اوراق بهادار چیست و چه انواعی دارد؟

اوراق بهادار (Securities) چیست؟ آشنایی با انواع اوراق بهادار

انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی یا Financial Markets زیر مجموعه‌ای از نظام اقتصادی هستند که در آنها وجوه، اعتبارات و سرمایه در قالب قوانین و مقررات مشخصی، از صاحبان پول و سرمایه به سمت متقاضیان جریان دارد. به بیان ساده‌تر به بازاری که در آن دارایی‌های مالی مانند سهام، سپرده‌های سرمایه‌گذاری، طرح‌های بازنشستگی، انواع بیمه ‌نامه‌ها و اوراق بهادار معامله می‌شود، بازار مالی گفته می‌شود که نقش یک واسطه بین خریداران و فروشندگان را ایفا می‌کند.

در واقع این بازارها شرایطی را فراهم می‌کنند تا افراد بتوانند اوراق بهادار خود را به فروش برسانند و یا در ازای پرداخت پول، صاحب قسمتی از سهام یک شرکت شوند و تیم آسان‌بورس تصمیم دارد تا در راستای آموزش بورس به توضیح جامع مفهوم فوق بپردازد.

کاربرد بازارهای مالی

بازارهای مالی پویا، منافع بسیار زیادی را برای نظام‌های اقتصادی فراهم می‌کنند که مهمترین آنها عبارتند از:

• تجمیع منابع خرد و تخصیص آنها به سرمایه‌گذاران
• کمک به کشف قیمت منابع به صورت غیر دستوری
• تقویت نقدشوندگی در نظام‌های مالی
• ایجاد ارتباط مشخص بین ریسک و بازده
• هدایت نقدینگی به مسیری درست و جلوگیری از رشد بازارهای ناسالم
• بهبود شفافیت در فعالیت‌های اقتصادی
• کمک به اعمال سیاست‌های پولی و مالی بانک مرکزی و دولت

انواع بازارهای مالی

بازارهای مالی بر اساس حق مالی، سررسید ابزار مورد معامله، ساختار سازمانی و زمان واگذاری در چهار دسته‌ی مختلف طبقه‌بندی می‌شوند:

بازارهای مالی بر اساس حق مالی

بازارهای مالی بر اساس حق مالی به دو دسته‌ی بازار بدهی و بازار سهام تقسیم می‌شوند:

بازار بدهی (Debt Market)

به بازاری که در آن ابزارهای بدهی مختلفی مانند اوراق قرضه دولتی، اسناد خزانه دولتی و اوراق مشارکت معامله می‌شود، بازار بدهی می‌گویند. این اوراق ممکن است متعلق به شرکت‌ها، دولت‌ها، بانک‌ها، شهرداری‌ها و سایر سازمان‌ها باشد.

بازار سهام (Stock Market)

به بازاری که در آن سهام از طریق بازارهای منسجم و قانون‌مند مانند بورس؛ توزیع و مبادله می‌شود، بازار سهام یا به اصطلاح بازار بورس گفته می‌شود. این بازار یکی از حساس‌ترین حوزه‌های اقتصاد است، زیرا به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد که از طریق توزیع بخشی از مالیکت خود به سرمایه‌گذاران، سرمایه مورد نیاز خود را تامین کنند.

بازارهای مالی بر اساس سررسید ابزار مورد معامله

بازارها بر اساس سررسید ابزار مورد معامله به دو دسته‌ی بازار پول و سرمایه تقسیم می‌شوند:

بازار پول (Money Market)

به بازاری که در آن اوراق بهادار با سررسیدی کمتر از یک سال معامله می‌شوند و نرخ بهره متناسب با مدت زمان نگهداری اوراق تعیین می‌شود، بازار پول می‌گویند. سرعت نقدشوندگی بالا، ریسک عدم پرداخت پایین و کمتر بودن نرخ بهره نسبت به سایر بازارها، از جمله فاکتورهای مثبت در بازار پول می‌باشد.

بازار سرمایه (Capital Market)

به بازاری که خرید و فروش دارایی‌های مالی با سررسید بیش از یک سال یا بدون سررسید در آن انجام می‌شود، بازار سرمایه می‌گویند. بطور کلی این بازار فرایند هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را تسهیل می‌کند و خود به دو بازار اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:

• بازار اولیه: به بازاری که تشکیل سرمایه در آن اتفاق می‌افتد و اوراق بهادار برای اولین بار در آن عرضه و مبادله می‌شوند، بازار اولیه می‌گویند.

• بازار ثانویه: بازار ثانویه این امکان را فراهم می‌کند تا اوراقی که برای اولین بار در بازار اولیه عرضه شدند، دوباره قابلیت معامله داشته باشند و صاحبان این اوراق نگرانی از جهت خرید یا فروش آنها نداشته باشند.

بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانون‌مندی

بازارهای مالی از نظر ساختار سازمانی و قانون‌مندی به چهار دسته‌ی بازارهای رسمی، بازارهای خارج از بورس، بازار سوم و بازار چهارم تقسیم می‌شوند:

بازارهای رسمی

بورس اوراق بهادار یکی از بازارهای رسمی سازمان‌یافته است که قوانین و شرایط سختگیرانه‌ای را برای پذیرش شرکت‌ها اعمال می‌کند؛ در واقع شرکت‌ها ابتدا از لحاظ میزان نقدینگی، شفافیت اطلاعات و ترازهای مالی مورد بررسی قرار می‌گیرند و سپس در این بازار پذیرفته می‌شوند.

بازار خارج از بورس

به بازاری که اوراق بهادار شرکت‌های پذیرفته نشده در بورس در آن معامله می‌شود، بازار خارج از بورس یا بازار مبتنی بر چانه‌زنی می‌گویند. این بازار دارای مکان فیزیکی جهت معامله نیست و شرایط آسان‌تری را برای پذیرش شرکت‌ها در نظر گرفته است.

بازار سوم

معمولاً سازمان‌ها و موسسات بزرگ سرمایه‌گذاری به دلیل حق کمیسیون و کارمزد کمتری که در بازار سوم وجود دارد، مشغول به فعالیت در این بازار هستند.

بازار چهارم

شرکت‌ها و سازمان‌هایی در این بازار فعال هستند که قصد انجام معاملات عمده و بلوکی را دارند. این شرکت‌ها برای اینکه در معاملات خود کارمزدی پرداخت نکنند، معمولاً به صورت مستقیم و بدون دخالت کارگزار وارد معامله می‌شوند.

بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری

بازارهای مالی بر اساس زمان واگذاری به دو دسته‌ی بازار آتی و بازار نقدی تقسیم می‌شوند:

بازار آتی (Future Market)

به بازاری که در آن اوراق مشتقه معامله می‌شود، بازار آتی یا بازار اوراق مشتقه نام دارد. اوراق مشتقه، قراردادی است که بر اساس آن صاحب اوراق موظف یا مختار است که در تاریخ مشخصی در آینده، یک دارایی را بخرد یا بفروشد.

بازار نقدی (Spot Market)

به بازاری که برای انجام فوری معاملات شامل خرید و فروش کالاها و اوراق بهادار تشکیل شده‌است، بازار نقدی می‌گویند. بازار نقدی در نقطه‌ی مقابل بازار آتی قرار دارد اوراق بهادار چیست و چه انواعی دارد؟ و از آنجا که معاملات این بازار در نقطه‌ای از زمان انجام می‌شود، به آن بازار نقطه‌ای نیز می‌گویند.

اوراق بهادار (Securities) چیست؟ آشنایی با انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار یک ابزار مالی قابل داد و ستد است که دارای ارزش مالی بوده و انواع مختلفی دارد. یکی از انواع اوراق بهادار سهام است. سهام، نشان دهنده موقعیت مالکیت فرد در شرکت هایی است که به صورت عمومی در بورس حضور دارند. به صورت کلی اوراق بهادار از هر نوعی که باشد ارزش مالی داشته و شرکت یا نهادی که آن را صادر کند به عنوان صادر کننده شناخته می شود.

اوراق بهادار (Securities) چیست؟ آشنایی با انواع اوراق بهادار

آشنایی با انواع اوراق بهادار

اغلب مردم پس اندازهایی دارند و مایل هستند آن ها را در اموری که سود مناسبی داشته باشد به کار بگیرند. از سویی دیگر، ایجاد واحدهای تولیدی و بازرگانی به امکانات، سرمایه و تخصص نیاز دارد ولی بیشتر مدیران این موسسه ها، به تنهایی امکانات، سرمایه، تخصص و توان انجام این کار را ندارند.

از این رو صاحبان واحدهای تولیدی و مراکز تجاری برای تأسیس و گسترش فعالیت های خود به منابع مالی نیاز دارند. در قدیم تنها روش تأمین این منابع مالی بانک ها بودند. بانک ها از محل سپرده های مردم وام مورد نیاز مراکز تجاری و تولیدی را تامین می کردند. صاحبان این مراکز پس از دریافت و انجام فعالیت خود، بهره و اصل وام دریافتی را به بانک بازمی گرداندند. رفته رفته در روند تکامل مالی، شیوه مناسب تری ابداع شد و آن تأمین مالی از طریق صدور اوراق بهادار بود. (1)

در این روش مراکز تجاری و بازرگانی به جای این که از بانک وام بگیرند، وام را به صورت مستقیم از مردم دریافت می کنند و بانک ها که نقش واسطه ای دارند حذف می شوند. این فرایند و استفاده از اوراق بهادار چند سود دارد (2):

1.افزایش انگیزه مردم برای سرمایه گذاری

• 3.ارتباط مطمئن بین عرضه کننده و تقاضاکننده سرمایه

اوراق بهادار در بازار بورس اوراق بهادار معامله می شود. اوراق بهادار انواع مختلفی دارد و برای هدف های گوناگون مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه سعی می کنیم تا انواع اوراق بهادار و کاربردهای آن ها را توضیح دهیم.

اوراق بهادار چیست؟

منظور از اوراق بهادار اوراقی است که برای تأمین منابع مالی صادر می شود. این اوراق به سه دسته کلی تقسیم می شود:

اوراق سهام

اسناد خزانه

اوراق مشارکت

در ادامه هر یک را بیشتر توضیح خواهیم داد. (3)

انواع اوراق بهادار

1.اوراق سهام

ورقه قابل معامله ای که نشان دهنده مالکیت دارنده آن در شرکت سهامی است و بر روی آن اطلاعاتی مانند میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحب سهم در یک شرکت سهامی درج گردیده است. این اوراق می تواند سود زیادی به ارمغان بیاورد اما در برخی موارد شامل نیز می شود. شما با سرمایه گذاری هوشمندانه بر روی این اوراق می توانید به راحتی به سود دست یابید اما به علت نوسانات بورسی ممکن است فرد ضرر کند یا سود کند اما به صورت کلی این اوراق ریسک زیادی را متحمل می شوند و شخص باید تحمل ابهام زیادی را در این نوع از سرمایه گذاری داشته باشد. (1)

اوراق سهام عادی

سهام مؤسس

سهام ممتاز یا ترکیبی

سهام ممتاز ویژگی های اوراق بدهی نظیر اوراق قرضه که سود ثابت دارند و اوراق مالکیت مثل سهام که پتانسیل افزایش قیمت دارند با هم ترکیب کرده و سهامداران ممتاز از اولویت بالاتری در دریافت سود نسبت به سهامداران عادی برخوردار خواهد شد. جزئیات سهام ممتاز شرکت ها و مراکز مختلف ممکن است با یکدیگر تفاوت داشته باشد که این جزئیات هنگام انتشار سهام ها مشخص شده و به وضوح اعلام می شود.(4)

نوع دیگر سهام ممتاز با نام سهام ممتاز جمع شونده شناخته می شود. شرکت ها معمولاً در شرایط بحرانی و زمانی که در تنگنا قرار می گیرند؛ پرداخت سود سهامداران را به حالت تعلیق درآورده و تا دو سال به سهامداران سودی پرداخت نمی کند؛ اما ممکن است به سهامداران ممتاز این حق داده شود که پرداخت های عقب مانده خود را قبل از اینکه سود به سهامداران عادی پرداخت شود دریافت کنند. کل این فرآیند با عنوان سهام ممتاز جمع شونده شناخته می شود سهام داران ممتاز بر سهامداران عادی مقدم هستند ولی هرگونه پرداخت سود به آن ها بعد از پرداخت بدهی ها و دیون های شرکت انجام خواهد شد.

سهام های ممتاز درآمد قابل پیش بینی بیشتری نسبت به سهام عادی دارند و بسیاری از شرکت های معتبر سهام ممتاز شرکت ها را نیز رتبه بندی می کند. بر خلاف اوراق قرضه، سهامداران ممتاز جزو طلبکاران شرکت به حساب نمی آیند و مالک آن هستند؛ بنابراین عدم توانایی مجموعه در پرداخت سود سهام به سهامداران ممتاز به معنی ناتوانی آن در پرداخت قروضش نیست.

سهام جایزه

سهام نقدی و غیر نقدی

2.اسناد خزانه

اوراق بهادار کوتاه مدتی که توسط دولت صادر می شوند با نام اسناد خزانه شناخته می شود. سررسید این اسناد می تواند سه ماهه، شش ماهه یا یک ساله باشد. اسناد خزانه کوپن بهره ندارند و در زمان فروش دولت آن ها را ارزان تر از مبلغ اسمی به خریداران می فروشد.

مبلغ اسمی، مبلغی است که بر روی اوراق بهادار نوشته می شود؛ مثلاً اگر مبلغ اسمی اسناد خزانه یک ساله؛ یک میلیون تومان باشد؛ ممکن است دولت هنگام فروش آن را ۹۰۰ هزار تومان به خریدار بفروشد اما زمان سررسید، خریدار همان مبلغ یک میلیون تومان را دریافت خواهد کرد. در مقایسه با اوراق سهام مزیت این اسناد بدون خطر و بدون ریسک بودن آن ها است و فرد هیچگونه ضرری را متحمل نمی شود اما سود آن ها در مقایسه با اوراق سهام کمتر خواهد بود.

3.اوراق مشارکت

دولت، شهرداری ها و شرکت های دولتی و خصوصی به منظور تامین اعتبار طرح های عمرانی در کشور اوراق مشارکت منتشر می کنند. در جامعه ما به دلیل پرهیز از ربا که اوراق قرضه مشتمل بر آن است که این طرح ابتکاری ایجاد شده است. تهیه دستورالعمل اجرایی و مقررات ناظر بر انتشار اوراق مشارکت در ایران بر عهده بانک مرکزی است. طبق دستورالعمل بانک مرکزی، اوراق مشارکت؛ اوراق بهاداری است که با مجوز بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران برای تأمین بخشی از منابع مالی مورد نیاز طرح های سودآور تولیدی و خدماتی به استثنای امور بازرگانی در چارچوب عقد مشارکت مدنی توسط سازمان مجری منتشر می شود.

«مشارکت مدنی» یک نوع قرارداد بازرگانی است که به سبب آن دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی از جمله بانک سرمایه نقدی یا جنسی خود را به شکل شریکی و به منظور ایجاد سود در هم می آمیزند. در هر ورقه مشارکت میزان شراکت دارنده آن مشخص شده است. اما اصل تفاوت اوراق مشارکت و اوراق قرضه این است که در اوراق مشارکت وجوه دریافتی بایستی باید در طرح های مشخص تولیدی عمرانی یا خدماتی به کار گرفته شود اما اوراق قرضه، برای وام گیرنده محدودیت خاصی وجود ندارد.(5)

شرکت سهامی

صاحبان سهام به نسبت پولی که پرداخت کرده اند و سهامی که خریدند در سود و زیان شرکت سهیم می شوند. شرکت های سهامی به دو نوع سهامی عام و سهامی خاص تقسیم می شوند. شرکت سهامی خاص شرکتی است همه سرمایه آن را مؤسسین شرکت تأمین می کنند بنابراین سهام آن برای عموم مردم عرضه نمی شود؛ اما شرکت سهامی عام شرکتی است که بخشی از سرمایه مورد نیاز آن از طریق عرضه سهام به عموم مردم تأمین می شود. در این مدل از شرکت ها حداقل تعداد سهامداران پنج نفر است.

فقط شرکت های سهامی عام در بورس پذیرفته می شوند. شرکت های پذیرفته شده در بورس از مزایا و معافیت های مالیاتی خاصی برخوردارند شرکتی که خواستار پذیرش در بورس است و شرایط لازم را نیز دارد می تواند تقاضای پذیرش خود را به همراه مدارک مورد نیاز، به شرکت بورس اوراق بهادار تهران ارائه کند.

این شرکت پس از بررسی اولیه مدارک مربوطه را به هیئت پذیرش ارسال می کند و این هیئت پس از بررسی دقیق وضعیت شرکت نسبت به پذیرش و رد تقاضای آن اقدام می کند.

شرکت های سهامی ویژگی هایی دارند که آن ها را از اوراق مشارکت و شرکت های صادر کننده آن ها متمایز می سازد. یکی از این ویژگی ها این است که سهام با درآمد ثابت مانند اوراق مشارکت امکان کسب سود بیشتری دارد. سرمایه گذار نیز باید ریسک پذیر بوده و با خرید و فروش سهام آشنایی داشته باشد. دومین ویژگی شرکت های سهامی این است که دارندگان سهام در سود و زیان آن شرکت سهیم هستند. (5)

جمع بندی و نتیجه گیری

اوراق بهادار یک ابزار مالی قابل داد و ستد است که دارای ارزش مالی بوده و انواع مختلفی دارد. یکی از انواع اوراق بهادار سهام است. سهام، نشان دهنده موقعیت مالکیت فرد در شرکت هایی است که به صورت عمومی در بورس حضور دارند. به صورت کلی اوراق بهادار از هر نوعی که باشد ارزش مالی داشته و شرکت یا نهادی که آن را صادر کند به عنوان صادر کننده شناخته می شود. در این مقاله به بررسی انواع اوراق بهادار پرداختیم و زیر مجموعه های آن را بررسی کردیم.

اوراق بهادار به سه دسته کلی سهام، اوراق قرضه یا مشارکت و اسناد خزانه تقسیم می شود. سهام ممتاز یا ترکیبی نوعی از اوراق بهادار است که ترکیبی از ویژگی های سهام عادی و اوراق بدهی را دارد. این نوع سهام هم سود ثابت داشته و هم پتانسیل افزایش قیمت مانند اوراق مالکیت را دارا می باشد.

به صورت کلی در دنیای امروزه علاوه بر اسکناس ها، سایر اسناد کاغذی نیز ارزش مالی دارند و در سرمایه گذاری برای واحدهای تجاری و شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرند. آشنایی با انواع اوراق بهادار در فرایند سرمایه گذاری و بهینه سازی آن؛ از اهمیت و ضرورت بسیاری برخوردار است.

همه چیز درباره اوراق بهادار و انواع آن

یکی از اصطلاحاتی که حتما با آن رو به رو شده اید، و از زبان اطرافیان خود شنیده اید، اوراق بهادار می باشد. اما اوراق بهادار چیست و چه کاربردی دارد؟ در این بخش از باشگاه سرمایه گذاری رزسا، تلاش کردیم به صورت جامع و کامل، همه مسائل مربوط به این اوراق را مورد بررسی قرار دهیم. اکنون یکی از روش های جذاب و پر طرفدار برلی کسب درآمد، در بازار ایران، خرید اراق بهادار و کسب سود از آن ها است؛ پس آشنایی با این اوراق و نحوه خرید و فروش آن ها برای رسیدن به استقلال مالی، بسیار توصیه می شود. در ادامه با ما همراه باشید.

خرید این اوراق، می تواند یکی از راه های بسیار عالی، برای کسب سود باشد. در ایران سه نوع اوراق به نام های اوراق صاجبان سهام، اوراق ابزارهای مشتقه و اوراق بدهی می باشند که هر کدام از آن ها ویژگی های خاص خود را دارند.

اوراق بهادار چیست؟

به هر برگه ای با پشتوانه مالی و قابل انتقال به غیر، اوراق بها دار و به نهاد یا سازمانی که صادر کننده این اوراق باشد، صادر کننده اوراق می گویند. تضمین این اوراق، از سمت دولت و نظام مالی کشور انجام گرفته و دارای ارزش مالی می باشد. یکی از مشخصات اصلی این اوراق، نوسان قیمت، بر اساس عرضه و تقاضای بازارهای مالی است. به همین دلیل، خرید این اوراق از دو جهت برای افراد سود دهی دارد: از یک سو تقاضای بیشتر منجر به افزایش قیمت خواهد شد و از سویی دیگر، افزایش ارزش صادر کننده اوراق، می تواند افزایش قیمت را به همراه داشته باشد.

انواع اوراق بهادار

این اوراق انواع مختلفی دارند و هرکدام از آن ها ویژگی های خاص خود را دارند، به همین دلیل قبل از خرید آن ها باید با انواع آن آشنا شوید و مشخصات هر یک از آن ها را بدانید. در یک دسته بندی کلی، اوراق بهادار عرضه ‌شده در بازار سرمایه‌‌ ایران به سه دسته اصلی، تقسیم می ‌شوند:

اوراق صاحبان سهام

اوراق سهام، رایج ترین نوع اوراق است، اکثر فعالان بازارهای سرمایه، برای کسب سود، اقدام به خرید و فروش آن می کنند. هر فردی با داشتن اطلاعات کافی در زمینه روند افزایش نرخ این اوراق، می تواند برای خرید آن ها اقدام نماید. هر یک از شرکت های بازار بورس ایران، از سمت سازمان بورس، ارزش گذاری شده اند و میزان ارزش آن ها به واحد سهام، تبدیل شده است.

هر یک از برگه های اورق بهادار، ارزش اسمی 100 تومان دارند. اما ارزش ذاتی این اوراق بسیار بالاتر است. بعد از تقسیم ارزش شرکت (به برگه های اوراق) درصدی از این اوراق، در بازار سرمایه جهت معامله عرضه می گردد. پس از آن، جریان عرضه و تقاضا، تعیین کننده ارزش قیمت این اوراق است.

اوراق ابزارهای مشتقه

خرید اوراق بهادار ابزارهای مشتقه، یکی دیگر از روش‌ های سرمایه ‌گذاری در اوراق است. این اوراق برخلاف اوراق صاحبان سهام، خود، ارزش مالی نداشته و وابسته به کالای فیزیکی است که این اوراق با پشتوانه آن ‌ها صادر شده است. به عنوان مثال اوراق مشتقه طلا به پشتوانه‌ طلا صادر شده و قیمت آن بر اساس اوراق بهادار چیست و چه انواعی دارد؟ نوسان طلا تغییر پیدا می کند. زیر مجموعه های آن، به شرح زیر می باشد:

• قراردادهای آتی
• سلف
• اختیار معامله
• معاوضه

این اوراق در همه‌ی بازارهای بین ‌المللی عرضه‌ شده و معامله می شود.

اوراق بدهی

خرید و فروش اوراق بدهی، نسبت به اوراق صاحبان سهام جذابیت کمتری دارد، اما برخی مزایا در این نوع اوراق وجود دارد که می ‌توان از آن‌ ها برای سرمایه ‌گذاری مطمئن استفاده کرد. شرکت‌ ها و صنایع فعال که برای پیشبرد اهداف صنعتی و تجاری خود با کمبود نقدینگی روبرو هستند، اقدام به عرضه اوراقی با عنوان اوراق بدهی در سازمان بورس می کنند.

خریدار این اوراق درواقع در عین کسب سود در حال کمک به شرکت و یا سازمان مربوطه برای ارتقای خود در تجارت و صنعت است و به ‌نوعی تأمین‌ کننده نقدینگی شرکت می‌ باشد. طبق این اوراق، شرکت صادرکننده به پشتوانه دولت متعهد شده تا اصل سرمایه و میزان سودی مشخص را در سررسید اوراق به صاحب سرمایه پرداخت نماید. وراق بدهی، شبیه یک حساب سپرده بلند مدت در بانک‌ها است.

البته برخلاف اوراق صاحبان سهام، دارنده این اوراق هیچ مالکیتی در خود شرکت نداشته و تنها سود نقدی مشخصی را دریافت می کنند. البته مزیت این اوراق نسبت به اوراق صاحبان سهام قطعی بودن سود حاصله در سررسید آن‌ ها می ‌باشد. اوراق قرضه، اوراق خزانه اسلامی، اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق صکوک شرکتی، گواهی سپرده و اوراق وثیقه‌ ای ازجمله این اوراق در بازارهای سرمایه هستند.

سود اوراق بهادار

اصلی ‌ترین دلیل خرید انواع اوراق کسب سود از آن ها است. هر شخص سرمایه‌ گذار برای ارتقاء سطح مالی خود و مشارکت در تجارت کشور، با خرید این اوراق، اقدام به افزایش ارزش دارایی‌ های خود می ‌نماید. با این‌ حال کسب سود از این اوراق به نوع آن بستگی دارد.

خرید اوراق بدهی برای کسب سودهای قطعی و مشخص در سررسید خاصی انجام می‌ پذیرد. افرادی که تمایل به سپرده ‌گذاری در بانک نداشته و ترجیح می ‌دهند سرمایه خود را برای ارتقای شرکت‌ های فعال به‌ صورت مستقیم در اختیار آن‌ ها قرار دهند، با خرید اورا‌ق بدهی می ‌توانند نسبت به این امر اقدام نمایند.

میزان سود هرکدام از اوراق بدهی با هم متفاوت است. سود این اوراق معمولاً کمی از سودهای بانکی ایران بیشتر بوده و ازاین ‌جهت نیز جذابیت بیشتری را برای سرمایه‌ گذار ایجاد می ‌کنند. سود ناشی از خرید اوراق ابزار مشتقه نیز با نوسان قیمت کالاهای پایه این اوراق به دست می ‌آید.

مقار سرمایه لازم برای خرید اوراق بهادار

یکی از جذابیت‌ های این اوراق امکان سرمایه‌ گذاری در آن با هر میزان سرمایه‌ می باشد. طبق قوانین جدید سازمان بورس ایران در حال حاضر با سرمایه ۵۰۰ هزارتومان این امکان وجود دارد که برای خرید این اوراق اقدام نمایند. البته این عدد به این معنی نیست که تنها سرمایه‌ های کوچک در این بازار رد و بدل می ‌شوند. در سال ۹۷ میزان سرمایه در گردش در بازار بورس ایران بالغ ‌بر ۳۰ هزار میلیارد بوده است. این عدد نشان از اوراق بهادار چیست و چه انواعی دارد؟ قدرت بالای این بازار در هدف‌ دار نمودن سرمایه‌ های مردم دارد.

سررسید اوراق بهادار

سرمایه‌گذاران قبل از اقدام به خرید اوراق باید به سررسید آن‌ها نیز دقت داشته باشند. البته اوراق صاحبان سهام دارای تاریخ سررسید خاصی نبوده و این نوع از اوراق بدون تاریخ سررسید خریدوفروش می‌شوند. اما سایر اوراق معمولاً دارای سررسیدهای مشخصی هستند که در تاریخ‌های مذکور صاحبان آن‌ها باید نسبت به تسویه اوراق اقدام نمایند.

کارگزاران اوراق بهادار

خرید اوراق بهادار از سازمان بورس، به واسطه‌هایی احتیاج دارد که این واسطه ‌ها همان کارگزاران هستند. این شرکت ها مجوزهای لازم را از سازمان بورس اوراق بها دار ایران دریافت کرده و کار کردن با آن‌ ها از طرف این سازمان کاملاً تضمین ‌شده می باشد.

کارگزاران درصد ناچیزی از هر معامله خرید وفروش را به‌ عنوان کارمزد دریافت می ‌کنند. امکانات، خدمات، میزان مشتریان و برخی موارد اوراق بهادار چیست و چه انواعی دارد؟ دیگر از معیارهایی هستند که کاربران می ‌توانند با تکیه بر این معیارها نسبت به انتخاب یکی از کارگزاران اقدام کنند.

مراحل خرید انواع اوراق به‌ صورت گام به گام

مراحل خرید انواع اوراق بهادار برای اشخاص حقیقی یا حقوقی:

۱- مراجعه به کارگزار بورس برای دریافت کد بورسی

۲- ثبت نام در سامانه سجام

۳- دریافت کد بورسی و کد سجام

بعد از ثبت‌نام و تحویل مدارک لازم، کد بورسی پس از چند روز کاری برای فرد ارسال می‌ گردد.

۴- دریافت کد آنلاین

۵- گذراندن زمان تعیین‌ شده برای معاملات

۶- واریز وجه به حساب معاملاتی

۷- ورود به سامانه و خرید اوراق بهادار

جمع‌ بندی

یکی از بهترین روش های سرمایه گذاری و کار با پول، خرید انواع اوراق است. خرید این اوراق نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا، جذابیت زیادی داشته و در حال انجام می باشد. از طرفی، میزان نقد شوندگی بالای این اوراق و امکان خرید و فروش آن در هر لحظه، به جذابیت آن افزوده است. به طور کلی شناخت این اوراق، برای هر فرد که دنبال رسیدن به درآمد مناسب و افزایش ارزش سرمایه‌ است، لازم و ضروری می‌ باشد. امیدواریم مقاله اوراق بهادار چیست، تمامی ابهامات ذهنی شما را برطرف کرده باشد.

سوالات متداول:

1. برای خرید اوراق به چه مدارکی نیاز داریم؟

کارت ملی، شناسنامه و علاوه بر آن، یک شماره‌ حساب و شماره شبای بانکی با نام خود، جهت ارائه نیاز است.

1. خرید اوراق به‌ صورت غیرحضوری امکان‌ پذیر است؟

در حال حاضر بیشتر سرمایه‌ گذاران برای خرید انواع اوراق به ‌صورت اینترنتی و غیرحضوری اقدام می ‌نمایند. البته امکان خرید حضوری آن نیز فراهم می باشد.

1. خرید اوراق زمان خاصی دارد؟

بازار بورس ایران در ساعات مشخصی در طول روز فعالیت می کند در این ساعات، امکان خرید انواع اوراق برای سرمایه‌ گذاران وجود دارد. بسته به نوع اوراقی که قصد خرید آن را دارید این ساعات می ‌تواند کمی متفاوت باشد.

1. کارمزد خرید اوراق چقدر است؟

در حال حاضر به میزان ۱٫۵ درصد از مبلغ در نظر گرفته‌ شده برای خرید وفروش سهام می‌ باشد.

1. آیا برای خرید انواع او‌راق، داشتن کد بورسی الزامی است؟

برای خرید مستقیم این اوراق، دریافت کد بورسی الزامی است.

1. تسویه‌حساب با خریداران اوراق بهادار چگونه است؟

به ‌محض فروش او‌راق تسویه این اوراق با خریدار انجام می‌گیرد. سرمایه ‌گذار در هرروز کاری می‌ تواند تقاضای وجه موجود در حساب کارگزار خود را در سیستم ثبت و ۲۴ ساعت بعد آن را در حساب خود داشته باشد.

انواع بازارهای بورس اوراق بهادار

چنانچه در بازارهای مالی و به خصوص بازار بورس ایران فعالیت داشته باشید، احتمالا با انواع بازارهای بورس اوراق بهادار آشنا هستید ولی اگر با انواع بازارهای بورس اوراق بهادار آشنایی ندارید و یا جدیدا به دنبال فعالیت در بازار سرمایه ایران هستید و حتی اگر تنها علاقه مند به مسائل اقتصادی و بورس هستید، این مطلب مناسب شماست، چرا که در ابتدای امر شما را با انواع بازارهای بورس اوراق بهادار آشنا می کند و دید خوبی در مورد بازارهای سرمایه گذاری در بورس به شما می دهد و همچنین کمک می کند با ماهیت بورس و سازوکار انواع بازارهاي بورس آشنا شوید، پس به هیچ عنوان این مطلب جذاب را از دست ندهید؛

انواع بازارهای بورس اوراق بهادار

به صورت کلی بازار بورس نهاد سازمان‌ یافته‌ ای به حساب می آید که در آن سهام شرکت‌ ها و اوراق گوناگون مورد معامله قرار می گیرد. جالب است بدانید که بورس هر کشور یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه آن کشور محسوب می شود و محلی برای جمع‌ آوری منابع مالی و تخصیص بهینه سرمایه به شمار می رود. بنابراین سرمایه های راکد در جامعه از طریق بازار بورس به بخش هایی که به منابع مالی احتیاج دارند، اختصاص پیدا می کند. در بازار بورس، قیمت‌ ها شفافیت دارد و به درستی کشف قیمت انجام می شود (. ). در بورس اصل بر این است که ریسک کنترل شود، ولی حائز اهمیت ترین هدف این بازار، تامین نقدینگی برای شرکت‌ ها و فعالان اقتصادی می باشد و هدایت سرمایه های راکد به سمت حوزه‌ هایی است که احتیاج به منابع مالی جدید دارند.

درصورتی که تمایل دارید تا از خدمات ۲۵ درصد تخفیف کارمزد در بورس، سرمایه گذاری بر روی حق تقدم و یا فروش آن و … بهره مند شوید میتوانید از طریق لینک زیر اقدام به ثبت نام نمایید.

بازار سرمایه این امکان را برای همه فراهم می آورد تا بتوانیم در فعالیت‌ های اقتصادی کشور مشارکت کرده و همچنین سود نیز به دست آوریم. به بیان دیگر بازار بورس به عنوان رابطی بین افراد سرمایه دار و کسانی که برای انجام فعالیت‌ های اقتصادی و تجاری نیاز به منابع مالی دارند، فعالیت می کند و نکته جالب دیگر این که در جهان انواع بازار بورس وجود دارد که در این بین می توان به بورس اوراق بهادار، بورس کالا، بورس انرژی، بورس ارز و … اشاره کرد. در ایران تا به امروز چهار بازار بورس اوراق بهادار، بورس کالا، بورس انرژی و فرابورس در دسترس و فعال می باشد. البته بورس ارز یکی از بورس های اصلی در دنیاست که به علت وجود محدودیت‌ های گوناگون، جای آن در بازارهای سرمایه ای ایران خالی می باشد. در ادامه با انواع بورس در ایران بیشتر آشنا خواهیم شد؛

۱) بورس اوراق بهادار

ریشه پیدایش بورس را بایستی ایجاد ارتباط بین دارندگان سرمایه و آن‌ هایی دانست که به سرمایه نیاز دارند. لذا بورس اوراق بهادار چیزی بیش از ۵۰ سال است که در ایران وجود دارد و فعالیت های زیادی در آن صورت می پذیرد، ولی آغاز فعالیت رسمی آن را می‌ توان سال ۱۳۸۳ به حساب آورد. بورس اوراق بهادار را می‌ توان بازاری شفاف و با ابزارهای متنوع دانست که در پی ایجاد ارزش افزوده برای ذی‌ نفعان است. در این بازار مشخصا، انواع دارایی‌ های مالی مثل سهام شرکت‌ ها و یا اوراق مشارکت خرید و فروش م یشود. در بورس همچنین نهادهای نظارتی گوناگونی بر نحوه معاملات و پذیرش شرکت‌ ها نظارت دارند و بسیاری از افراد هم به عنوان اشخاص حقیقی در این بازار فعالیت می کنند.

ویژگی اصلی بورس اوراق بهادار تهران حمایت قانونی از صاحبان منابع پس‌ اندازی و وجود باید و نبایدهای قانونی برای متقاضیان سرمایه به شمار می رود. بازار بورس چند نوع دارد؛ بازار اول و بازار دوم که بازار اول هم از تابلوی اصلی و فرعی برخوردار است ولی لازم نیست خودتان را گیج کنید و در بند انواع مختلف هر بورس باشید، چرا که تنها ماهیت آن ها را درک کنید کفایت می کند و در صورت سرمایه گذاری سنگین در بخش های مختلف، بهتر است دقیق تر این مفاهیم را یاد گرفته باشید ولی در حال حاضر خودتان را اذیت نکنید.

پذیرش شرکت‌ ها در هر کدام از این بازارها از شرایط مخصوص به خود برخوردار است؛ شرایطی مثل داشتن سرمایه لازم، شفافیت صورت های مالی، حداقل تعداد سهامداران که در زمان پذیرش شرکت ها این شرایط مورد بررسی قرار خواهد گرفت. امروزه معامله‌ های بازار بورس از ساعت ۹ تا ۱۲:۳۰ روزهای شنبه تا چهارشنبه هر هفته و با دامنه نوسان ۵ درصد انجام می‌ شوند و از ساعت ۸:۳۰ تا ۹ پیش گشایش بازار بوده و ثبت سفارش صورت می پذیرد.

البته بورس در روزهای تعطیل رسمی، تعطیل است. این را در نظر داشته باشید که به منظور معامله در بورس بی گدار به آب نزنید و حتما به مبانی تحلیل تکنیکال نیز توجه داشته باشید. بازار بورس خود به دو بازار اول و دوم تقسیم بندی می شود، تفاوت این دو بازار در قوانین آن‌ ها است. به صورتی که یک شرکت برای ثبت در تابلوی بازار اول باید قوانین سخت‌ گیرانه‌ تری را نسبت به بازار دوم پشت سر بگذارد. برای نخستین بار سوالات پرتکرار در بازار بورس را می توانید در این مقاله به صورت کاملا رایگان مطالعه نمایید و مطمئن باشید که بسیاری از این سوالات، سوالات شخص شما نیز هست.

۲) بورس کالا

بورس کالا یکی دیگر از انواع بازار بورس در ایران است و همان طور که از نام آن مشخص است، شما قادرید در این بازار سهام کالاهای گوناگون را مورد معامله قرار دهید. در حقیقت بورس کالا، بازار منسجمی به حساب می آید که بسیاری از عرضه‌ کنندگان، کالای خود را عرضه می‌ کنند و کالای مربوطه بعد از بررسی‌ های کارشناسی و قیمت‌ گذاری به وسیله کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌ شود. در این بازار به صورت معمول کالاهای خام و فرآوری نشده مثل فلزات، پنبه، گندم، برنج، زعفران و … خرید و فروش می شوند. یکی از مزایای بورس کالا، وجود نهادهای نظارتی و تنظیم‌ کننده بازار می باشد که بدین شکل همه تولیدکنندگان، مصرف‌ کنندگان و تاجرین کالا، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار خواهند شد.

این بورس برای افرادی که قصد دارند از ريسک نوسان كاذب قيمت‌ ها در امان باشند یا برعکس، از نوسانات قيمت استفاده نمایند و سود بیشتری ببرند، پیشنهاد می‌ شود. انواع بازارها، قراردادها و اوراق قابل معامله در بورس کالای ایران عبارت‌ اند از؛ قرارداد نقدی، قرارداد سلف، قرارداد نسیه، قرارداد آتی، قرارداد سلف استاندارد، قراردادهای اختیار معامله، صندوق‌ های سرمایه‌ گذاری مبتنی بر طلا و گواهی سپرده کالایی که در مطالب گوناگونی سعی بر آشنایی کلی با آن ها داشتیم.

۳) بورس انرژی

بورس انرژی به عنوان یک بورس کالایی است که قابلیت انجام معاملات حامل ‏‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالاهای مذکور در آن وجود دارد. منظور از حامل­ های انرژی نفت، گاز، برق و سایر حامل‎ های انرژی است. بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ و با هدف ایجاد بازاری شفاف، کارآمد، با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات حوزه انرژی تشکیل شد. بورس انرژی به عنوان چهارمین بورس کشور برای عرضه محصولات نفت و مشتقات نفتی، برق، گاز طبیعی، زغال سنگ، حق آلودگی و دیگر حامل‌ های انرژی ایجاد شد.

بورس انرژی از دو بازار فعال فیزیکی و مشتقه برخوردار می باشد که امکان دارد قابلیت های این دو بازار با یکدیگر متفاوت باشند. تفاوت اصلی این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها خرید و فروش می شوند اما در بازار مشتقه، اوراق مبتنی بر کالا مورد معامله قرار می گیرند. مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی نمی توانند خرید انجام دهند و تنها در بازار مشتقه قادرند نسبت به خرید اوراق اقدام نمایند. در معاملات این بازار ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به شکل پیش پرداخت از مشتری اخذ می گردد و مابقی آن برای کالاهای داخلی تا ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین ­الملل تا ۵ روز کاری بعد دریافت خواهد شد.

به صورت خلاصه باید گفت که انجام معامله در بورس انرژی شرایط خاصی دارد و مشتریان حقیقی نمی توانند در بازار فعالیت کنند. عرضه­‌کنندگان و خریداران در این بازار شرایط خاصی دارند و مدارک مورد نیاز به منظور دریافت کد معاملاتی نیز بسیار متفاوت­‌ تر از مدارک لازم برای دریافت کد بورسی و معاملات سهام و اوراق بهادار می باشد. اگر دوست دارید بدانید نحوه معامله در بورس انرژی ایران چگونه است این مطلب شما را به بهترین شکل راهنمایی می کند.

۴) بازار فرابورس

یکی دیگر از انواع بازار های بورس در ایران بازار فرابورس می باشد که مقدمات به‌ وجود آمدن آن در سال ۱۳۸۴ فراهم شد و بعد از ۳ سال و با هدف ساماندهی بازارهای خارج از بورس، فرابورس ایران به عنوان یکی از بورس های رسمی کشور فعالیت های خود را آغاز کرد. همان طور که گفتیم، پذیرفته شدن در بازار بورس شرایط و قوانین خاصی دارد. چنانچه شرکتی شرایط قانونی حضور در بازار بورس را نداشته باشد، اما تمایل به عرضه سهام خود داشته باشد، ‌می تواند در بازار فرابورس فعالیت نماید.

از همین روی شرکت‌ هایی که شفافیت عملکردی ضعیف‌ تری دارند، در بازار فرابورس فعالیت می کنند که ریسک معاملات سهام این شرکت‌ ها را هم بیشتر می کند. بازار فرابورس ایران به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه، از ۵ بازار کارآمد برخوردار می باشد؛ بازار اول، دوم، سوم، بازار پایه و بازار ابزارهای مالی نوین از انواع بازار فرابورس هستند که مطابق با شرایط خاص هر شرکت و اوراق بهادار، امر پذیرش انجام خواهد گرفت.

البته چنانچه هر یک از سهام بازار پایه به مدت ۳ روز متوالی صف‌ ­های خرید یا فروش داشته باشند، بازه نوسان هر کدام از تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز برای روز معاملاتی بعد تغییر می­ کنند و به ترتیب ۵، ۴ و ۵ درصد خواهند شد. فرابورس برای افراد مبتدی بازار ریسک داری به حساب می آید و تنوع سرمایه‌ گذاری، اطمینان از محل سرمایه‌ گذاری، معافیت مالیاتی، حق خرید سهام جدید و نوسانات روزانه قیمت سهام از قابلیت های این بازار به شمار می رود. معاملات سهام در بازار فرابورس نیز از شنبه تا چهارشنبه، ساعت ۹ صبح تا ۱۲:۳۰ صورت می پذیرد. البته از ساعت ۸٫۳۰ تا ۹ صبح امکان سفارش‌ گذاری وجود دارد و شرایط زمانی خرید و فروش در این بازار، با بازار بورس یکسان می باشد.

نتیجه گیری و کلام پایانی

بازار بورس یکی از بازارهای حائز اهمیت در بخش اقتصادی هر کشوری به حساب می آید. بازار بورس بازاری یکپارچه به منظور معامله سهام شرکت‌ ها و اوراق گوناگون مثل؛ اوراق اختیار فروش تبعی، اوراق بدهی، اوراق تسه و … می باشد. مطابق با اهداف، دارایی و قوانینی که وجود دارد بازار بورس به چند بازار تقسیم می‌ شود. چنانچه بخواهیم در مورد انواع بازارهای بورس ایران صحبت کنیم، باید این را در نظر داشت که بازار بورس در ایران به ۴ بازار عمده بورس اوراق بهادار، فرابورس، کالا و انرژی تقسیم بندی می شود که هر کدام از شرایط پذیرش و انجام معاملات مخصوص به خود برخوردارند.

در بازار بورس و فرابورس، سهام و حق تقدم سهام شرکت ها پذیرش می شود. بازار کالا فرصتی را برای معاملات کالاهای تعیین شده برای متقاضیان آن فراهم کرده است و بازار انرژی، بازاری برای معاملات حامل‌ های انرژی و برق می باشد. هدف بازارهای بورس تسهیل کردن انجام معاملات، شفافیت معاملات و تامین نقدینگی می باشد، لذا افراد می‌ توانند مطابق با اهدافی که در سر دارند، در بازارهای گوناگون بورس، فعالیت خود را آغاز نمایند. در انتها امیدوارم به بهترین شک با انواع بورس در بازار سرمایه آشنا شده باشید.

همان طور که در ابتدای مطلب قول دادیم، در این مطلب به زبان ساده با انواع بازارهای بورس اوراق بهادار آشنا شدیم.

همچنین اگر دوست دارید اصول سرمایه گذاری بلند مدت در بورس را یاد بگیرید، این مطلب شما را به بهترین صورت راهنمایی می کند.

در حال حاضر قادرید انواع بازار در بورس را نام ببرید و ماهیت هر کدام را مختصرا توضیح دهید؟

سازمان بورس و اوراق بهادار چیست؟ (بررسی تاریخچه و شرکت های تابعه)

سازمان بورس اوراق بهادار یک مؤسسه غیردولتی، که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل است و درآمد این سازمان از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی که از حق پذیرش شرکت ‌ها در انواع بورس ‌دریافت می‌کند، تأمین می‌شود. سازمان بورس ایران که به اختصار “سبا” نامیده می‌شود، توسط هیئت ‌مدیره که منتخب شورا هستند، اداره می‌شود.

تاریخچه سازمان بورس و اوراق بهادار:

در ابتدا و در سال 1345 سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران به ‌عنوان تنها رکن اجرایی، با شخصیت حقوقی مستقل، مسئولیت اداره بورس ایران را به عهده داشت. این سازمان توسط یک هیئت هفت نفره اداره می‌شد، که توسط مجمع عمومی انتخاب می‌شدند. دبیر کل بورس نیز توسط هیئت ‌مدیره به ‌عنوان بالاترین مقام اجرایی انتخاب می‌شد.

با تصویب قانون جدید در سال 1384، نهاد جدیدی بنام سازمان بورس و اوراق بهادار تشکیل شد و زیر نظر شورای عالی بورس شروع به فعالیت کرد. وظایف این سازمان نظارت بر اجرای قوانین و مقررات، تنظیم و تدوین مقررات و سایر وظایف مرتبط به بازار سرمایه می‌باشد.

با تغییرات جدید مقام ناظر بازار اوراق بهادار ایران به دو نهاد شورای عالی بورس و سازمان بورس و اوراق بهادار تقسیم گردید در پی تغییرات انجام ‌شده بورس اوراق بهادار تهران نیز از یک سازمان عمومی غیرانتفاعی به یک شرکت سهامی عام انتفاعی تبدیل شد و مسئولیت امور اجرایی را بر عهده گرفت. بعد از تصویب قوانین جدید در سال 1384 شورای بورس ایران به عنوان بالاترین رکن در بازار اوراق بهادار لقب گرفت. اعضای این شورا تشکیل ‌شده است از:

• وزیر امور اقتصادی و دارایی به عنوان ریاست شورا
• وزیر بازرگانی
• رئیس‌کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
• روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون
• رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان
• دادستان کل کشور یا معاون وی
• یک نماینده از طرف کانون‌ها
• چهار نفر خبره مالی

کانون ها و شرکت های تابعه سازمان بورس و اوراق بهادار:

این سازمان شامل چندین نهاد و شرکت تابعه می‌باشد. در زیر اسامی و کارکرد هرکدام را به‌اختصار توضیح خواهیم داد.

شرکت بورس اوراق بهادار تهران:

مأموریت این نهاد ایجاد بازاری منصفانه، کارا و شفاف با ابزارهای متنوع و دسترسی آسان به منظور ایجاد ارزش ‌افزوده برای ذینفعان در بازار سرمایه کشور می‌باشد.

شرکت فرابورس ایران:

شرکت فرابورس ایران نیز تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار بازاری در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیر الکترونیک برای معاملات اوراق بهادار بر پایه مذاکره، معرفی شده است. طبق ماده ۴ قانون بازار اوراق بهادار صدور، تعلیق و لغو فعالیت‌های بازارهای خارج از بورس بر عهده شورای عالی بورس نهاده شده و در ماده ۲۸ این قانون نیز تأسیس بازارهای خارج از بورس همانند تأسیس بورس‌ها و نهادهای مالی منوط به ثبت نزد این سازمان است و فعالیت آن‌ها تحت نظارت سازمان انجام می‌شود.

بورس کالای ایران:

شرکت بورس کالای ایران مرجع اصلی کشف قیمت و ارائه دهنده خدمات متنوع مبتنی بر کالا و اوراق بهادار کالایی در راستای پاسخ به نیازهای صاحبان صنایع، تجار و فعالان بازار سرمایه از طریق بستری رقابتی، منصفانه، شفاف و امن بوده و بدین منظور با بهره‌گیری از سرمایه‌های انسانی سرآمد و فناوری‌های نوین، همواره ضمن تمرکز بر بازارهای داخلی به دنبال شناسایی و بهره‌برداری از فرصت‌های بین‌المللی خواهد بود. بورس کالای ایران تشکیل ‌شده از بازار فیزیکی، بازار فرعی، بازار مشتقه (آتی و اختیار معامله)، بازار مالی (اوراق سلف استاندارد – گواهی سپرده کالایی – صندوق‌های سرمایه‌گذاری کالایی) می‌باشد.

شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه:

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه (سمات)، جهت انجام امور پس از معاملات بازارهای بورس یا خارج از بورس تشکیل شده است. وظایف پس از معاملات بازارهای مالی شامل، سپرده گذاری و ثبت، نگهداری و انتقال اوراق بهادار، و پایاپای و تسویه معاملات انجام شده در بازارهای مالی می‌باشد.

شرکت اطلاع رسانی و خدمات بورس:

این شرکت غیردولتی وابسته به سازمان بورس و اوراق بهادار ، در سال 1383 تأسیس شد و مهم‌ترین هدف شرکت اطلاع ‌رسانی و خدمات بورس، “گسترش فرهنگ سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مالی” است.

شرکت مدیریت فناوری بورس تهران:

این شرکت به عنوان یکی از شرکت‌های این سازمان برای ارائه خدمات معاملات رایانه‌ای ابزار مالی به بازار سرمایه فعالیت می‌کند. این شرکت با هدف بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت مشتریان بازار سرمایه و بهبود پیوسته فعالیت‌ها و فرایندهای خود، برنامه کاری خود را طرح ریزی و اجرا می‌کند.

شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه:

شرکت مدیریت دارایی مرکزی بازار سرمایه به عنوان یکی از ارکان انتشار اوراق بهادار اسلامی (صکوک)، وظیفه تاسیس و راهبری نهادهای واسط را در بازار سرمایه‌ی ایران عهده‌دار می‌باشد. در واقع این شرکت نقش امین را دارد که جهت حفظ منافع دارندگان اوراق بهادار اسلامی و حصول اطمینان از صحت عملیات ناشر، نسبت به مصرف وجوه، نحوه نگهداری حساب‌ها و صورت‌های مالی و عملکرد اجرایی به صورت مستمر رسیدگی و اظهارنظر می‌نماید. از دیگر وظایف این شرکت انجام کلیه امور اداری، مالی مدیریتی، حقوقی و قانونی نهاد واسط و همچنین نگهداری حساب‌ها و دفاتر مالی نهاد واسط و رد آن پس از اتمام مدت قرارداد است.

کانون کارگزاران بورس و اوراق بهادار:

ماهیت تشکیل این کانون که زیر نظر مستقیم سازمان بورس فعالیت می‌کند، بر مبنای نظارت به فعالیت کارگزاری ، کارگزار / معامله‌گری و بازار گردانی به هر شکل و تحت هر عنوان می‌باشد. همچنین شروع فعالیت این کارگزاری‌ها و شرکت‌ها منوط به عضویت در این کانون و رعایت مقررات این قانون و آیین نامه‌های و دستورالعمل‌های اجرایی آن است. بنابراین انجام فعالیت کارگزاری، کارگزار/معامله‌گری و بازار گردانی در کلیه بورس‌ها و بازارهای خارج از بورس بدون عضویت در کانون کارگزاران غیرقانونی قلمداد می‌گردد.

کانون نهادهای سرمایه گذاری ایران:

این کانون در واقع یک نهاد غیرانتفاعی و غیردولتی است که بر مبنای «دستورالعمل تشکیل و ثبت کانون‌های فعال در بازار اوراق بهادار» تشکیل گردیده است. کانون نهادهای سرمایه ‌گذاری دارای استقلال مالی است و شخصیت حقوقی مستقلی می‌باشد و منابع مالی آن از طریق حق عضویت اولیه، حق عضویت سالانه، اوراق بهادار چیست و چه انواعی دارد؟ سپرده‌های اعضا، کمک‌های بلاعوض، درآمد دوره‌های آموزشی و فعالیت‌های پژوهشی، درآمدهای سپرده بانکی، اوراق مشارکت و گواهی سپرده و… تأمین می‌شود.

مرکز مالی ایران:

این مرکز آموزشی که فعالیت خود را از سال 1384 همراه با تصویب قانون تغییرات کلی بازار سرمایه شروع کرد، یکی دیگر از زیرمجموعه‌های سازمان بورس و اوراق بهادار می‌باشد. عمده فعالیت‌های این شرکت ارائه خدمات آموزشی، پژوهشی، مالی و مشاوره در بازار پول و سرمایه است.