بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه

بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه

رییس امور نظارت، اندازه‌گیری و کنترل کیفیت گاز اظهار داشت: در تابستان 200 میلیون مترمکعب گاز در بخش خانگی مصرف می‌شود و این رقم در زمستان به بالای 600 میلیون مترمکعب گاز در روز می‌رسد.
ایلنا بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه تولید گاز زمین

ایلنا لایحه اصلاح روند اسقاط خودروهای فرسوده به کمیسیون صنایع ارجاع شد

لایحه دوفوریتی الحاق یک تبصره به ماده (10) قانون ساماندهی صنعت خودرو در خصوص اسقاط خودروهای فرسوده برای بررسی بیشتر و رفع ابهامات به کمیسیون صنایع و معادن ارجاع شد.
ایلنا قانون صنعت خودرو

خانه فوتبال محرومیت ساپینتو مقابل ذوب‌آهن و آلومینیوم

رای سرمربی استقلال صادر شد/ محرومیت ساپینتو مقابل ذوب‌آهن و آلومینیوم
خانه فوتبال ایران خودرو خودرو فوتبال

خانه فوتبال سان:طارمی در یک قدمی آرسنال|فیلم

طارمی در یک قدمی آرسنال نشریه انگلیسی با انتشار فیلمی از نزدیک شدن ستاره ایرانی پورتو به آرسنال خبر داد. به گزارش خبرگزاری فارس، مهدی طارمی ستاره تیم ملی کشورمان و عضو باشگاه پورتو طبق گزارش رسانه‌های انگلیس در چند روز گذشته در تیرراس آرسنال قرار دارد.
خانه فوتبال رسانه مهدی طارمی آرسنال

مثلث وقتی وزیر دولت اصلاحات مردم را به شورش فرا می‌خواند!

آنچه امروز در سطح جامعه قابل مشاهده است این است که وضعیت زندگی مردم رضایت بخش نیست و مردم از این وضعیت معیشتی خود رضایت ندارند. این نکته مهم‌ترین چیزی است که امروز در جامعه وجود دارد.
مثلث دولت اصلاحات دولت ایران

فردا رئیسی:‌ امنیت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران مرهون مجاهدت‌های شهیدان است

رئیس‌جمهور در گفتگو با خانواده شهید سلمان امیراحمدی، امنیت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران را مرهون ایستادگی ملت ایران و مجاهدت‌های هزاران شهید خواند و بر اهتمام همگانی برای صیانت از این سرمایه ملی تاکید کرد.
فردا رئیس جمهور جمهوری اسلامی ایران جمهوری اسلامی

خانه فوتبال انتقال قطعی گریزمان به مادریدی ها

ستاره بارسلونا به صورت دائم، مادریدی شد
خانه فوتبال گریزمان ستاره بارسلونا

فردا جزئیات جلسه امروز کمیسیون امنیت ملی

سخنگوی کمیسیون امنیت ملی مجلس از تصویب کلیات طرح تأسیس سازمان حفاظت و اطلاعات قوه قضائیه در جلسه عصر امروز این کمیسیون خبر داد.
فردا کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی سیاست خارجی

ایلنا دولت به دنبال پرداخت بدهی خود به صندوق‌های اجتماعی است

معاون پارلمانی رئیس‌جمهور تاکید کرد: دولت تلاش می‌کند بدهی خود را صندوق‌های اجتماعی را بپردازد و آنطور که گفته شده ظاهرا بخشی از بدهی دولت به صندوق روستاییان و عشایر پرداخت شده و باقی نیز پرداخت خواهد شد.
ایلنا دولت تامین اجتماعی معاون پارلمانی

ایلنا افزایش قیمت نفت در 2023

بانک آمریکایی مورگان استنلی در پی تصمیم اوپک‌پلاس مبنی بر کاهش عرضه نفت و به‌دنبال آن محدودیت عرضه احتمالی، پیش‌بینی خود از قیمت نفت را برای سه ماه نخست 2023 افزایش داد.
ایلنا قیمت قیمت نفت نفت

اخبار داغ

گسترش بازار مسکن از صعود قیمت دلار بی نصیب نماند

ورود دلار به کانال 35 هزار تومان، تاثیر فوری بر سایر بازارها گذاشت و حتی بازار مسکن از این جهش قیمت بی‌نصیب نماند. مشاوران املاک می‌گویند مالکان یا از فروش منصرف شده‌اند یا قیمت را بالا برده‌اند.
گسترش مسکن قیمت مسکن قیمت

خبرآنلاین دلار دو کانال دیگر بالا رفت/ پشت پرده افزایش شدید قیمت دلار اعلام شد

خبرآنلاین دلار قیمت

خودروتک پیش بینی بورس فردا 15 آبان 1401

بورس امروز توانست با برتری کامل تقاضا بیش از 3 درصد رشد کند. بورس فردا چگونه خواهد بود؟
خودروتک بورس تهران بانک مرکزی بازی

فردا خبر خوش بورسی | تلاش دولت برای جلب اعتماد سهام‌داران خرد بازار

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس گفت: تصمیم شورای عالی بورس برای بیمه پرتفوی سهامداران به رونق و توسعه اقتصادی کشورکمک می‌کند.
فردا دولت سهام بودجه

اقتصادنیوز آمار کرونا امروز 14 آبان 1401/ تعداد فوتی ها افزایش یافت

اقتصادنیوز: وزارت بهداشت از فوت 5 نفر بر اثر ابتلا به کرونا در شبانه روز گذشته خبر داد و اعلام کرد که 76 بیمار جدید کرونایی نیز در کشور شناسایی شدند.
اقتصادنیوز وزارت بهداشت

خبرآنلاین آمار کرونا در ایران؛ شناسایی 76 بیمار جدید و 5 مورد فوتی

خبرآنلاین ایران

گسترش قیمت دلار به 36 هزار تومان رسید

قیمت انواع ارز (دلار، یورو، پوند، دلار کانادا، درهم و لیر ) در بازار آزاد افزایش چشمگیر پیدا کرد. افزایش قیمت دلار آمریکا،یورو، پوند انگلیس، درهم امارات و دلار کانادا چشمگیر تر از روزهای گذشته بود.
گسترش قیمت افزایش قیمت دلار

گسترش جدیدترین وضعیت کرونا در کشور(14 آبان)

طبق جدید ترین آمار از وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 76 بیمار جدید مبتلا کووید19 در کشور شناسی شدند و متاسفانه 5 بیمار دیگر جان خود را از دست دادند
گسترش درمان وزارت بهداشت آموزش

اقتصادنیوز پیش بینی بورس فردا 15 آبان 1401 / شاخص بازار سرمایه مثبت شد

اقتصادنیوز: از منظر تکنکیالی برای فردای شاخص سیگنال نزولی دیده نمی‌شود و هیجان خریدی هم در بازار ایجاد نشده است.
اقتصادنیوز شاخص سرمایه

ایلنا پا قدم مدیرعامل جدید فرابورس/ رشد 44 هزار واحدی

شاخص کل بورس در پایان امروز 14 آبان با رشد 44782.75 واحدی به 1,328,324.02 واحد رسید. شاخص کل بورس در پایان معاملات امروز شنبه چهاردهم آبان‌ماه با رشد 44782.75 واحدی به 1,328,324.02 واحد رسید.
ایلنا شاخص ماه ایران

برنا قیمت دلار در آخرین ساعات معاملات بازار+ جدول

امروز شنبه 14 آبان 1401 با رشد 3.86 درصدی به 36.250 (سی و شش هزار و بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه دویست و پنجاه ) تومان رسید.
برنا دلار جدول

اقتصادنیوز قیمت دلار و درهم امروز 14 آبان 1401/تداوم پیشروی دلار

اقتصادنیوز: قیمت دلار امروز مسیر افزایش را دنبال کرد.
اقتصادنیوز قیمت دلار

برنا رشد 11 تا 130 میلیونی قیمت خودرو در بازار / رکود بر بازار خودر

به دنبال نوسانات قیمت دلار، بازار خودرو با افزایش قیمت برخی خودرو‌ها روبه رو شد، ولی معاملات در رکود است.
برنا قیمت افزایش قیمت خودرو

اقتصادنیوز قیمت سکه امامی امروز 14 آبان 1401/ قیمت سکه پیشروی کرد

اقتصادنیوز:قیمت سکه در بازار امروز مسیر افزایش را تجربه کرد.
اقتصادنیوز قیمت

اقتصادنیوز سبزترین روز بورس در سال 1401 /شستا در صدر نشست

اقتصادنیوز: امروز شاخص کل بورس تهران بیش از 44 هزار واحد رشد کرد که بیشترین صعود شاخص در سال 1401 است.
اقتصادنیوز بورس تهران شاخص تهران

تمامی حقوق برای خبرخوان رخداد محفوظ می‌باشد.
سایت خبرخوان رخداد مسئولیتی در قبال اخبار و محتوای سایر سایت ها ندارد در صورت مشاهده مشکل می‌توانید با ما تماس بگیرید.

اعتماد کمتر به دولت؛ بازار آشفته‌تر

گروه اقتصادی: تلنبار شدن وعده‌های مسئولان اقتصادی در قفسه‌های ادارات و سازمان‌های دولتی و خاک خوردن‌شان، در حالی‌که در واقعیت مردم شاهد ماجرای دیگری در بازارهای مختلف هستند، هر روز اعتماد را کمتر و اتفاقا بازار را آشفته‌تر می‌کند. زمانی که مسئولان اقتصادی زیبا حرف می‌زنند، اما نازیبا عمل می‌کنند، دعوت آنها از مردم برای اطمینان خاطر از نتیجه سیاست‌های اقتصادی به یک طنز تلخ می‌ماند. این موضوع حقیقتی است که کارشناسان به آن اذعان دارند. در واقع، اگر کشوری شاهد شکاف روزافزون میان مقامات اقتصادی و مردم باشد، اقتصاد آن در تله بی‌اعتمادی گرفتار می‌آید.

اقتصاد دولتی ایران هم درگیر این معضل است و بی‌اعتمادی تقریبا یقه تمام بازارها را گرفته؛ بازار سرمایه یک نمونه حاشیه‌ساز در گذشته‌ای نزدیک است. وقتی وضعیت اقتصادی شهروندان درک نمی‌شود یا حتی به زیر سوال می‌رود، حتی اگر تصمیمی با حُسن نیت گرفته شود، باز هم به آن با دیده تردید نگاه می‌شود.
یکی از بخش‌هایی که به شدت از این قضیه رنج می‌برد، بخش سرمایه‌گذاری است. یعنی اگر فعالان اقتصادی خیالشان از بابت یک تصمیم راحت نباشد و نگران از فردای کسب و کارشان باشند، پیامد منفی آن کاهش سرمایه‌گذاری در بخش مولد اقتصاد است.

اعتمادی که هر روز رنگ می‌بازد
آنگونه که صاحب نظران اقتصادی می‌گویند سرمایه اجتماعی مسبب پیشبرد تحولات توسعه‌ای در یک کشور است. این جمله یعنی اگر سرمایه انسانی دچار لطمه شود، دیگر خبری از بهره‌وری در اقتصاد نخواهد بود.
بیاییم یک تعریف ساده از اعتماد داشته باشیم؛ اعتماد یعنی زمین زیر پای مردم برای زراعت محکم باشد.
در این باره بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه خوب است سری به گذشته بزنیم. همین چند سال قبل بود که با بازگشت مجدد تحریم‌ها و البته یادمان نرود سوء‌مدیریت اقتصادی به‌ویژه در بازار ارز، هر شب یک دستورالعمل و نسخه برای فعالان اقتصادی پیچیده می‌شد. آنها بارها در گفت‌وگوهای رسانه‌ای بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه از پیامدهای منفی سیاست‌های ارزی ناله برآوردند و هشدار دادند. اما مسئولان زمانی هشدارهایشان را جدی گرفتند که دیگر کار از کار گذشته بود. موضوعی که بشدت به اعتماد فعالان اقتصادی لطمه زد.

در ضمن، طی سال‌های گذشته بارها شاهد این بودیم دولتمردان زیبا حرف می‌زنند، اما نازیبا عمل می‌کنند. تلنبار شدن وعده‌های آنها در قفسه‌های ادارات و سازمان‌های دولتی و خاک خوردن‌شان، در حالی که در واقعیت مردم شاهد ماجرای دیگری در بازارهای مختلف هستند، هر روز اعتماد را کمتر و اتفاقا بازار را آشفته‌تر می‌کند.

اثر بی‌اعتمادی بر سرمایه‌گذاری چیست؟
پیش‌بینی‌ناپذیر بودن تحولات اقتصادی برای اعضای بخش خصوصی در نهایت سبب افزایش بی‌اعتمادی آنها به آنچه که دولت تصمیم می‌گیرد، شده است. موضوعی که حتی به گواه برخی فعالان اقتصادی، در اوج التهابات ارزی در سال ۹۸، موجب مهاجرت گسترده فعالان اقتصادی ماهر و کارکشته هم شد. در واکنش به آن هم، اتاق بازرگانی نگرانی خود را ابراز کرد. پدرام سلطانی، نایب رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران، نیز در توئیتی به این موضوع اشاره کرده و نوشته بود: «روزی نیست که خبر تصمیم به مهاجرت چند فعال اقتصادی معتبر و مدیر توانمند را نشنوم. روند مهاجرت کارآفرین و خروج سرمایه شتاب بی‌سابقه‌ای گرفته است.»در این بین، یکی از بخش‌های اقتصادی که به‌شدت از این قضیه رنج می‌برد، بخش سرمایه‌گذاری است. یعنی اگر فعالان اقتصادی خیالشان از بابت یک تصمیم راحت نباشد و نگران از فردای کسب و کارشان باشند، پیامد منفی آن کاهش سرمایه‌گذاری در بخش مولد اقتصاد است.

افزایش هزینه کسب‌وکارها
بیاییم بیشتر در این علت و معلول دقیق شویم. در اقتصادهای بزرگ دولتی وقعی به بخش خصوصی که نامش با بهره‌وری گره خورده، نمی‌نهند. فعالان اقتصادی می‌گویند این امر هزینه معاملاتی کسب و کارها را بالا می‌برد و انگیزه سرمایه‌گذاری در بخش مولد را پایین می‌آورد. یک سرمایه‌گذار اگر از آمار و اطلاعاتی که معمولا به دستش نمی‌رسد یا اگر برسد، ناقص است مطمئن نباشد، اتفاقی که می‌افتد این است که نمی‌تواند آینده فعالیت خود را به درستی پیش‌بینی کند. همین موضوع به مرور عملکرد او را با افول مواجه می‌کند.

بر اساس این گزارش، فعالان اقتصادی که هر روز شاهد مشکلاتی از این دست هستند، دچار بی‌اعتمادی می‌شوند و از بازگشت سرمایه‌شان نامطمئن خواهند بود. روندی که در حال حاضر به دلیل تک‌روی دولت در اتخاد تصمیمات اقتصادی بدون لحاظ واقعیات بازار شاهد آن هستیم. نتیجه این خواهد بود که صاحبان سرمایه از خیر سرمایه‌گذاری می‌گذرند و به جایی پناه می‌برند که سرمایه‌شان در امنیت کامل باشد.

پیش بینی بورس شنبه ۱۶ مهر/ بحران در بازار سرمایه ادامه دارد

به گزارش تازه‌نیوز، بورس تهران در ۴ روز معاملاتی این هفته سراسر قرمزپوش بود و حتی یک روز هم مثبت نشد. طی این ۴ روز شاهد افت ۳۲ هزار واحدی در بازار سرمایه بودیم که معادل ۲.۴۱ درصد افت است. در این میان شاخص کل بورس در آخرین بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه روز کاری این هفته، با افت حدود ۴۷۸۶ واحدی به ارتفاع یک میلیون و ۳۱۳ هزار واحدی ریزش کرد.

به اعتقاد کارشناسان و فعالان بورسی، آنچه بازار سرمایه را تهدید می‌کند بی اعتمادی سهامداران به آن است؛ این بی اعتمادی در حالی بازار سرمایه را نشانه رفته که مانع از ورود پول حقیقی به تالار شیشه‌ای می‌شود. اما سوال اصلی این است که بورس در هفته پیش رو شاهد افزایش ارزش معاملات خواهد بود؟

امیدی به رشد بورس هست؟

به قنل از اقتصاد ۲۴، علی فراقی، کارشناس بازار سرمایه می‌گوید: بورس در هفته پیش رو احتمالا شاهد نوسانات جزئی و اصلاحات کوتاه مدت خواهد بود. اگر خبر‌های مثبتی در این هفته به بازار سرمایه وارد شود احتمالا شاهد یک یا دو روز متعادل در بورس خواهیم بود؛ ولی تمایل بورس این هفته به سمت ریزشی و منفی بودن است.

او ادامه داد: نکته مهم در مورد بورس این است که موارد کلانی که مانع رشد بورس شده تغییری نکرده؛ بنابراین فعلا امیدی به رشد بورس نیست. این عوامل عبارتند از: افزایش نرخ بهره، عدم توافق برجام و…

• بیشتر بخوانید: منبع دولت برای تامین سهام عدالت جاماندگان هنوز مشخص نیست

اُفت متوالی ارزش معاملات در بورس

این کارشناس بازار سرمایه گفت: به دلیل بی اعتمادی سرمایه گذاران و معامله گران در بورس شاهد ورود نقدینگی جدید به این بازار نیستیم و حتی شاهد خروج پول هستیم و به همین دلیل ارزش معاملات و جذابیت بازار روز به روز کمتر می‌شود.

فراقی با اشاره به اینکه ازآنجا که خبر خاصی که بر شاخص کل موثر باشد در بازار نیست شاهد رشد بورس نخواهیم بود، گفت: زمانی که سهامداران به آینده سرمایه گذاری در بورس خوش بین نباشند رشد شاخص کل محقق نمی‌شود.

• این مطلب را از دست ندهید: اظهارات ناامید‌کننده کاخ سفید علیه ایران/ هدف آمریکا چیست؟

عادت به نوسان‌های برجامی بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه پایان یافت؟

این فعال بازار سرمایه گفت: اگر گزارش‌های ۶ ماهه شرکت‌های بورسی مثبت باشد و با یک سری از حمایت‌ها همراه شود می‌توانیم انتظار رشد‌های یک یا دو روزه را داشته باشیم؛ ولی به طور کلی شاهد جهش در شاخص کل نخواهیم بود.

فراقی ادامه داد: اخبار برجام مهم‌ترین عاملی است که در حال حاضر شاخص کل را مثبت یا منفی می‌کند، اما زمانی بر بازار موثر خواهد بود که در یک بازه زمانی طولانی و با فاصله منتشر شود. این در حالی است که در شرایط کنونی، اخبار برجامی بدون فاصله منتشر می‌شود و همین موجب شده تاثیر خود را بر بازار از دست بدهند؛ ولی در حال حاضر که فاصله اخبار کوتاه شده است بازار عقب کشیده و دست نگه داشته است.

بحران «بی‌اعتمادی» چطور اعتراض را به خشونت کشید؟

بی‌اعتمادی سبب شده باور به هرگونه راه‌حلی که معقول به نظر می‌رسد، در معرض تردید باشد. جامعه یا حداقل بخش مهمی از معترضان، نسبت به نیت حکومت یا توانایی و ظرفیت آن برای رسیدگی به مسائل تردید جدی دارند. وقتی این سطح از بی‌اعتمادی بروز می‌کند، دشوار بشود باور جامعه به روش‌های غیرخشونت‌آمیز را جلب کرد.

«محمد فاضلی» معتقد است حکومت بحران را بپذیرد و جست‌وجو در جعبه‌ابزار حکمرانی خود برای مواجهه عاقلانه با این بحران را آغاز کند. جامعه به نقطه‌ای رسیده که زیر بار تداوم برخی قواعد نمی‌رود. بهتر است حکومت، فعال کردن «قواعد تغییر قواعد» را از همین جا شروع کند.

به گزارش ایرنا، با اعلام خبر فوت «مهسا امینی» بعد از فراخوانی در گشت ارشاد، ناآرامی‌ها در نقاط مختلف کشور شکل گرفته و در بسیاری از نقاط به درگیری کشیده شده است. اما منشأ این اعتراض‌ها، عوامل گسترش ناگهانی آن و راهکار‌های درست رویارویی با آن، موضوع‌های مهم و پیچیده‌ای است که بررسی آنها، نیازمند دریافت نظر نخبگان است.

آنچه در ادامه می‌آید، گفتگو با دکتر «محمد فاضلی» جامعه‌شناس و استاد سابق دانشگاه شهید بهشتی است:

از نظر فاضلی، هنوز به اندازه کافی کسانی هستند که بشود برای حل مسأله غیرخشونت‌آمیز و کارآمد به کمک آن‌ها دل بست. او معتقد است: اجازه سازمان‌دهی دادن به جامعه، پذیرش حق اعتراض موثر و تلاش برای حفظ بی‌طرفی در سیاست‌گذاری، اجرا و داوری هم عناصر دیگری هستند که می‌توانند به حل مسأله کمک کنند.

چرا فوت خانم امینی منجر به این میزان اعتراض شد؟

جنبش‌های اجتماعی فرایند‌های کندرو هستند. زلزله چگونه رخ می‌دهد؟ قرن‌ها و شاید هزاران سال لایه‌های زمین حرکت‌های بسیار کند انجام می‌دهند، انرژی انباشته‌ای شکل می‌گیرد و در نهایت در قالب زلزله این انرژی آزاد می‌شود. نیرو‌های منجر به پیدایش اعتراضات بعد از فوت خانم مهسا امینی هم همین حالت را دارند.

جامعه‌ای تحت فشار اقتصادی به مدت چندین دهه و بالاخص در دهه اخیر، به شدت تحت فشار تحریم و با تجربه انباشت انواعی از نارضایتی‌ها که منشأ عمده آن‌ها در کیفیت و شیوه حکمرانی است، به یکباره با مرگ «ژینا امینی» آتش گرفت. این عوامل ساختاری دخالت زیادی داشته‌اند و در همان حال باید توجه داشت که جامعه سال‌هاست از گشت ارشاد متنفر شده است و ده‌ها فیلم درباره برخورد مأموران گشت ارشاد منتشر شده بود که وجدان جمعی جامعه را به درد آورده بود. همه این‌ها آتش اعتراض را برانگیخته است.

مردم به کیفیت حکمرانی اعتراض دارند

درباره مطالبه مردم در اعتراضات اخیر، عبارت درست‌تر این است که بگوییم مردم به مسأله حجاب اجباری و گشت ارشاد هم معترض هستند. طبیعی است وقتی واژه مردم را به‌کار می‌برم توجه دارم که مردم متشکل از گروه‌های متکثر و متنوعی است که همه آن‌ها معترض به گشت ارشاد و حجاب اجباری نیستند. اما بخشی از معترضان و از جمله جنبش زنان که این روز‌ها کف خیابان اعتراض می‌کند به این دو موضوع معترض است. اما اگر بخواهم کل اعتراض را خلاصه کنم می‌گویم که مردم به کیفیت حکمرانی اعتراض دارند.

کیفیت حکمرانی است که باعث شده وضعیت اقتصادی خراب باشد، سیاست خارجی در تحریم و تعلیق قرار گیرد، محیط‌زیست تخریب شود و سیاست اجتماعی و فرهنگی مولد منازعه و مناقشه در دستور کار قرار گیرد. مسأله فقط گشت ارشاد نیست، کیفیت حکمرانی محل اشکال و مناقشه است.

چرا این اعتراض در بسیاری موارد به درگیری و اغتشاش کشیده شد؟

جامعه ایران در وضعیت بی‌سامانی سیاسی است؛ یکی از مشخصه‌های بی‌سامانی سیاسی، بی‌سازمانی است. این جامعه سازمان‌دهی درستی ندارد و برای مثال احزاب، اتحادیه‌ها و سایر تشکل‌های نمایندگی‌کننده گروه‌های اجتماعی در آن حضور پررنگی ندارند. چنین جامعه‌ای برای بیان خواسته‌هایش و بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه ارائه مطالباتش ابزار مناسبی ندارد. خشونت خروجی چنین وضعیتی به لحاظ ساختاری است. اما گذشته از ساختارها، این جامعه با بار سنگین بی‌اعتمادی هم دست‌وپنجه نرم می‌کند.

بی‌اعتمادی سبب شده باور به هرگونه راه‌حلی که معقول به نظر می‌رسد، در معرض تردید باشد. جامعه یا حداقل بخش مهمی از معترضان، نسبت به نیت حکومت یا توانایی و ظرفیت آن برای رسیدگی به مسائل تردید جدی دارند. وقتی این سطح از بی‌اعتمادی بروز می‌کند، دشوار بشود باور جامعه به روش‌های غیرخشونت‌آمیز را جلب کرد.

امید به آینده تضعیف شده است

من کار تجربی مستندی درباره طیف سنی، گروه اجتماعی یا تعلق طبقاتی معترضان ندیده‌ام؛ اما اگر گمانه‌زنی‌ها و مشاهدات درباره نقش‌آفرینی فعال دهه هشتادی‌ها در این اعتراضات درست باشد، می‌توان دلیل آن‌را بیش از هر چیز در نارضایتی بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه و ناامیدی این نسل جُست. با گذشت زمان کشور فقیرتر شده، ظرفیت دولت کاسته شده و امید به آینده تضعیف شده است. امید به حل‌وفصل مسائل سیاست خارجی و تعدیل دشواری‌های اقتصادی کمتر شده است. این وضعیت اصلاً قابل مقایسه با اوایل تا میانه دهه ۱۳۸۰ نیست. نسل‌های پیشین به‌واسطه زیستن در شرایط اقتصادی بهتر دهه‌های قبل، اندوخته‌هایی دارند و همین تعلقات‌شان را بیشتر می‌کند.

نسل دهه ۱۳۸۰ به شدت جهانی‌شده‌تر است، تجربه‌ای از گذشته جامعه ایران ندارد، ارتباطات بیشتری دارد و به دلیل احساس تعلق کمتر، نوعی پاک‌باختگی هم دارد. فشار‌های اقتصادی و اجتماعیِ هم‌زمان، نوعی اتحاد‌های طبقاتی هم ایجاد کرده؛ این وضعیت بیش از هر چیز نشانه این است که نسل جدید در آینده این حکمرانی، دستاورد مهمی نمی‌بیند.

رویکرد مسئولان کشور در این موضوع چطور بوده و چگونه می‌شد عملکرد بهتری در کاهش نارضایتی و خشونت و افزایش اعتماد عمومی ارائه داد؟

من شاهد هیچ ابتکارعمل به درد بخوری از جانب مسئولان نبوده‌ام. در همین رابطه سؤالی در توئیتر طرح کردم: مقامات از همه اختیارات گسترده خود برای «مدیریت بدون خشونت» چه استفاده‌ای کرده‌اند؟ سه کار عمده صورت داده‌اند.

اول حرف‌زدن و اطمینان دادن بابت بررسی عادلانه پرونده که سابقه بی‌اعتمادی جامعه مانع باور شدن آن است و البته تناقضات بین حرف‌های مختلف هم به این بی‌اعتمادی دامن زده است.

دوم تأکید کردن بر تمایز قائل شدن بین اعتراض و اغتشاش؛ و ابراز تمایل برای شنیدن اعتراض و محکوم کردن اغتشاش بدون آن‌که هیچ سازوکار عملی برای شنیدن اعتراض مطرح شده باشد و حتی همان ظرفیت‌های قانون اساسی هم مد نظر قرار گرفته باشد.

سومین کار هم مقابله خشونت‌آمیز با معترضان بوده است. وقتی سازوکار‌های حل مناقشه غیرخشونت‌آمیز با بن‌بست مواجه می‌شوند خشونت در دستور کار قرار می‌گیرد.

حکمران در مسائل به شدت ساده‌تر، از ظرفیت اصل ۲۷ استفاده نکرده است

باید این واقعیت را هم باید در نظر داشته باشیم که حکمران به‌طور تاریخی دست خود را خالی کرده است. همان فرایند کندرو را در نظر بگیرید. حکمران در مسائل به شدت ساده‌تر و با گستره و پیچیدگی کمتر، از ظرفیت اصل ۲۷ قانون اساسی بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه استفاده نکرده است و بنابراین امروز هم آمادگی سازمانی برای استفاده از این ظرفیت ندارد.

حکمرانی خوب به تمرین کردن نیاز دارد. حکومت و جامعه باید بر سر مسائل ساده‌تری، بسیاری از سازوکار‌ها و ظرفیت‌های حل مسأله را آزموده و تمرین کرده باشند. این اتفاق هرگز در مقیاس مناسبی رخ نداده است؛ بنابراین حکومت و مردم در سابقه ذهنی خود چیزی از حل مسأله به روش مسالمت‌آمیز سراغ ندارند. رخداد‌های ۱۳۷۸ تا به امروز همه این را نشان می‌دهند.

چرا باید کنار گذاشتن یا اصلاح قواعد را عقب‌نشینی تصور کرد؟

قواعد هر جامعه‌ای برای تنظیم کردن روابط در کمترین سطح خشونت و با بیشترین کارآیی هستند. اگر قواعدی در جامعه‌ای کار نمی‌کنند، مولد خشونت و ناکارآمدی می‌شوند، سطح رضایت اجتماعی را کاهش می‌دهند و جلوی کارکرد‌های مثبت اجتماعی در ابعاد دیگر را می‌گیرند، چرا باید کنار گذاشتن یا اصلاح آن‌ها را عقب‌نشینی یا خدشه بر نظام سیاسی تصور کرد؟

نظام‌های اجتماعی متحول می‌شوند؛ من در برنامه تلویزیونی در شبکه چهار گفتم که جامعه ایران بسیار بزرگ شده؛ به ترکیب جمعیتی ایران امروز نگاه کنید. ما امروز ۴۳ میلیون نفر زن در جامعه داریم که از ۳۶ میلیون نفر کل جمعیت سال ۱۳۵۷ بیشتر است و فقط ۱۴ درصد این جامعه را افراد متولد سال‌های پیش از انقلاب تشکیل می‌دهند. این جامعه به شدت امروزی، متحول و از نظر تحصیلات و سبک زندگی پویا شده است.

در همان برنامه گفتم شما نمی‌توانید لباس یک‌سالگی فردی را در ۴۳ سالگی او هم به تنش کنید و انتظار داشته باشید راحت باشد یا زیبا به نظر برسد. بسیاری از قواعد، روش‌ها و حتی اهدافی که امروز سخنگویان رسمی در حکومت دارند و دنبال می‌شوند، از نظر این جامعه مقبول نیستند و همان لباس‌های یک سالگی به حساب می‌آیند.

این واقعیت را هم در نظر بگیرید که نظام سیاسی به غیر از اینکه مردم و میلیون‌ها انسانی که به آن مشروعیت و زندگی می‌بخشند، بیشتر از یک مشت ساختمان و میز و صندلی و قاعده‌ای که همین مردم باید اجرا کنند نیست. جمعیت زیادی از این مردم تغییر کرده‌اند.

این واقعیت را هم لحاظ کنید که وقتی ۸۶ درصد مردم در سال‌های بعد از انقلاب مدرسه رفته‌اند یعنی نظام سیاسی فرصت داشته است که حداقل به مدت ۱۲ سال در یکی از ایدئولوژیک‌ترین دستگاه خود یعنی آموزش‌وپرورش این افراد را تحت تأثیر قرار دهد. این تأثیر پدید نیامده و همان‌گونه که پیشتر گفته‌ام، مردم با حکومت مناقشات جدی درباره مسائل مختلف از محیط‌زیست گرفته تا سیاست خارجی و الگوی پوشش دارند.

این چنین جامعه‌ای با این سطح از تعارض، جز تغییر برخی قواعد چاره‌ای ندارد. اتفاقاً پیشرفت در این است که قواعد به‌گونه‌ای تغییر کند که نتیجه عملکردی بهتری حاصل شود. نکته مهم این است که «قواعد تغییر قواعد» در این جامعه به خوبی عمل نمی‌کنند. هر جامعه‌ای برای کارکرد درست باید «قواعد تغییر قواعد» داشته باشد. این چنین قواعدی در ایران امروز درست کار نمی‌کنند و دیدگاه بدبینانه این است که اصلاً کار نمی‌کنند.

می‌توان از مسائل ساده‌تر مثل گشت ارشاد، کارآمدی قواعد تغییر قواعد را بررسی کرد

برای حل مساله و جلوگیری از تکرار چنین حوادث ناگواری چه باید کرد؟

از بحران بی‌اعتمادی در بازار سرمایه لابه‌لای حرف‌های من پاسخ این پرسش شما روشن است. بگذارید از همان آخرین مورد شروع کنم. این جامعه باید مجهز به «قواعد تغییر قواعد» باشد. هر ابزاری هم اول باید آزمایش و کارآیی آن تائید شود. خوب است که حکمرانان کارآیی «قواعد تغییر قواعد» را در همین مناقشه اخیر با جامعه آزمون کنند. این قاعده‌ای که باید تغییر کند گشت ارشاد است یا حجاب اجباری، یا هر چیز دیگری. می‌توان از مسائل ساده‌تر مثل گشت ارشاد، کارآمدی قواعد تغییر قواعد را بررسی کرد.

ظرفیت حل مسأله به تدریج ساخته می‌شود. می‌دانم که وسط بحران جایی برای ظرفیت ساختن نیست، اما در این‌جا چاره‌ای نیست. تصور می‌کنم هنوز به اندازه کافی کسانی هستند که بشود برای حل مسأله غیرخشونت‌آمیز و کارآمد به کمک آن‌ها دل بست. جامعه به نقطه‌ای رسیده که زیر بار تداوم برخی قواعد نمی‌رود. بهتر است حکومت، فعال کردن قواعد تغییر قواعد را از همین جا شروع کند.

اجازه سازمان‌دهی دادن به جامعه، پذیرش حق اعتراض مؤثر و تلاش برای حفظ بی‌طرفی در سیاست‌گذاری، اجرا و داوری نیز عناصر دیگری هستند که می‌توانند به حل مسأله کمک کنند. نکته مهم اینکه حکومت بحران را بپذیرد و جست‌وجو در جعبه‌ابزار حکمرانی خود برای مواجهه عاقلانه با این بحران را آغاز کند.

من پیش از این نوشته‌ام که «واقعی‌ترین وجه سیاست در ایران، اصرار بر انکار واقعیت است.» امروز هم احساس می‌کنم این جمله درست است. اصرار بر انکار واقعیتی که بروز کرده، پررنگ‌ترین وجه آن چیزی است که من امروز در سیاست ایران می‌بینم.

در پی اعتراضات سراسری، خروج سرمایه از بورس دو و نیم برابر شد

طی شش ماهه نخست سال جاری خروج سرمایه از بورس ۲۵ هزار میلیارد تومان با میانگین روزانه ۱۴۰ میلیارد تومان بوده است که پس از اعتراضات سراسری با رشد ۲.۵ برابری همراه شده است.

گزارش‌ رسانه‌های داخلی حاکی از آن است که در ده روز کاری گذشته، بیش از سه هزار و ۶۵۰ میلیارد تومان پول با میانگین روزانه ۳۶۵ میلیارد تومان، از سوی اشخاص حقیقی، از بورس خارج شده و صف‌های فروش در بازار، همچنان سنگین است.

رضا غیبی روزنامه‌نگار اقتصادی می‌گوید: «روند خروج سرمایه از بورس از سال‌های پایانی ریاست جمهوری حسن روحانی آغاز شده بود که با روی کار آمدن ابراهیم رئیسی شدت گرفت‌. بی اعتمادی به دولت به گونه‌ای بود که ایلنا در مهرماه نوشت که در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۱ بالغ بر ۲۵ هزار میلیارد تومان پول از بازار سرمایه خارج شد.»

به گفته او سرمایه نقدشونده دارایی، در بازارهای مختلف بر خلاف گذشته سر از بازارهای موازی در نمی آورد و راهی خارج از مرزها می‌شود.