پولشویی و ارز دیجیتال
یکی از اولین ای-گلد‌ها با پشتوانه طلا در سال ۱۹۹۶ ایجاد شد. یکی از پولهای دیجیتال مطرح دیگر رزرو آزادی بود که در سال ۲۰۰۶ به‌وجود آمد. این سرویس به کاربران اجازه می‌داد تا پول دلار یا یوروی خود را به رزرو آزادی تبدیل کرده و بتوانند آن را آزادانه با دستمزد ۱٪ بین یکدیگر رد و بدل کنند. هر دوی این سرویس‌ها متمرکز بوده و برای استفاده در پولشویی شهرت داشتند. همین امر سبب شد تا دولت آمریکا هر دو سرویس را تعطیل کند.
غیر متمرکز (Decentralize) در ارزهای دیجیتال به چه معناست؟
در دنیای ارزهای دیجیتال احتمالا تا به حال به اصطلاح غیر متمرکز (Decentralize) یا این جمله برخورده اید که ارزهای دیجیتال به صورت غیر متمرکز می باشند اما آیا می دانید غیر متمرکز دقیقا به چه معناست؟ در این مقاله به این موضوع خواهیم پرداخت.
قبل از اینکه به بیان این مفهوم بپردازیم اجازه بدهید تا از دنیای ارزهای دیجیتال و رمز ارزها فاصله بگیریم تا با بیان مثال هایی ملموس بتوانیم این مفهوم را توضیح دهیم. فرض کنید که می خواهید آهنگ یکی از خوانندگان محبوب خودتان را از سایتی دانلود کنید. به سایت مورد نظر می روید و آهنگ خود را دانلود می کنید اما این آهنگ کجا ذخیره شده است؟ در سرورِ سایتی که به آن مراجعه کردید. یعنی شما در اینجا یک سرویس گیرنده (Client) هستید و سایت مورد نظر یک سرویس دهنده (Server) می باشد. در واقع هرگاه شما فایلی برای دانلود بخواهید نقش شما سرویس گیرنده و نقش محلی که آن فایل را در اختیار شما قرار می دهد سرویس دهنده است که به آن رابطه ی کلاینت سروری (Client-Server) می گویند.
اما این رابطه ی یک طرفه مشکلاتی دارد، فرض کنید در زمان انتخاب واحد می خواهید دروس خود را انتخاب کنید. همزمان با شما بسیاری از دانشجوها مانند شما قصد انتخاب واحد دارند، در نظر بگیرید در یک زمان تعداد زیادی دانشجو به سایت دانشگاه هجوم می آورند و از آن سرویس انتخاب واحد می خواهند، معمولا در چنین مواقعی سرعت سایت به شدت کاهش پیدا می کند و یا حتی ممکن است از دسترس خارج شود، علت این امر محدودیت هایی است که سرور سایت سرویس دهنده دارد که در مثال ما سایت دانشگاه می باشد. سروری که سایت دانشگاه دارد شاید توانایی سرویس دادن به تعداد زیادی دانشجو آن هم در یک زمان را نداشته باشد (به علت محدودیت هایی در پهنای باند و …). یعنی می توان گفت سرویس دهنده یک مرکزی است که یک سروری دارد و بر روی سرور و اطلاعات آن کنترل دارد و به صورت متمرکز فعالیت می کند.
غیر متمرکز راه حلی فوق العاده
اما این مشکلی نبود که برای آن راه حلی وجود نداشته باشد، با پیشرفت تکنولوژی ایده جدیدی مطرح شد که بیان کرد از آنجاییکه امروزه همگی دسترسی به اینترنت دارند، چرا مردم به صورت مستقیم با هم در ارتباط نباشند؟ از یکدیگر سرویس نگیرند و به هم سرویس ندهند؟ حتما لازم نیست از فضای یک سرور متمرکز استفاده کرد، بلکه همگی می توانند با در اختیار گذاشتن منابع خود (برای مثال هارد یا CPU) به صورت مستقیم هم سرویس دهنده و هم سرویس گیرنده باشند. مثلا فرض کنید شما آهنگی که می خواهید را از هارد یک نفر دانلود می کنید و آن هم از هارد شما فایل مورد نظرش را دانلود می کند. یعنی همه همزمان هم سرویس دهنده اند هم سرویس گیرنده.
BitTorrent اولین محصول غیرمتمرکز
اولین محصول معروف غیر متمرکز را می توان BitTorrent دانست، پروتکلی که در آن همه ی افراد هم سرویس گیرنده اند و هم سرویس دهنده. این پلتفرم قابلیت دانلود و آپلود فایل را برای شما ایجاد می کند، طبق این پروتکل مثلا اگر فردی فیلمی را می خواهد دانلود کند می تواند به یک فرد در هر نقطه ای از جهان که این فیلم را دارد متصل شود و آن را دانلود کند. همزمان که دانلود در حال انجام است آن فایل می تواند آپلود شود و افراد دیگر نیز می توانند آن فایل را از شما بگیرند و دانلود کنند، یعنی شما در اینجا علاوه بر اینکه فیلم را دانلود می کنید و سرویسی دریافت می کنید، آن فایل را آپلود می کنید و به بقیه سرویس می دهید.
جالب اینجاست که بر خلاف سیستم کلاینت سروری، در اینجا با افزایش تعداد افراد، شبکه ضعیف نمی شود و یا اصطلاحا سرور از دسترس خارج نمی شود، چون اولا سرور متمرکزی وجود ندارد و فایل ها در کامپیوترهای مردم در سراسر دنیا قرار دارد (یعنی غیر متمرکز است) و اعضای آن هستند که روی این شبکه نظارت و کنترل دارند. ثانیا با افزایش افراد این شبکه قوی تر می شود، زیرا تعداد سرویس گیرنده ها که خودشان سرویس دهنده هم هستند افزایش می یابد. عملا حیات این سیستم به اعضای آن وابسته است که به صورت همتا به همتا (Peer To Peer) با یکدیگر در ارتباطند.
غیر متمرکز ویژگی بارز ارزهای دیجیتال
تا اینجا مقدماتی گفته شد که بتوانیم معنای غیر متمرکز را راحت تر درک کنیم. غیرمتمرکز به زبان ساده به این معناست که اطلاعات در دست نهاد خاصی وجود ندارد و متمرکز نیست بلکه اطلاعات در سراسر شبکه پراکنده است و مجموعه ای از اعضای شبکه فعالیت در شبکه را به عهده دارند. حالا بهتر است به موضوع غیرمتمرکز بودن ارزهای دیجیتال بپردازیم.
در حال حاضر بانک ها نهادهای متمرکزی هستند که فعالیت های مالی افراد را انجام می دهد و به ازای انجام خدمات کارمزد دریافت می کنند. فرض کنید علی می خواهد یک میلیون تومان به سارا انتقال دهد. بانک ابتدا حساب علی و معتبر بودن حساب علی را بررسی می کند در صورتی که علی موجودی لازم را داشته باشد، یک میلیون تومان از حساب علی کسر کرده و به حساب سارا اضافه می کند و شرح معاملات در محلی به نام دفتر کل ذخیره می شود و در نهایت کارمزد خود از انجام این کارها را دریافت می کند.
پس از اینکه چرا بیت کوین غیر متمرکز است؟ قابلیت های تکنولوژی Peer To Peer یا همتا به همتا مشخص شد، ساتوشی ناکاموتو خالق بیت کوین به این فکر افتاد که چرا در مورد مسائل مالی از این تکنولوژی استفاده نشود و مردم به طور مستقیم مبادلات مالی خود را با هم انجام ندهند. این شد که ایده ی ارزهای دیجیتال به صورت غیر متمرکز با ورود بیت کوین به دنیا معرفی شد، به طوری که در این نرم افزار همه به صورت مستقیم با هم در ارتباطند و تبادلات مالی خود را انجام می دهند و فرآیند انجام این فعالیت ها توسط هیچ نهاد مرکزی کنترل نمی شود و همه ی کارها را مردم انجام می دهند. بیت کوین در واقع نیاز به نهادهای واسطه همانند بانک را حذف می کند و برای انتقال پول خود تنها کافی است از کیف پول خود به آدرس کیف پول فرد دریافت کننده ارسال کنید. در این سیستم تراکنش ها توسط افرادی در شبکه انجام می شود که اصطلاحا سرویس دهنده های شبکه هستند و این اطلاعات در بلاک چین که یک چرا بیت کوین غیر متمرکز است؟ دفتر کل توزیع شده است ذخیره می شود.
فراموش نکنید که غیر متمرکز با توزیع شده تفاوت دارد و به یک معنا نیست، در این سیستم غیر متمرکز، به دلیل متن باز (open source) بودن ارزهای دیجیتال همه چیز شفاف است و مردم به راحتی می توانند اتفاقات داخل شبکه را رصد کنند و همچنین تراکنش های خود را پیگیری کنند. مفهوم غیر متمرکز با حضور بیت کوین گسترش بیشتری یافت و با اینکه این مفهوم به طور کامل در این حوزه جای نیافتاده است اما جوامع مدرن با گذر زمان، بیشتر به سمت امور غیرمتمرکز تمایل پیدا کرده اند.
چرا بیت کوین ارزشمند است؟(ارزش بیت کوین)
یک ارز موفق علاوه بر حفظ ارزش باید ویژگی های مربوط به کمیابی، تقسیم پذیری، سهولت استفاده و قابلیت انتقال را هم داشته باشد و بیت کوین دارای تمام این ویژگی ها است.
بیت کوین روشی کارآمد برای انتقال پول از طریق اینترنت است و توسط شبکه های غیرمتمرکز با مجموعه ای از قوانین مشخص کنترل میشود، از همین رو میتوان آن را جایگزینی برای ارزهای فیاتِ (پولهای رایج) تحت کنترل بانک مرکزی دانست.
در دنیای مدرن، ارزهای ضرب شده شکل پول کاغذی را به خود گرفتند که همان ارزش واقعی سکه ها و فلزات گرانبها را ندارند. حتی امروز بیشتر مردم از ارز الکترونیکی و شیوه های پرداخت الکترونیکی استفاده می کنند. برخی از انواع ارز هایی که به آنها تکیه می شود، در واقع نماینده هر سکه یا اسکناس هستند که نشانگر مقدار مشخصی از یک کالاست.چون کشورها استاندارد طلا را کنار گذاشته اند، بسیاری از ارزهایی که امروز مورد استفاده قرار دارند به عنوان ارز بدون پشتوانه محسوب می شوند.
چرا ارزها ارزش دارند؟ (ارز موفق)
یک ارز در صورتی قابل استفاده است که ذخیره ارزش باشد. باید به این اطمینان رسید که ارزش آن در میان جامعه صفر نمیشود.
بسیاری جوامع در طول تاریخ، از کالاها و فلزات گرانبها برای پرداخت استفاده می شد چون تصور می شد ارزش ثابتی دارند. فراد مجبور بودند مقادیر بالایی از دانه های کاکائو، طلا یا هر شکل دیگری از ارز را با خود حمل کنند بنابراین جوامع بالاخره به سکه های ضرب شده روی آوردند. باز هم دلیل قابل استفاده بودن این ارزهای ضرب شده اطمینان به ارزش آنها بود. سرانجام جوامع تصمیم گرفتند از ارزهای جدید به عنوان یک جایگزین استفاده کنند. با این وجود، قابل استفاده بودنِ بسیاری از ارزهای اولیه، قابل اطمینان بودنِ آنها، ساخته شدن از فلزاتی با ماندگاری طولانی و ریسک کم در ارتباط با کاهش ارزش، باعث میشد تا همچنان مورد استفاده قرار بگیرند.
در عصر مدرن، ارزهای جدید غالباً شکل اسکناس به خود گرفتهاند که ارزش حقیقی و ذاتی آنها به اندازه سکههای قدیمی که از فلزات گرانبها ساخته میشدند، نیست. البته اکنون بیشتر افراد پرداختهایشان را از طریق اینترنت یا همان ارزهای الکترونیکی انجام میدهند که مانند همان اسکناسها هستند با این تفاوت که به جای فیزیکی بودن، توسط دولتها روی سرورهای کامپیوتری ایجاد میشوند.
زمانی اسکناسها دارای پشتوانه طلا بودند. یعنی به اندازه همان مقدار پولی که دولت چاپ میکرد، در خزانه طلا ذخیره میشد. اما پس از خارج شدن ایالات متحده از قانون استاندارد طلا در سال ۱۹۷۰، اکنون حدود ۵۰ سال است که تقریباً تمام ارزهای دولتی موجود، هیچگونه پشتوانهای ندارند و به همین دلیل به آنها فیات (به معنای بدون پشتوانه) میگویند. ارزهای فیات بهوسیله دولت عرضه شده و توسط هیچ کالایی پشتوانهسازی نمیشوند.
چرا اتریوم نرخ رشد بیشتری نسبت به بیت‌کوین دارد؟
برای خرید و فروش اتریوم، بیت‌کویت و سایر ارزهای دیجیتال می‌توانید به نوبیتکس به‌عنوان اولین پلتفرم خرید و فروش رمزارز در ایران با بیش از سه میلیون کاربر ایرانی مراجعه کنید.
به گزارش برنا، ارز دیجیتال اتریوم آغازگر نسل دوم بلاکچین بود. هدف اولیه خلق اتریوم این بود که محدودیت‌ها و نواقص بیت‌کوین را نداشته باشد و در ادامه بازه فعالیت خود را گسترش داد و توانست توجهات ویژه‌ای را به سمت خود جلب کند. همانطور که می‌دانید، بیت‌کوین در سال گذشته رشدی سرسام آور و ناگهانی داشت؛ رشدی که توانست توجه زیادی را به دنیای کریپتوکارنسی جلب کند، اما در این میان اتریوم بیشتر مورد توجه قرار گرفت؛ چرا که نرخ رشد آن از بیت‌کوین هم بیشتر بود.
رشد سرمایه‌گذاری روی اتریوم به حدی بود که برخی از موسسات تحقیقاتی مانند FundStrat پیش‌بینی می‌کنند در آینده‌ای نزدیک، ارزش اتریوم حتی از مرز ۱۰ هزار دلار هم عبور خواهد کرد. اما چرا رمزارز اتر و شبکه اتریوم سرعت رشد بسیار بالایی دارند؟ چه چیزی آنها را از بیت‌کوین متمایز می‌کند که نرخ رشدشان را بیشتر کرده است؟ چرا باید آینده سرمایه‌گذاری در جهان رمزارزها از بیت‌کوین به سمت اتریوم شیفت شود؟ در نوشته زیر می‌خواهیم سوالات یادشده را به اختصار بررسی کنیم.
ایده‌ای که تبدیل به پروژه‌ای عظیم شد
بیایید کمی به عقب‌تر برگردیم؛ در اواخر سال ۲۰۱۳، ایده اولیه خلق اتریوم توسط ویتالیک بوترین ۱۹ساله ارائه شد. ایده او این بود که رمزارزی ارائه کند تا محدودیت‌ها و نواقص بیت‌کوین را نداشته باشد. نظر بوترین پس از چکش‌کاری او و همکارانش، بالاخره در سال ۲۰۱۵ به شکلی درآمد که امروزه آن را به عنوان اتریوم می‌شناسیم.
مثلا مصرف برق کمتر یکی از مهمترین ایده‌های اولیه او برای شروع پروژه اتریوم بود؛ اما در ادامه او و همکارانش وارد حوزه‌های تازه‌ای شدند که اتریوم را تبدیل به چیزی فراتر از یک رمزارز میکرد. بیشتر نوآوری‌های مربوط به دنیای رمزارزها در شبکه اتریوم انجام میشود؛ سرعت نوآوری بالا در شبکه اتریوم مهمترین نقش افزایش ارزش آن را داشته است. انتشار نسخه دوم اتریوم، توانست ضعف‌های اتریوم را برطرف کند، مثلا هزینه انجام تراکنش‌ها کمی کاهش پیدا کرد. همچنین با کمک اتریوم۲، اتلاف انرژی هم تا حدی کاهش یافت. جدای از اینها، انتشار اتریوم در بازار فیوچرز CME رسمیت مضاعفی به اتریوم بخشید و با ورود اتریوم به CME، شرکت‌های سرمایه‌گذاری کلاسیک و قدیمی هم آماده سرمایه‌گذاری روی آن شدند. فراتر از همه اینها، مهمترین نکته‌ای که اهمیت اتریوم را زیاد می‌کند این است که اتریوم بستری برای اجرای قراردادهای هوشمند است.
قراردادهای هوشمند؛ مهره مار اتریوم
قراردادهای هوشمند مانند برنامه‌های غیرمتمرکز یا Dapp (Decentralized application)، وجه تمایز اصلی اتریوم با بیت‌کوین است. همین قراردادهاست که توانسته نرخ رشد ارز دیجیتال اتریوم را از بیت‌کوین مستقل کند. دو برنامه غیرمتمرکز اصلی را میتوان NFTها و DeFiها دانست.
NFT یا رمزکلید غیرقابل معاوضه
مشهورترین برنامه غیرمتمرکزی که این روزها توجه زیادی به خود جلب کرده، توکن‌های غیرقابل معاوضه یا همان NFTها هستند. شکل‌گیری ان اف تی بر اساس شبکه اتریوم، تقریبا توانسته مفهوم حق مالکیت و مفهوم فروش را تغییر دهد. امروزه میتوان از این توکن‌های غیرقابل معاوضه، برای ایجاد دارایی‌های دیجیتال قابل تایید یا هرنوع دارایی دیگر، مثل زمین یا خانه و. ، استفاده کرد. اولین استفاده از بلاکچین NFT در هنر بود و توانست اصالت ویژه‌ای به هنر دیجیتال ببخشد.
DeFi یا امور مالی غیرمتمرکز
جدای از ان‌اف‌تی‌ها، برنامه غیرمتمرکز (Dapp) دیگری با نام «دیفای» توانست منجر به افزایش ارزش اتریوم شود. دیفای یا DeFi، مخفف عبارت Decentralized Finance، که به معنای امور مالی غیرمتمرکز است در سال ۲۰۲۰ ارائه شد. هدف اصلی دیفای، خلق زیست‌بو‌م مالی جدید بر پایه تکنولوژی بلاکچین است که به کمک آن بتوان خدمات مالی مختلف، چه مربوط به جهان رمزارزها و چه نامربوط به این جهان، بدون نظارت هیچ بانک یا موسسه مالی خاصی ارائه داد. دنیای دیفای دقیقا به دنیای اقتصادی‌ای که می‌شناسیم شبیه است؛ فقط با این تفاوت که هیچ نهادی نظارت مستقیم و میانجی ندارد. کمی به نظر غیرممکن می‌رسد، اما پس از گذشت کمتر از ۲ سال، تقریبا ۲۰۰ میلیارد دلار در پروژه‌های دیفای سرمایه‌گذاری شده است.
استفاده از Dappها کمک زیادی به افزایش ارزش شبکه اتریوم کرده است. نکته مهمتری که در رابطه با این برنامه‌های غیر متمرکز وجود دارد این است که هم دیفای و هم NFTها، روز به روز در حال تکامل و گسترده‌تر شدن هستند و به احتمال زیاد در آینده برنامه‌های غیرمتمرکز تازه‌تری در شبکه اتریوم ساخته میشود. هرچه تعداد این برنامه‌های غیرمتمرکز و میزان استفاده از آنها بیشتر شود، مقدار تراکنش‌های این شبکه نیز بیشتر می شود و میتوان انتظار داشت که رمزارز متناسب با این شبکه خواهان بیشتری پیدا کند و ارزش آن بیشتر شود.
البته اصلا نباید گمان کنیم که اتریوم شبکه‌‌ای بدون نقص است. یکی از بزرگترین عیب‌های اتریوم، سرعت انجام تراکنش در ثانیه است که به نسبت دیگر شبکه‌ها، تا حدودی کند محسوب میشود. درنتیجه، سازمان‌هایی که نیازمند تعداد بالای تراکنش در ثانیه هستند نمی‌توانند از بلاکچین عمومی اتریوم چرا بیت کوین غیر متمرکز است؟ استفاده کنند. بنابراین با وجود این نکته که اتریوم محبوب‌ترین بلاکچین سازمانی محسوب میشود؛ با این حال رقبای دیگری مانند کاردانو و یا استلار دارد که مقیاس‌پذیری و سرعت تراکنش در ثانیه بالاتری از اتریوم دارند؛ در حدی که از کاردانو به عنوان «قاتل اتریوم» هم یاد شده است.
با وجود همه اینها، اتریوم بر اساس آمار وبسایت Coin market cap جایگاه محکمی دارد. بر اساس داده‌های کوین مارکت کپ، ارزش بازار این ارز دیجیتال در رده دوم بازار کریپتو قرار می‌گیرد. رتبه اول، طبعا، در اختیار بیت‌کوین است. بیت‌کوین با ارزش بازار تقریبی معادل 1.22 تریلیون دلاری در جایگاه اول است؛ در حالی که ارزش بازار اتریوم حدود 566 میلیارد دلار است. اتریوم و بیت‌کوین از نظر ارزش بازار فاصله زیادی با بقیه رمزارزها دارند. درنتیجه این مسئله که اتریوم نرخ رشد بیشتری نسبت به بیت‌کوین دارد، می‌تواند از نظر ارزش بازار روز به روز به بیت‌کوین نزدیک‌تر شود و فاصله خود را از دیگر ارزها بیشتر کند.
در نهایت، اینکه توجهات بازار رمزارزها به سمت اتریوم معطوف شده خیلی جای تعجب ندارد. درست است که امسال شبکه‌های دیگری مثل کاردانو هم در حال تلاش برای فراهم‌آوردن امکاناتی بهتر از اتریوم هستند؛ اما اتریوم همچنان می‌تواند از امتیاز سابقه خود استفاده کند و درنتیجه، چشم‌انداز پیش‌روی اتریوم، چشم‌انداز نسبتا روشنی است.
برای اینکه بتوانیم درک ملموس‌تری از افزایش ارزش اتریوم در چهارسال اخیر داشته باشیم، بهتر است به تاریخچه اتریوم در صرافی ارز دیجیتال نوبیتکس نگاه کنیم. در تاریخ ۲۳ اسفند سال ۱۳۹۶، هنگامی که صرافی نوبیتکس اتریوم را لیست کرد، قیمت آن 3.015 میلیون تومان یا 227.5 دلار بود. در تاریخ هجدهم آبان سال ۱۴۰۰، بعد از گذشت کمتر از ۴ سال، اتریوم تقریبا به قیمت 134 میلیون و 600 هزار تومان یا 4805 دلار در صرافی نوبیتکس معامله شد. یعنی اتریوم در معاملاتی که در بازار نوبیتکس انجام میشود، ظرف تنها ۴ سال تقریبا ۱۳۰ میلیون تومان یا به عبارتی بیش از 4570 دلار رشد قیمت داشته است.
برای خرید و فروش اتریوم، بیت‌کویت و سایر ارزهای دیجیتال می‌توانید به نوبیتکس به‌عنوان اولین پلتفرم خرید و فروش رمزارز در ایران با بیش از سه میلیون کاربر ایرانی مراجعه کنید.
حکم شرعی ارز دیجیتال، بیت کوین و اتریوم
این روزها که نام ارز دیجیتال یا رمز ارز را می‌شنویم، پرسش‌های متعددی درباره این وجه دیجیتال به ذهنمان می‌رسد. یکی از مهمترین پرسش ها، حکم شرعی در خصوص ارز دیجیتال مانند بیت کویت و اتریوم است، با این وجود پرسش اولیه این است که اساسا ارز دیجیتال چیست؟ ارزهای دیجیتال ارزهایی هستند که به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل میشوند و مبنای آنها صفر و یک است.
این روزها که نام ارز دیجیتال یا رمز ارز را می‌شنویم، پرسش‌های متعددی درباره این وجه دیجیتال به ذهنمان می‌رسد. یکی از مهمترین پرسش ها، احکام شرعی در خصوص ارز دیجیتال است، با این وجود پرسش اولیه این است که اساسا ارز دیجیتال چیست؟ ارزهای دیجیتال ارزهایی هستند که به صورت الکترونیکی ذخیره و منتقل میشوند و مبنای آنها صفر و یک است.
به گزارش سرویس خواندنی‌های انتخاب، ارز دیجیتال به انواع مقادیر با ارزش ایجاد شده در بستر دیجیتال اشاره دارد؛ بنابراین مبنای این نوع ارز به طور کلی با ارزهای فیزیکی و رایجی که می‌شناسیم متفاوت است. با این وجود ارز دیجیتال با، اما و اگر‌های متعددی همراه است و هنوز مورد اعتماد بسیاری از افراد قرار ندارد.
ریشه‌های ارز دیجیتال
پولهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم به عنوان «پولهای غیرمتمرکز دیجیتال» شناخته میشوند؛ به این چرا بیت کوین غیر متمرکز است؟ معنی که مرکزی برای تولیداین پول وجود ندارد. بیت کوین اولین پول دیجیتال، یک سیستم پرداخت جدید و یک نوع پول کاملاً دیجیتال را به وجود آورده‌است. این اولین شبکه پرداخت نقطه به نقطه غیر متمرکزی هست که توسط کاربرانش بدون هیچگونه واسطه ای، قدرت یافته‌است.
ریشه‌های ارز دیجیتال به ایجاد شرکت دیجی‌کش در اواخر دهه ۹۰ توسط دیوید چاوم برمی‌گردد. دیجی‌کش که در آن از علم رمزنگاری استفاده شده بود، بستری برای بانک‌ها فراهم میکرد تا به وسیله آن قابلیت انتقال ارزش به صورت الکترونیکی فراهم شود.
پولشویی و ارز دیجیتال
یکی از اولین ای-گلد‌ها با پشتوانه طلا در سال ۱۹۹۶ ایجاد شد. یکی از پولهای دیجیتال مطرح دیگر رزرو آزادی بود که چرا بیت کوین غیر متمرکز است؟ در سال ۲۰۰۶ به‌وجود آمد. این سرویس به کاربران اجازه می‌داد تا پول دلار یا یوروی خود را به رزرو آزادی تبدیل کرده و بتوانند آن را آزادانه با دستمزد ۱٪ بین یکدیگر رد و بدل کنند. هر دوی این سرویس‌ها متمرکز بوده و برای استفاده در پولشویی شهرت داشتند. همین امر سبب شد تا دولت آمریکا هر دو سرویس را تعطیل کند.
بیت کوین چیست؟
بیت‌کوین در سال ۲۰۰۹ به جهانیان معرفی شد و به سرعت به سرشناس‌ترین ارز دیجیتال در جهان تبدیل شد. ولی از نظر حقوقی هنوز هیچ کشوری آن را به عنوان پول قانونی به رسمیت نشناخته‌است. از نظر فنی بیت‌کوین نخستین پول دیجیتال غیرمتمرکز است. چرا که بدون بانک مرکزی یا مسئول مرکزی کار می‌کند. این شبکه همتابه‌همتا است و تراکنش‌ها، مستقیماً و بدون واسطه بین کاربران انجام میشود.
هیچ‌کس مالک شبکه بیت‌کوین نیست و مانند ایمیل، این کاربران بیت‌کوین هستند که آن را کنترل می‌کنند. کاربرد‌های بیت‌کوین در هیچ‌کدام از دیگر سیستم‌های پرداخت دیگر یافتنی نیست. در اردیبهشت ۱۳۹۷ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام کرد که به‌کارگیری بیت کوین و ارزهای مجازی دیگر در تمام مراکز پولی و مالی ممنوع است.
برخی از مردم جهان، بیت‌کوین می‌خرند یا از آن برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌کنند. در ماه ژوئیه سال ۲۰۱۴ نخستین صندوق بیت‌کوین در نیوجرسی تنظیم و توسط کمیسیون خدمات مالی نیوجرسی تأیید شد. در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴، بانک مرکزی اروپا و سازمان تنظیم مقررات صنعت مالی هشدار دادند که سرمایه‌گذاری در بیت‌کوین ریسک است.
چرا بیت کوین مورد انتقاد است؟
_نامشخص بودن طرفین پرداخت
_عدم تایید ارزهای دیجیتل توسط اغلب نهادهای دولتی و قانونی
_غیرقابل ردیابی بودن یا دشوار بودن ردیابی گیرنده و فرستنده
_استفاده در برخی وبسایت‌های سیاه یا استفاده برای پولشویی
بیت‌کوین‌ها عموماً از راه فعالیت‌های استخراج (ماینینگ) که همان فرایند پردازش تراکنش‌های بیت‌کوین است، بدست می‌آیند. این روش مستلزم در اختیار داشتن کامپیوتر‌ها و سخت‌افزار‌های قدرتمندی است. رهمچنین برخی از وب سایت‌های بخت‌آزمایی، به کاربران خود بیت‌کوین میدهند؛ بنابراین دو عنصرِ «غیر متمرکز بودنِ حسابرسی» و «نقل و انتقالات بدون حضور یک نهاد واسطه‌ای» دو ویژگی مهم رمزارزهاست که آنها را از سیستم‌های مرسوم در چرا بیت کوین غیر متمرکز است؟ نظام بانکی متمایز می‌کند.
حکم شرعی بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال
اصول چهارگانه معاملات را باید در مورد حکم فقهی بیت کوین و رمز ارزها مد نظر داشت: وجود یا عدم وجود ضرر غرر اکل مال به باطل ربا در مورد حکم شرعی رمز ارز ها، غرر که آیت الله محمد جواد فاضل لنکرانی نیز به آن اشاره داشته‌اند، و مساله اکل مال به باطل مورد بحث و تحقیق است.
یکی از ایرادات وارد بر رمز ارزها که بیشتر از طرف اهل سنت مطرح میشود مساله قمار در استخراج است، زیرا ماینر در هر لحظه نمی‌داند که در برابر منابع مصرفی جایزه بلاک را دریافت خواهد کرد یا خیر و این مساله به صورت یک احتمال باقی مانده است.
قاعده لاضرر و لا ضرار فی الاسلام از فقه فردی به طریق اولی به فقه حکومتی وارد میشود و بیان می‌کند که در هیچ معامله‌ای طرف یا طرفین نباید از معامله متضرر باشند که در سطح حکومتی و اقتصاد نیز قابل تعمیم است. با توجه به اینکه قیمت بیت کوین و رمز ارزها بهتر از هر کالای دیگری در سطح جهان با عرضه و تقاضا کنترل و تعیین میشود پس در سطح فردی ضرر نمی‌تواند متوجه فردی باشد که از قیمت آگاه است و در غیر این صورت شرط غرر در معامله برقرار خواهد شد.
همچنین ضرر عمومی از حضور رمز ارزها برای جامعه قابل اثبات نیست و همان طور که در انتهای مقاله توضیح خواهیم داد رمز ارزها دارای ویژگی‌هایی هستند که در نظر اسلام پسندیده بوده، ولی ارزهای فعلی دنیا فاقد این خصوصیات هستند. از عوامل دیگری که برای باطل بودن معامله با بیت‌کوین یا حرام بودن آن آورده میشود ادعای ارتباط آن با دشمنان مسلمانان یا امثال آن است که می‌تواند تحت عنوان قاعده نفی سبیل برای ارائه حکم شرعی له یا علیه رمز ارزها استفاده شود.
قاعده نفی سبیل ناظر بر مسدود کردن امکان تسلط دیگران بر جامعه مسلمین از طریق رمز ارزها است. یکی از محکم‌ترین پاسخ‌ها به این شبهات، قاعده شرعی «البینه علی المدعی» است به عبارت بهتر مدعیان این شبهات تا زمانی که دلیل روشن و دقیقی برای اثبات این ادعا نداشته باشند نباید با استناد به این شبهات حکمی در رد رمز ارزها صادر کنند.
ضمن اینکه طبیعت غیر متمرکز و توزیع شده اغلب شبکه‌های بلاکچین قابل رصد و مشاهده است. علاوه بر این موارد، مالکیت در بلاکچین به صورت خصوصی است و یک حکومت خارجی به واسطه اینکه رمز ارزها یا استخراج آن در اختیار مردم آن کشور قرار دارد نمی‌تواند دارای سلطه بر کشور دیگری باشد. همچنین ماهیت اکوسیستم بلاکچین در تشابه با خود شبکه نوعی توزیع شدگی را نشان می‌دهد که طرف‌های مختلف حاضر در شبکه گا‌ها منافع متضادی نیز دارند.
به طور مثال دارندگان رمز ارزها، ماینرها، صرافی رمز ارزها، کیف پول رمز ارزها، توسعه دهندگان بلاکچین همگی طرف‌های درگیر در اکوسیستمی هستند که هیچ یک بدون حضور حداقلی دیگری قادر به فعالیت نیستند و به طور مثال صرف تسلط بر مخزن کد بیت کوین نمی‌تواند باعث تسلط بر شبکه بلاکچین بیت کوین شود. در مورد رعایت مصلحت مسلمین هم هیچ دلیل یا ادعای له یا علیه رمز ارزها در تقابل با مصلحت مسلمانان وجود ندارد.
نظر مراجع تقلید درباره حکم رمز ارزها
در سال ۱۳۹۶ استفتائی از برخی مراجع عظام تقلید پیرامون حکم شرعی استفاده از بیت کوین در معاملات، صورت گرفته که نتیجه آن به شرح زیر است:
به طور کلی نظرات علمای مختلف درباره حکم شرعی کریپتوکارنسی‌ها را میتوان در سه دسته بدون نظر، چرا بیت کوین غیر متمرکز است؟ مخالف یا موافق با ذکر دلیل و موافق یا مخالف بدون ذکر دلیل طبقه بندی کرد. آنچه که مهم است این است که همان طور که اشاره شد باید به تفکیک حوزه و همچنین با توجه به کارکرد رمز ارزها نسبت به ارائه حکم شرعی در مورد آنها اقدام کرد.
در ادامه نظرات مراجع عظام تقلید را می‌توانید بخوانید:
مطابق نظر آیت الله خامنه‌ای
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
از مقام معظم رهبری پاسخی در این زمینه به دست ما نرسیده است. (تذکر مهم: با توجه به اینکه مقام معظم رهبری در این زمینه فتوا نداده اند، این به این معنا نیست که استفاده از این پول اشکال ندارد، بلکه مقلدین ایشان باید با رعایت الاعلم فالاعلم به مرجع دیگر در این مسئله رجوع کنند. لازم به ذکر است مطابق نظر معظم له رعایت قوانین رسمی کشور در این زمینه لازم الاجراست.
طبق نظر آیت الله مکارم شیرازی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
پاسخ: با توجه به ابهامات زیادی که بیت کوین دارد معامله آن اشکال دارد.
آیت الله نوری همدانی
حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
پاسخ: ورود در این معاملات اشکال دارد.
حضرت آیت الله هاشمی شاهرودی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
پاسخ: با توجه به ابهامات فراوانی که این نوع معامله دارد، استفاده از این پول جایز نیست.
آیت الله وحید خراسانی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
پاسخ: خرید و فروش آن باطل است.
آیت الله صافی گلپایگانی
سوال: حکم معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چیست؟
پاسخ: حرام و اکل مال به باطل است. والله العالم
آیت الله شبیری زنجانی
معاملات بیت کوین (ارز دیجیتال) چه حکمی دارد؟
پاسخ: چنانچه استفاده از این‌گونه ارزها نوعاً مفسده اقتصادی داشته یا خلاف قانون باشد، خرید و فروش آن اشکال دارد.
چرا از بیت کوین استفاده کنیم؟
در دنیای امروز، روش‌های متعددی برای سرمایه‌گذاری وجود دارد که خرید بیت کوین یکی از این روش‌هاست. بیت کوین به عنوان فرم جدیدی از پول، چند وقتی است که وارد جریان اصلی معاملات بازار شده؛ اما هنوز عده بسیار زیادی از مردم هستند که به درک کاملی از این ارز دیجیتالی نرسیده‌اند و نمی‌دانند که چرا باید برای استفاده و رسمی شدن آن تلاش کنند.
شاید شما هم جزء آن دسته از افرادی باشید که درباره استفاده و خرید بیت کوین تردید دارید یا آن را ریسک بزرگی برای سرمایه‌گذاری می‌دانید. به همین خاطر پیشنهاد می‌کنیم در ادامه این مطلب با ما همراه باشید تا به بررسی مهمترین و اصلی‌ترین دلایل استفاده از بیت کوین بپردازیم.
دلایل اصلی استفاده از بیت کوین
همانطور که می‌دانید بیت کوین اولین ارز دیجیتال غیرمتمرکز است که در سال ۲۰۰۹ میلادی توسط شخصی به نام ساتوشی ناکاماتو (Satoshi Nakamato) ایجاد شد. بیت کوین را، هم میتوان به واسطه ارزهای رایج خرید و فروش کرد و هم میتوان از طریق اینترنت و به واسطه نرم‌افزارهای مخصوص، به صورت مستقیم بین دو کاربر انتقال داد. در اینجا به بررسی مهمترین و اصلی‌ترین دلایل استفاده از بیت کوین می‌پردازیم که عبارتند از :
- سرعت بسیار بالای بیت کوین
شاید شما هم تاکنون انتقال (ارسال یا دریافت) پول را به صورت بین‌المللی تجربه کرده باشید و مدت زمان بالای انجام این تراکنش ها شما را آزرده‌خاطر کرده باشد. چرا که انتقال‌های سنگین بین‌المللی به طور معمول با تأخیر زیادی انجام میشود. اما این محدودیت‌ها در مورد بیت کوین وجود ندارد و شما می‌توانید در سریع‌ترین زمان ممکن تراکنش های خود را انجام دهید که در معاملات روزمره به طور متوسط بین ۱۰ دقیقه تا یک ساعت زمان خواهند برد. به عنوان مثال می‌توانید از طریق بیت کوین ، مبالغ سنگین همچون یک میلیون دلار را در مدت زمانی کمتر از یک ساعت انتقال دهید. از یاد نبرید که هرچه میزان کارمزد در نظر گرفته شده بیشتر باشد، سرعت انجام تراکنش نیز بیشتر خواهد بود. - ارزان بودن بیت کوین
بیت کوین برای ثبت نام در شبکه هیچ هزینه‌ای از شما دریافت نمی‌کند و تمامی مراحل آن اعم از افتتاح حساب یا به نوعی ساخت کیف پول، به صورت رایگان انجام میشود. این در حالی است که شما برای افتتاح حساب در بانک علاوه‌بر پرداخت هزینه اولیه به منظور افتتاح حساب، به ازای هر تراکنش، مبلغی را به بانک پرداخت خواهید کرد. اگر پول خود را در بانک نگهداری کنید، به بانک سود رسانده و اگر تراکنشی را انجام دهید، به ازای هر تراکنش، اعتباری را به بانک می‌افزایید. - عدم وابستگی به نهاد یا سازمان
با توجه به این که ارز دیجیتال بیت کوین یک ارز غیرمتمرکز است و به هیچ نهاد یا سازمانی وابسته نیست، شما مالک حقیقی آن هستید و نیاز به اعتماد کورکورانه به نهاد یا سازمان واسطی ندارید. - امنیت بالا به دلیل عدم ریسک برگشت وجه
تراکنش هایی که در شبکه بلاک چین ثبت میشوند، به واسطه کلیدهای عمومی و خصوصی به امضاء می‌رسند. هر بیت کوینی پس از ارسال، دیگر متعلق به شخص فرستنده نیست و بدون رضایت گیرنده قادر به بازیابی آن نخواهد بود. بارها شاهد این موضوع بوده‌ایم که اشتباهات سیستمی در تراکنش های بانکی موجب برگشت پول یا انتقال آن به شخص دیگری شده؛ اما همین ویژگی موجب شده تا امکان جعل و تقلب در بیت کوین به صفر برسد. - راحت‌تر از کارت‌های اعتباری
امروزه اگرچه اکثر تراکنش ها توسط کارت‌های اعتباری و به صورت اینترنتی انجام میشود؛ اما باز هم مشکل گم کردن کارت و نداشتن رمز پویا وجود دارد. برای رفع این موضوع، افراد می‌بایست به بانک مراجعه کنند تا به صورت مجدد کارت خود را دریافت کرده و یا رمز پویایشان را فعال کنند. در این میان بیت کوین کار را برای کاربران خود ساده کرده است. زیرا با استفاده از شبکه بلاک چین و انجام تراکنش ها بر روی این بستر، دیگر نیازی به کارت اعتباری نخواهد بود و تراکنش ها بر روی آن ثبت و ذخیره میشود. از این رو برای ارسال یا دریافت بیت کوین، تنها آدرس مبدأ یا مقصد لازم است. - عدم وجود تورم در بیت کوین
همه دولتها چرا بیت کوین غیر متمرکز است؟ برای تأمین پول کشور، از پولهای فیات استفاده می‌کنند که فاقد پیشتوانه فیزیکی هستند. از آنجایی که هیچ محدودیتی برای تولید و چاپ این پول‌ها وجود ندارد، در صورت نیاز می‌توانند هر مقدار که تمایل دارند، پول چاپ کنند. همین امر موجب میشود تا هر چه میزان پول در کشور زیاد شود، ارزش آن کاهش و تورم در جامعه افزایش پیدا کند. اما بیت کوین محدود است و براساس پروتکل‌های موجود تنها امکان استخراج ۲۱ میلیون از این رمزارز وجود دارد؛ از این رو تورمی در کار نخواهد بود. - حریم خصوصی بالا در بیت کوین
از مهمترین مزایایی که موجب شده بیت کوین به عنوان بهترین ارز دیجیتال شناخته شود، حریم خصوصی بالای آن و ناشناس بودن در تراکنش هاست. این شبکه به گونه‌ای طراحی شده که تراکنش های انجام شده از سوی شما، با نام مستعار ذخیره و هویت شما فاش نمیشود. در نتیجه اطلاعات شخصی شما در شبکه بیت کوین قرار نمی‌گیرد. همین ویژگی موجب شده تا هکرها امکان شناسایی شما را نداشته و بتوانید با خیال راحت و به صورت ناشناس، معاملات روزانه خود را انجام دهید. البته برای استفاده از خدمات مربوط به بیت کوین نظیر کیف پول‌ها، صرافی‌ها و … شاید نیاز به ثبت‌نام باشد؛ اما برای استفاده از خود شبکه بیت کوین به ثبت‌نام نیازی نیست. - عدم نیاز برای اعتماد به دیگران
شما برای استفاده از سیستم‌های متعارف بانکی، برای نگهداری و انتقال پول، نیاز دارید به واسطه‌های مختلف اعتماد کنید و اطلاعات مهم خود را در اختیار آنها قرار دهید. اما در شبکه بیت کوین به دلیل غیرمتمرکز بودن، نیازی به هیچ‌کس نخواهید داشت. زمانی که به ارسال یک تراکنش می‌پردازید، این تراکنش تنها به وسیله کلید خصوصی‌ای که خودتان در اختیار دارید، امضاء و تأیید میشود. سپس یک استخراج کننده یا ماینر ناشناس آن را تأیید و تراکنش تکمیل میشود. در واقع بیت کوین بستری را فراهم آورده که برای انجام تراکنش ها نیازی به اعتماد به دیگران نباشد. - مالکیت واقعی بیت کوین
به طور حتم به این قضیه آگاهید که شرکت‌هایی که به ارگان‌های خصوصی و دولتی وابسته‌اند، ممکن است روزی دارایی‌های شما را بلوکه کنند. هیچ کاری نیز در این میان از دست شما ساخته نخواهد بود. بیت کوین برخلاف شرکت‌های تجاری، مالکیت واقعی دارایی‌تان را در اختیار خودتان قرار داده و هیچ خطری از جانب بیت کوین شما را تهدید نمی‌کند. بلکه این خود شما هستید که تصمیم می‌گیرید چه زمانی، چه مقدار بیت کوین را به چه حسابی واریز کنید. به عبارتی در بیت کوین، هیچ‌کس توانایی مصادره پول شما را ندارد، مگر آن که امنیت کیف پول خود را حفظ نکنید. - حق توزیع پول
با وجود پیشرفت‌های شگفت‌انگیزی که در صنعت چاپ می‌بینیم، اما دولتها مجوز چاپ پول را به شما نمی‌دهند. در صورتی که بیت کوین شما را به انجام این کار تشویق می‌کند. برای این منظور کافی است چند سخت‌افزار مناسب را تهیه کرده و چند نرم‌افزار ساده را نصب کنید تا به یک استخراج کننده یا ماینر تبدیل شوید و از این راه درآمد خوبی کسب کنید. شاید تصور این که حتی در زمان خواب هم بتوانید به واسطه کامپیوترهایتان پول‌سازی کنید، وسوسه‌انگیز باشد.
سخن پایانی
در این مطلب با مفهوم بیت کوین آشنا شده و به بررسی مهمترین و اصلی‌ترین دلایل استفاده از بیت کوین پرداختیم. به عبارتی، دلایل منطقی برای استفاده از این ارز دیجیتال را بیان کردیم تا در صورتی که برای استفاده از آن شک و تردیدی دارید، با برطرف شدن نگرانی‌ها و تردیدهایتان، بتوانید با اشتیاق بیشتری در این حوزه فعالیت کنید و با افزایش روز افزون قیمت این ارز دیجیتال، به سود برسید. اگرچه با گذشت زمان بیت کوین تلاش می‌کند تا با استفاده از فناوری‌های نوین، معدود مشکلات موجود در بستر بلاک چین را نیز برطرف کند؛ اما نباید از یاد ببرید که هرگز تمام دارایی خود را در این راه سرمایه‌گذاری نکنید.
دیدگاه شما