وضعیت بازار آتی سکه پس از راه‌اندازی معاملات آنلاین / نگاهی به معاملات آنلاین آتی سکه
بازار آتی سکه که عموما جهت پوشش ریسک معاملات نقدی سکه بوده و مبتنی بر دارایی سکه بهار آزادی طرح امام (ره) است که در حال حاضر در بورس کالای ایران در حال معامله است. این بازار هرچند وقت یک‌بار در دوره‌های رکود و رونق قرار گرفته، ولی در شش سال گذشته که از شروع راه‌اندازی این بازار می‌گذرد، انجام معاملات به‌صورت تلفنی و با روش سنتی انجام می‌شد. خوشبختانه با پیگیری‌های به عمل آمده و تجربه موفق معاملات آنلاین بازار سهام و حمایت مسئولان بورس کالای ایران از اردیبهشت ماه سال 94 این بازار نیز مجهز به معاملات آنلاین شد.
به‌طوری‌که نرم‌افزار مربوطه در حال حاضر برای انجام این معاملات در حال کار بوده و حدود یک چهارم از مشتریان فعال فعلی دارای کد معاملات آتی سکه هستند و دارندگان مدارک با رشته‌های اقتصاد، مدیریت مالی وحسابداری بدون آزمون و رشته‌های دیگر با گذراندن آزمون مربوطه و با مراجعه به یکی از کارگزاران دارای مجوز و در اختیار داشتن کاربری و پسورد سامانه معاملاتی این نوع معاملات، می‌توانند نسبت به خریدوفروش در این بازار اقدام کنند.
امید است با شروع دوره رونق، حجم این بازار با توجه به فراهم شدن زیرساخت‌ها با سرعت بیشتری توسعه یابد و یکی از نگرانی‌های فعالان این بازار که همانا دسترسی به معامله‌گر، کارگزار و تلفن‌های همزمان در مواقع شوک بازار بود نیز برطرف شده است.
روند قیمتی فعلی بازار آتی سکه
معاملات آتی سکه از سال گذشته همچنان در رکود به سر می‌برد به‌طوری‌که ارزش معاملات نسبت به ماه مشابه سال گذشته از کاهش 500 درصدی حکایت دارد. این وضعیت بیشتر متاثر از وضعیت قیمت‌های سکه نقدی در بازار است که در این مدت نه‌تنها رشد نداشته بلکه کاهش قیمت نیز داشته است. با توجه به عامل کاهشی زمان، از سال گذشته این بازار بیشتر در راستای روند منفی بوده است و همین مسئله خوشبینی به ادامه روند منفی را نیز باعث شده است اما با توجه به سود مورد انتظار در بازار‌ها (بازده بدون ریسک معادل 20 درصد) که همانا سود بانکی است، افت بیش از این در قیمت‌ها در بازار آتی تنها منوط به افت بیشتر در بازار نقدی سکه خواهد بود. با
قیمت‌های فعلی
روز گذشته دلار معادل 3305 تومان و نرخ جهانی طلا برمبنای اونس 1185 دلار، قیمت سکه حدود 928-930 هزار تومان بر آورد می‌شود و با توجه به قیمت طلای آب‌شده 414500 تومانی، قیمت سکه حدود 933 هزار تومان خواهد بود که در حال حاضر نیز تقریبا قیمت در بازار در همین حدود است و حباب قیمتی خاصی در بازار مشاهده نمی‌شود. بر آورد‌ها از ثبات قیمتی سکه در سطوح
920 هزار تومانی به‌عنوان حمایت و 960 هزار تومانی به‌عنوان مقاومت طی دست‌کم دو هفته آینده حکایت دارد.
فرصت آربیتراژ در بازار آتی سکه
فرصت آربیتراژ در بازار معمولا در زمانی که حباب قیمتی مثبت در بازار بوده یا بالاتر بودن بازده مورد انتظار از بازده بدون ریسک (اینجا 20 درصد) محتمل است. با توجه به جدول زیر که براساس قیمت تسویه روز دوشنبه (94/02/21) بازار آتی سکه محاسبه شده است. می‌توان دریافت که تقریبا فرصت آربیتراژ در حال حاضر در بازار وجود ندارد و همین مسئله نیز یکی از فاکتورهای بسیار مهم برای کاهش ارزش معاملات در بازار است.
البته دلیل دیگر افت ارزش معاملات، فاصله بسیار کم در سررسیدهاست که افت قیمت بیش از پیش را تنها در صورت ادامه روند نزولی توجیه‌پذیر می‌کند، چرا که به‌عنوان مثال فاصله قیمتی سررسیداردیبهشت ماه (936477 تومان) و سررسید آبان‌ماه (995361 تومان) که حدود شش ماه خواهد بود در حالت عادی معادل با حدود 10 درصد باشد درحالی‌که این فاصله در حال حاضر کمتر بوده و معادل با مقدار 6.3 درصد است و همین مسئله ریسک احتمالی موقعیت فروش را در میان‌مدت بالا می‌برد، چرا که هر افزایش نرخی بالای سطح 960 هزار تومان برای سکه نقدی فاصله قیمتی در بازار آتی را به سرعت افزایش می‌دهد و باعث جهت‌گیری شدید‌تر در بازارآتی خواهد بود. به همین منظور در حال حاضر ریسک بالا در اتخاذ موقعیت باعث شده بازار فرسایشی و همراه با کاهش ارزش معاملات باشد.
قرارداد آتی مس کاتد، شنبه آینده در بورس کالا راه اندازی می شود
مدیریت توسعه بازار مشتقه بورس کالای ایران با صدور اطلاعیه ای از راه اندازی قرارداد آتی مس کاتد تحویل بهمن ماه ۱۴۰۰ از روز شنبه ۲۷ آذر ماه خبر داد.
به گزارش «کالاخبر»؛ در اطلاعیه بورس کالا به کلیه فعالان بازار قراردادهای مشتقه آمده است: قرارداد آتی مس کاتد تحویل بهمن ماه سال جاری از روز شنبه ۲۷ آذر ماه راه اندازی می شود و تا تاریخ ۱۲ بهمن ماه قابل معامله خواهد بود.
قراردادهای آتی در اولین روز معاملاتی، بدون حد نوسان قیمتی با دوره پیش گشایش به مدت ۳۰ دقیقه در ابتدای جلسه معاملاتی آغاز و پس از انجام حراج تک قیمتی راس ساعت ۱۰:۳۰ با دوره عادی معاملاتی و اعمال حد نوساتن قیمت روزانه ادامه می یابد.
قیمت پایه قرارداد آتی همان قیمت کشف شده در حراج تک قیمتی خواهد بود که مبنای حد نوسان قیمت روزانه برای ادامه معاملات در حراج پیوسته قرار خواهد گرفت. بدیهی است در صورت عدم انجام معامله در حراج تک قیمتی قرارداد آتی متوقف و مجددا همین فرآیند روز کاری بعد تکرار می شود.
دارایی پایه در این قرار داد مس کاتد و اندازه هر قرارداد ۱۰۰ کیلوگرم است. حداکثر حجم هر سفارش تا ۲۵ قرارداد در نظر گرفته شده و ساعت معاملات شنبه تا پنج شنبه از ۱۰ صبح تا ۱۵ است.
حد نوسان قیمت روزانه در این قرارداد حداکثر تا مثبت و منفی ۵ درصد با توجه به قیمت تسویه روزانه روز قبل است.
جریمه نکول قرارداد ۰.۱ درصد ارزش قرارداد براساس قیمت تسویه نهایی است. نحوه محاسبه قیمت تسویه نهایی نیز به صورت تئوریک و شامل قیمت یک کیلوگرم مس کاتد براساس قیمت نقدی اعلام شده در سایت بورس کالا راس ساعت ۱۵ آخرین روز معاملاتی ضربدر نرخ حواله دلار آمریکا براساس میانگین نرخ خرید و فروش سامانه سنا رای ساعت ۱۵ آخرین روز معاملاتی است.
علاقمندان برای دریافت اطلاعات بیشتر به لینک زیر مراجعه کنند:
به گزارش «کالاخبر»؛ از دیروز نیز وبینار "آشنایی با قرارداد آتی مس در بورس کالای ایران" به صورت آنلاین و رایگان در حال برگزاری است. براساس برنامه زمان بندی، برگزاری این کارگاه آموزشی امروز نیز صورت گیرفت و در روزهای سه شنبه و چهارشنبه هفته جاری ادامه می یابد.
شرکت در این دوره رایگان بوده و مدرس آن محمد حقانی نسب رئیس اداره توسعه ابزارهای مالی بورس کالای ایران است.
حضور در کارگاه آموزشی از طریق مهمان و با داشتن لینک ورود به کلاس به آدرس های زیر مقدور است:
توسعه بازار مشتقه یکی از اصلی‌ترین برنامه‌های بورس انرژی در سال ۱۴۰۱ است
“«توسعه بازار مشتقه» یکی از برنامه‌های مهم و اساسی بورس انرژی در سال ۱۴۰۱ است”. مدیرعامل بورس انرژی ایران در گفتگو با ماهنامه «بورس» پس از بیان این جمله، تمرکز بر « افزایش قراردادهای مشتقه»، «توسعه بازار مشتقه در سطح داخلی و بین‌المللی» و همچنین «توسعه زیرساخت‌های فنی بازار مشتقه» را به‌عنوان مهم‌ترین اهداف این شرکت معرفی کرد. وی همچنین عنوان کرد که موضوع معامله‌پذیر شدن «گواهی صرفه‌جویی» نیز مورد توجه است.
نقوی در خلال این گفتگو، به سؤالاتی از قبیل اینکه «چرا بورس انرژی در سال گذشته با کاهش حجم معاملات روبه‌رو بود؟»، «طرح تأسیس «بازار گاز صنایع» در بورس انرژی به کجا رسید؟»، «راه‌اندازی قراردادهای آتی نفت چه زمانی اتفاق خواهد افتاد؟» و نیز «چه تصمیماتی جهت توسعه بازار برق در بورس انرژی گرفته شده است؟» نیز پاسخ داده است.
او معتقد است که با انجام «معاملات آتی نفت»، وزارت نفت می‌تواند با در نظر گرفتن سیاستی جدید، به‌صورت گام‌به‌گام هرساله معادل درصدی از فرمول قیمت‌گذاری خود را به شاخص کشف‌شده در بورس انرژی ایران تخصیص دهد، به‌این‌ترتیب، بورس انرژی به‌مرور تبدیل به «شاخص منطقه» خواهد شد.
علی نقوی که سومین مدیرعامل بورس انرژی ایران است، همچنین ضمن بررسی اقدامات این بازار در سال ۱۴۰۰ و چالش‌هایش، به معرفی مهم‌ترین برنامه‌های پیش‌روی بورس انرژی در سال جدید می‌پردازد. مشروح این گفتگو در ادامه عنوان می‌شود.
مهم‌ترین اقدامات بورس انرژی در سال ۱۴۰۰ کدام بوده است؟
«توسعه معاملات بازار فیزیکی»، «راه‌اندازی بازار آتی» و «تصویب مقررات گواهی صرفه‌جویی» بخشی از مهم‌ترین اقدامات سال ۱۴۰۰ بود. ارزش معاملات سال ۱۴۰۰ با ۱۳ درصد رشد نسبت به سال قبل، به رقم ۱۴۸ هزار میلیارد تومان رسید. به لحاظ حجمی نیز، بیش از ۷ میلیون و ۶۰۰ هزار تن انواع فراورده معامله شد که بالغ بر ۵ میلیون تن از آن، در رینگ صادراتی بود. البته حجم معاملات رینگ صادراتی نسبت به سال ۱۳۹۹ کاهش داشت، اما حجم معاملات در سایر بخش‌ها از جمله رینگ داخلی و بازار برق با رشد مقبولی همراه بود.
همچنین با توجه به تغییر دولت در سال گذشته، مذاکرات و گفتگو‌های میان نهادهای سیاست‌گذار و بورس انرژی بیشتر شد و با «سازمان برنامه و بودجه»، «وزارت نفت»، «وزارت نیرو» و شرکت‌های تابعه آنها در خصوص ظرفیت‌های بورس انرژی و ظرفیت‌های دیده‌شده در قوانین مصوبه برای توسعه بازار انرژی کشور صحبت شد.
سال گذشته در رینگ صادراتی روی برخی محصولات مانند «نفتا» و «گاز مایع» شاهد رقابت‌های خوبی بودیم. نکته بسیار مهم اینکه در اثر عرضه‌هایی که در بورس انرژی ایران انجام شد، بالغ بر ۳۶ میلیون دلار منافع از طریق مازاد درآمد ناشی از رقابت به عرضه‌کنندگان رسید. این عدد نسبت به سال ۱۳۹۹، بیش از سه برابر رشد را نشان می‌دهد و بیان می‌کند که معاملات برخط آتی راه‌اندازی شد در صورت عرضه منظم و مستمر از طریق بورس انرژی، علاوه بر شفافیت در معاملات، درآمدهای دولت و سایر عرضه‌کنندگان به‌واسطه رقابت افزایش خواهد داشت.
چرا در سال گذشته با کاهش حجم معاملات روبه‌رو بودیم؟
طی سال ۱۳۹۹ از سوی شرکت «پالایش ملی و پخش» برای محصولاتی چون «بنزین» و «گازوئیل» شاهد عرضه‌هایی مطلوب و بسیار منظم بودیم، اما در سال ۱۴۰۰ با توجه به افزایش مصرف داخلی و تغییر استراتژی که در شرکت ملی پالایش و پخش به‌منظور ذخیره‌سازی حامل‌های انرژی برای مصارف داخلی اتفاق افتاد، شاهد عرضه جدیدی در خصوص این دو محصول در بورس انرژی نبودیم.
بنابراین، این کاهش حجم معاملات به‌واسطه افزایش مصرف داخلی و نیز تغییر سیاست‌های عرضه‌کننده اتفاق افتاد، اما در سایر کالاها شاهد رشد خوبی بودیم و امیدواریم که در سال ۱۴۰۱، در این خصوص شاهد وضعیت بهتری باشیم.
مهم‌ترین برنامه شما برای بورس انرژی در سال جدید چیست؟
توسعه بازار مشتقه یکی از برنامه‌های مهم و اساسی بورس انرژی در سال ۱۴۰۱ است، در این خصوص «افزایش قراردادهای مشتقه»، «توسعه بازار مشتقه در سطح داخلی و بین‌المللی» و «توسعه زیرساخت‌های فنی بازار مشتقه» در دستور کار قرار دارد.
موضوع معامله‌پذیر شدن «گواهی صرفه‌جویی» نیز مورد توجه است. در پایان سال ۱۴۰۰ نیز ۳ پروژه در کمیسیون صرفه‌جویی انرژی تصویب شد. در نظر داریم طی سال جدید از ابزار جدید گواهی صرفه‌جویی رونمایی کنیم تا بازار بهینه‌سازی مصرف انرژی در کشور شکل بگیرد.
لازم به یادآوری است که در سال گذشته با پیگیری‌های بورس‌های انرژی و کالا، همراهی سازمان امور مالیاتی کشور و موافقت مجلس شورای اسلامی، معافیت‌های مالیاتی «گواهی سپرده» تصویب شد. بر این اساس، امیدواریم که در سال ۱۴۰۱ شاهد آغاز معاملات گواهی سپرده کالایی بر روی حامل‌های انرژی در بورس انرژی ایران باشیم.
افزایش میزان عرضه‌ها در بازار فیزیکی نیز از موضوعاتی است که به‌صورت مستمر در حال پیگیری آن از عرضه‌کنندگان بزرگ هستیم.
در کنار این موارد، با توجه به اینکه سرمایه‌گذاران خرد به بازار آتی وارد خواهند شد، به‌طور قطع موضوع «آموزش» و «توسعه فرهنگ سرمایه‌گذاری» در این بخش، با همکاری سایر نهادهای ذی‌ربط در سال جدید بیشتر پیگیری خواهد شد.
طرح تأسیس «بازار گاز صنایع» در بورس انرژی که چندی پیش مطرح شد، به کجا رسید و چه اقداماتی در این راستا انجام شد؟
بورس انرژی مطالعات خود درخصوص راه‌اندازی بازار گاز صنایع را از حدود دو سال پیش شروع کرد. درواقع، پیشنهاد این موضوع در دوره مدیران قبلی شرکت ملی گاز ایران ارائه شد و در حال پیگیری مجدد است. در نظر داشته باشید که راه‌اندازی این بازار باید به خواست شرکت ملی گاز ایران و وزارت نفت باشد.
آیا سازوکار بازار گاز صنایع، مشابه بازار برق خواهد بود؟
بله دقیقاً؛ به این معنی که در این بازار، یک مرکز اصلی به‌عنوان نقطه «تحویل» انتخاب می‌شود و تا محل‌های تحویل، هزینه جابه‌جایی دریافت خواهد شد. به‌طور خلاصه و ساده‌شده، می‌توان گفت در چارچوب کلی بازار گاز صنایع، سمت عرضه شامل «شرکت ملی گاز ایران»، «وارد‌کننده گاز» و «دارندگان گواهی صرفه‌جویی» خواهد بود و در سمت تقاضای آن، «مصرف‌کنندگان بزرگ» و «مصرف‌کنندگان بالای الگوی مصرف» می‌توانند قرار گیرند.
بورس انرژی ایران پیشنهاد می‌کند مبادلات گاز مورد‌استفاده مصرف‌کننده‌های بزرگ طبق سازوکار بورس انجام شود. در این بازار همچنین گواهی صرفه‌جویی گاز طبیعی نیز می‌تواند مورد مبادله قرار بگیرد؛ از طرف دیگر، امکان عرضه گاز وارداتی نیز از مسیر بورس انرژی فراهم می‌شود.
هدف اصلی از ایجاد این بازار چیست؟
هدف از راه‌اندازی بازار گاز صنایع، ایجاد شفافیت و رقابت در معاملات گاز و اصلاح ساختار مناسبات مالی دولت و صنایع در حوزه گاز است؛ با رونق و دستیابی به عمق مناسب در بازار گاز صنایع، این بازار می‌تواند به‌عنوان مرجعی برای قیمت گاز داخلی قرار بگیرد و جایگزین مراجع خارجی شود، درواقع از این طریق می‌توان فرمول خوراک معاملات برخط آتی راه‌اندازی شد پتروشیمی‌ها و پالایشگاه‌های گازی را نیز تغییر داد و متناسب با نیاز داخل به‌روز کرد؛ حتی در بحث نیروگاه‌ها که اکنون به‌صورت تعرفه‌ای و معادل هر متر مکعب ۱۰۰ ریال واگذار می‌شود نیز، می‌توان سازوکار شفاف‌تری در نظر گرفت. همچنین مصرف‌کنندگان بزرگ می‌توانند از طریق ابزارهای «پوشش ریسک»، ریسک خود را در مقابل نوسانات قیمت گاز مدیریت کنند.
راه‌اندازی «قراردادهای آتی انرژی» از دیگر اقداماتی بود که در سال ۱۴۰۰ در بورس انرژی تصویب و اجرا شد؛ لطفاً اندکی در این رابطه توضیح بفرمایید.
بورس انرژی ایران، مدت‌ها در حال پیگیری موضوع راه‌اندازی معاملات قراردادهای آتی بوده است؛ البته در اواخر سال گذشته با مصوباتی که در هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار انجام شد و دستورالعمل اجرایی معاملات آتی که به‌موجب آن ابلاغ شد، امکان راه‌اندازی بازار آتی انرژی برای بورس انرژی ایران فراهم شد. بورس انرژی برای این کار طبقه‌بندی توسعه‌ای در نظر گرفت که بر اساس آن در فاز نخست، این معاملات بر روی کالاهای «متانول» و «نفتا» راه‌اندازی شد.
بورس انرژی در نظر دارد با توسعه زیرساخت‌ها از یک سمت و عمق‌بخشی به بازار از سمت دیگر، قراردادهای آتی بعدی مانند LPG، بنزین و میعانات گازی را نیز منتشر کند. امیدواریم که در سال جدید نیز قراردادهای آتی بر روی دارایی‌های پایه جدید منتشر شده و به‌مرور حجم این معاملات هم افزایش یابد. به‌مرور قراردادهای آتی نفت خام را نیز در این خصوص خواهیم داشت که البته عملی شدن آن مستلزم وجود همکاری بین بورس انرژی و سایر ذینفعان است.
به راه‌اندازی قراردادهای آتی نفت اشاره کردید، لطفاً در این خصوص کمی بیشتر توضیح دهید.
بله؛ همان‌طور که اشاره کردم، عملی‌شدن این قراردادها مستلزم همکاری میان بورس انرژی و سایر ذینفعان است. در کنار اینکه باید در بورس انرژی زیرساخت‌های لازم در این خصوص تهیه شود، لازم است که وزارت نفت به‌عنوان متولی انرژی کشور که عمده صادرات فرآورده‌ها را بر عهده دارد، سیاستی را در این خصوص مدنظر داشته باشد، به‌طوری که قیمت‌هایی که در قراردادهای آتی بورس انرژی به‌مرور کشف می‌شود را مبنای قیمت‌گذاری نفت قرار دهد.
به‌عنوان مثال، اکنون بسیاری از قیمت‌های نفت خام و فرآورده‌های نفتی بر مبنای قیمت معاملات آتی نفت در سایر بورس‌های دنیا که در نشریات معتبر بین‌المللی منتشر می‌شود، تعیین می‌گردد. حال با انجام معاملات آتی نفت، وزارت نفت می‌تواند با در نظر گرفتن سیاستی جدید، گام‌به‌گام هرساله معادل درصدی از فرمول قیمت‌گذاری خود را به شاخص کشف‌شده در بورس انرژی ایران تخصیص دهد؛ به‌این‌ترتیب بورس انرژی به‌مرور تبدیل به «شاخص منطقه» خواهد شد.
پس یک بخش مربوط به ایجاد زیرساخت‌های معاملاتی بوده که توسط بورس انرژی فراهم شده و همواره در پی اصلاح، تکمیل و بهبود آن هستیم و بخش دیگر نیز به همکاری و همراهی وزارت نفت و شرکت‌های تابعه آن در این زمینه مرتبط است.
بفرمایید که از نظر شما بازار قراردادهای آتی تاکنون چه میزان توسعه داشته است؟
بورس انرژی تمام تلاش خود را برای توسعه این بازار خواهد داشت. در قدم اول، تعداد کارگزارانی که این معاملات را انجام می‌دهند افزایش پیدا می‌کند و در گام‌های بعدی نیز قرار است زیرساخت‌هایی توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی آماده شود که به دنبال آن از مدیریت ریسک مشتریان از سمت کارگزاران به سمت اتاق پایاپای پیش خواهیم رفت. در کنار این، موضوع گواهی سپرده کالایی نیز در حال پیگیری بوده که ابزاری مهم برای توسعه بازار آتی است و امیدواریم در سال جدید راه‌اندازی شود.
ورود ابزارهای جدید (مانند قراردادهای آتی) چه اندازه در توسعه بازار و افزایش اعتماد به بازار نقش دارد؟
ورود ابزارهای جدید و افزایش حجم معاملات به‌طور قطع، به افزایش تعداد عرضه‌ها و آشنایی بیشتر بازار و اعتماد به آن کمک خواهد کرد، موضوعی که درمجموع به توسعه بازار یاری خواهد رساند.
در نظر داشته باشید کالاهایی که در حوزه انرژی برای آنها قرارداد آتی منتشر شوند، کالاهای جذابی بوده و قیمت‌های جهانی دارند، این کالاها در حال حاضر در رینگ صادراتی در حال عرضه هستند. سهام شرکت‌های تولیدکننده این کالاها نیز عمدتاً در بورس اوراق بهادار تهران و یا فرابورس ایران پذیرفته شده‌اند.
مجموع این ویژگی‌ها، جذابیت قراردادهای آتی را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر این قراردادها، ابزاری برای پوشش ریسک هستند و بر این اساس، می‌توانند برای خریداران، تولیدکنندگان و سهامداران ابزاری مناسب و جذاب محسوب شوند.
لطفاً در خصوص ویژگی‌ها و ظرفیت‌های بازار آتی اندکی بیشتر توضیح بفرمایید.
بازار آتی چند ویژگی مهم دارد؛ مورد اول اینکه راه تبدیل‌شدن به شاخص قیمتی در منطقه را برای ایران تسهیل می‌کند و وزارت نفت می‌تواند بر مبنای قیمت‌هایی که در بازار آتی کشف می‌شود، از این طریق نسبت به مذاکره برای فروش حامل‌های انرژی اقدام کند.
همچنین این بازار، راه پوشش ریسک را برای صنایع به دنبال خواهد داشت، تولیدکنندگانی که برای فرآورده‌های آنها بازار آتی راه‌اندازی شده است می‌توانند از این مزیت و ظرفیت استفاده کنند.
ویژگی بعدی این بازار مربوط به سرمایه‌گذاران خُرد است، به این معنی که سبب می‌شود سرمایه‌گذاران خرد، با توجه به این مهم که معاملات آتی، معاملات پر ریسکی است و نیاز به تجربه زیاد دارد، وارد بورس انرژی شوند.
از طرف دیگر، این بازار موقعیتی را نیز برای سرمایه‌گذارانی که در بورس اوراق بهادار تهران و یا فرابورس ایران معامله می‌کنند ایجاد می‌کند تا بتوانند کالاهایی را که معاملات آتی آنها در بورس انرژی مورد معامله قرار می‌گیرد و سهام شرکت‌های تولیدکننده آنها در بورس اوراق بهادار تهران و یا فرابورس ایران مبادله می‌شود بررسی کرده و نسبت به پوشش ریسک خودشان اقدام کنند؛ یا اینکه با توجه به قیمت‌های کشف‌شده در این بازار، درآمدهای آن شرکت‌ها را به‌طور دقیق‌تری پیش‌بینی کنند.
با توجه به اینکه عمده فعالیت بورس انرژی در رینگ صادراتی انجام می‌شود، آیا اکنون امکان تسویه ارزی برای قراردادهای آتی وجود دارد؟
در حال حاضر خیر؛ برای این کار نیاز داریم تا زیرساخت‌های فنی را توسعه داده و آموزش‌های بیشتری را به مخاطبان ارائه دهیم. همان‌طور که اشاره شد، این موضوع نیازمند انجام برخی اصلاحات در زیرساخت‌های شرکت‌های کارگزاری است. اکنون خدمات برخط کارگزاری‌ها به شکل تک‌ارزی و خدمات حسابداری و پشتیبانی بک‌آفیس‌ها فقط ریالی است و در صورتیکه چند ارزی باشد، این زیرساخت‌ها در شرکت‌های معاملات برخط برای کارگزاری‌ها وجود ندارد؛ البته باید به کارگزاران حق داد که با توجه به اینکه تسویه چند ارزی فعلاً توجیه اقتصادی ندارد توسعه‌ای نیز در این زمینه اتفاق نیفتاده باشد، اما در کنار توسعه‌ای که در بخش تسویه شرکت سمانت ایجاد می‌شود به‌طور قطع، شرکت‌های خدمات برخط هم باید کار خود را توسعه دهند تا بتوانیم به‌صورت چند ارزی مبادلات را انجام دهیم.
آخرین عرضه بنزین مربوط به خردادماه سال ۱۴۰۰ بوده و بعدازآن عرضه دیگری در این خصوص انجام نشده است. اندکی در خصوص دلایل عرضه نشدن مجدد آن توضیح بفرمایید.
بله؛ با توجه به نکاتی که مدیران ارشد شرکت پالایش ملی و پخش در گفتگوهایی که در این خصوص داشتیم عنوان کردند، همچنین به دلیل افزایش میزان مصرف داخلی و سیاست‌گذاری‌هایی که این شرکت در ذخیره‌سازی بنزین به‌منظور پاسخگویی به نیاز داخلی دارد، عرضه بنزین در بورس انرژی متوقف شد؛ البته بنا بر اعلام شرکت پالایش ملی و پخش، به‌محض اینکه امکان عرضه از طریق بورس وجود داشته باشد، این عرضه‌ها دوباره از سر گرفته خواهد شد.
با توجه به وجود مسئله تأمین انرژی و برق برای صنایع که در تابستان سال ۱۴۰۰ با مشکلاتی جدی روبه‌رو بود، چه اقداماتی برای توسعه بازار برق در بورس انرژی دارید؟ چطور می‌توان چالش‌های موجود در ورود کل معاملات برق را حل کرد؟
با رویکردی که وزیر نیرو در خصوص بازار برق داشته و تأکیدی که طبق مقررات بالادستی وجود دارد، مبنی بر اینکه عرضه برق در بورس انرژی افزایش پیدا کند، در حال انجام مذاکراتی با وزارت نیرو هستیم تا حجم معاملات برق در بورس افزایش یابد. در سال ۱۳۹۸ هیئت محترم وزیران مصوبه‌ای داشت که به‌موجب آن مصرف‌کنندگان بالای ۵ مگاوات در فاز یک و بالای ۲ مگاوات از ابتدای سال ۱۴۰۱، برق خود را طبق سازوکار بورس تأمین کنند که اکنون در حال پیگیری اجرای کامل این مصوبه هستیم.
پیشنهادی که بورس انرژی در خصوص معاملات برق داشت این بود که برای مصرف‌کنندگان بزرگ در فاز اول اجازه رقابت بدهد، ما حتی برای مدل‌هایی که نیروگاه‌ها بتوانند سوخت مورد نیازشان را در یک فضای رقابتی در سازوکار بورس تهیه کنند، برنامه داده‌ایم.
معاملات قرارداد آتی نقره چیست و چگونه از آن استفاده کنیم؟
معاملات قرارداد آتی نقره در تاریخ 12 اسفند سال 1399 در بورس کالا آغاز شد. همان روز 216 قرارداد آتی نقره با سررسید تحویل فروردین سال 1400 ثبت شد، که بیانگر استقبال سرمایه‌گذاران است.
12 اسفند سال 1399 معاملات قرارداد آتی نقره برای اولین بار در ایران راه‌اندازی شد. به طور کلی اولین معاملات قراردادهای آتی در ایران ، آذر ماه سال 1387 انجام شد. از آن به بعد قراردادهای آتی کالاهایی مثل: مس، سکه، شمش طلا، زیره، پسته، کنجاله سویا، زعفران و… در بورس کالا معامله می‌شدند.
قرارداد آتی نقره و در کل قراردادهای آتی ، یکی از ابزارهای بازار مشتقه هستند. این ابزارها برای پوشش ریسک سرمایه‌گذاران در بازارهای مالی ایجاد شده‌اند. پیش از شرح و بررسی معاملات آتی نقره ابتدا نگاهی گذرا به کلیت معاملات قراردادهای آتی در بورس، می‌اندازیم.
قرارداد آتی (future Contract) چیست؟
قرارداد آتی قراردادی است که به موجب آن، طرفین متعهد به پرداخت وجه خرید و نیز تحویل دارایی، در سررسید معین می‌شوند. به بیان ساده ما دارایی‌ای را با یک قیمت مشخص می‌خریم ولی آن را در آینده (تاریخ سررسید قرارداد) تحویل گرفته و هزینه‌اش را پرداخت می‌کنیم.
این قرارداد به افراد امکان می‌دهد کالایی را خریداری کنند اما بعداً آن را تحویل بگیرند و هزینه‌اش را بپردازند و یا کالایی که ندارند فروخته و در آینده آن را به خریدار تحویل دهند. قرارداد آتی قراردادی دو طرفه است، یعنی با سرمایه‌گذاری در آن می‌توان هم از کاهش قیمت و هم از افزایش آن، بهره برد.
ضمن عقد قرارداد آتی ، طرفین باید مبلغی را تحت عنوان «وجه تضمین» به اتاق پایاپای بورس کالا بسپارند. وجه تضمین، ضمانت عمل به تعهدات خریدار و فروشنده بوده و در صورت تغییر قیمت قرارداد، طرفین باید وجه تضمین را تعدیل نمایند.
معاملات قرارداد آتی دارای ریسک مالی بالقوه هستند. یعنی اگر فردی که موقعیت خرید دارد سود کند قطعاً سرمایه‌گذاری که موقعیت فروش داشته ضرر خواهد کرد. بنابراین این نوع معاملات به مهارت و دانش کافی نیاز دارند.
مزایای معاملات قرارداد آتی
انجام معاملات قرارداد آتی از جمله قرارداد آتی نقره ، برای سرمایه‌گذاران مزایایی دارد که عبارتند از:
- پوشش ریسک نوسانات قیمت کالای مورد نظر: در واقع ریسک نوسانات قیمتی کالا را کاهش می‌دهد.
- تضمین معاملات به وسیله سپردن وجه تضمین در اتاق پایاپای: استفاده از این مکانیسم ریسک اعتباری را کاهش داده و پشتوانه‌ای امن برای دو طرف معامله خواهد بود.
- نقدشوندگی بالا: قرارداد آتی نقره و به طور کل قراردادهای آتی در بورس قابل فروش هستند. می‌توان تا پیش از سررسید در بازار آنها را معامله کرد. در صورت نیاز به خود نقره(کالا) نیز می‌توان در تاریخ مقرر آن را از بازار فیزیکی تهیه کرد.
- شفافیت قیمت‌ها به واسطه معامله در بورس: این معاملات در بورس با استفاده از سامانه معاملاتی استاندارد صورت می‌گیرد. کارگزار سفارش مشتریان خود را در سامانه معاملات آتی قرار می‌دهد. سفارشات بر اساس اولویت قیمت و زمان ورود، انجام می‌شوند.
- بهره‌گیری از اهرم مالی: این ویژگی به معامله‌گران فرصت کسب سود چند برابری می‌دهد. با استفاده از این اهرم می‌توان با مبلغ مورد نیاز جهت سرمایه‌گذاری روی 100 گرم نقره ، روی 1000 گرم نقره سرمایه‌گذاری کرد.
- وجود مشخصات قرارداد و استانداردسازی کالا
- هزینه‌ها و کارمزدهای پایین معاملات
- فروش کالا بدون داشتن آن
- معافیت مالیاتی
انواع قرارداد آتی در بورس
قراردادهای آتی با توجه به دارایی پایه موضوع آنها به دو دسته تقسیم می‌شوند:
- قرارداد آتی کالا: دارایی پایه در این نوع قراردادها، محصولات کشاورزی، فلزات و مواد نفتی است. قرارداد آتی نقره نیز ازجمله قراردادهای آتی کالا به شمار می‌رود.
- قرارداد آتی مالی: دارایی پایه موضوع این قراردادها سهام، ارز و اوراق قرضه می‌باشد.
معاملات قرارداد آتی نقره
نقره یکی از مهم‌ترین فلزات گرانبها در انواع بازارهای مالی دنیا محسوب می‌شود. این فلز ارزشمند، علاوه بر این که یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری می‌باشد، در صنایع جواهرسازی، وسایل تزئینی، ظروف آشپزخانه و امثال آن نیز مصرف می‌شود. بازارهای نقدی و مشتقه بزرگ و گسترده‌ای در بورس‌های بزرگ دنیا برای نقره وجود دارد. اکنون برای نخستین بار قراردادهای آتی نقره در بورس کالای ایران معامله می‌شوند.
در این نوع قراردادها معالمه‌گران 3 فرصت برای کسب سود خواهند داشت:
- خرید و فروش قرارداد آتی (معامله‌گران می‌توانند از تغییرات قیمت قراردادهای آتی نوسان بگیرند.)
- خرید کالا
- فروش کالا
یعنی هم می‌توان تا پیش از سررسید قرارداد آتی را مانند سایر اوراق بهادار در بورس معامله کرد، هم خود نقره را خرید یا فروخت. فرض کنیم قیمت نقره اکنون گرمی 17000 تومان است. احتمال می‌دهیم قیمت آن تا دو ماه دیگر به گرمی 20,000 تومان افزایش یابد. با خرید قرارداد آتی نقره و پیش‌خرید کردن آن، اولاً لازم نیست کل پول را الان پرداخت کنیم دوماً از نوسانات قیمتی در امان خواهیم بود.
نکات معاملات قرارداد آتی نقره
چند نکته حائز اهمیت که معامله‌گران قرارداد آتی نقره باید بدانند:
- معاملات قراردادهای آتی نقره و کسب هرگونه سود در این بازار، معاف از مالیات است.
- خریدار موظف است در زمان تحویل، علاوه بر ارزش قرارداد، مالیات بر ارزش افزوده را(در صورتیکه وجود داشته باشد.) به فروشنده بپردازد.
- فقط آن دسته از فروشندگانی که مطابق با قوانین و مقررات مالیاتی در نظام مالیات بر ارزش افزوده ثبت نام کرده و گواهی دارند، امکان ورود به فرایند تحویل قرارداد آتی را دارند. کارگزارن مکلف به اخذ مدارک لازم از ایشان(فروشنده) هستند.
مشخصات قرارداد آتی نقره
هر قرارداد آتی نقره دربردارنده مشخصات خاصی می‌باشد که در جدول زیر به برخی از آنها اشاره شده است.
| دارایی پایه | نقره |
| قرارداد آتی پذیرش شده | قراردا آتی نقره |
| اندازه قرارداد | 100 گرم |
| استاندارد تحویل | نقره تحویلی به صورت ساچمه و با درجه خلوص حداقل 999 |
| ماه قرارداد | کلیه ماه‌های سال به تشخیص شرکت بورس کالا |
| حد نوسان قیمت روزانه | حداکثر مثبت و منفی 5% و با توجه به قیمت تسویه روز قبل |
| دوره معاملات | دوره معاملات در هریک از نمادها در اطلاعیه مربوط به همان نماد اعلام می‌گردد. |
| محل تحویل | انبارهای مد نظر بورس 10 روز قبل از پایان دوره معاملاتی هر نماد توسط بورس اعلام می‌شود. |
| دوره تحویل | مطابق تاریخ اعلام شده در اطلاعیه تحویل |
| حداقل تغییر قیمت سفارش | 10 تومان برای هر واحد سرمایه‌گذاری معادل 1000 تومان در هر قرارداد |
| قیمت تسویه لحظه‌ای | بر اساس 30% حجم معاملات پایانی در هر لحظه معاملاتی محاسبه می‌شود. |
آیا با همان کد بورسی می توان معاملات قرارداد آتی نقره را انجام داد؟
یک نکته قابل توجه این است که انجام معاملات قرارداد آتی نقره یا هر قرارداد آتی دیگری مستلزم دریافت کد معاملات آتی از کارگزاری‌های دارای مجوز می‌باشد. در واقع با کد بورسی عادی نمی‌توان در این بازار معامله کرد؛ بنابراین برای انجام این معاملات اولین گام مراجعه به یک کارگزاری است که مجوز معاملات آتی در بورس را اخذ نموده باشد.
دریافت کد معاملاتی قرارداد آتی
- مراجعه به یک کارگزاری دارای مجوز و خوش‌نام در حیطه معاملات آتی
- ارائه مدارک شناسایی و آخرین مدرک تحصیلی(لزوماً بالای دیپلم) به کارگزاری مورد نظر
- امضای قراردادهای مرتبط با معاملات آتی و سامانه معاملات برخط
- دریافت نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملات برخط قراردادهای آتی از کارگزاری
کلام آخر
قرارداد آتی نقره نیز یکی از انواع قراردادهای آتی در بورس است که اگر با دانش کافی به معامله آن بپردازید موفق به کسب سود خواهید شد. مهم‌ترین مزیت این قراردادها نیز وجود اهرم مالی در آن است که در صورت عدم آگاهی می‌تواند منجر به زیان چند برابری شود.
قرادادهای آتی و آپشن شمش طلا تا پایان سال راه اندازی می‌شوند
راه‌اندازی قراردادهای آتی و آپشن شمش طلا تا پایان سال
مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالا با اشاره به راه اندازی قراردادهای آتی و آپشن شمش طلا تا پایان سال، اعلام کرد که مجوز دو صندوق چند کالایی صادر شده است.
به گزارش اخبار بورس، به نقل از پایگاه خبری کالاخبر، رحمان آراسته، مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالا در نشست بازار مشتقه در ایران، چالش‌ها و راهکارها با بیان اینکه می‌توان به رونق چشمگیر معاملات بازار مشتقه در بازار سرمایه ایران به خصوص بورس کالا امیدوار بود، گفت: معاملات پرحجمی که در حوزه آپشن به ویژه در بورس کالا در حال وقوع است ما را به آینده این بازار امیدوار کرده است؛ چرا که رصد قیمت‌ها و حجم معاملات انجام شده نشان می‌دهد که بازار به بلوغ رسیده است.
آراسته اظهار کرد: معاملات قراردادهای آتی در بورس کالا از سال ۸۷ آغاز شد و اگرچه در ابتدای امر این بازار گمنام و ناشناخته بود اما به مرور با اضافه شدن دارایی‌های جدید از جمله سکه طلا، نقدینگی وارد این بازار شد و حتی در برهه‌ای، رکورد ارزش معاملات بازار سرمایه در قراردادهای آتی سکه طلا در بورس کالا شکسته شد.
وی ادامه داد: توسعه بازار و ورود دارایی‌های جدید به بازار مشتقه از جمله رسالت‌های بورس کالا در سال‌های اخیر بوده و در همین راستا، قراردادهای آتی زعفران، واحدهای صندوق طلا و نقره نیز راه‌اندازی شد.
مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالا تصریح کرد: در بخش زعفران با اقبال فعالان بازار و سرمایه‌گذاران، زنجیره‌ای از ابزارهای مالی در این دارایی پایه راه‌اندازی شد و امروز می‌توان ادعا کرد که ورود زعفران به بازار مالی بورس کالا، تجربه‌ای بسیار موفق همراه با ثبت رکوردهای متنوع بوده است؛ به عنوان مثال در قرارداد آپشن زعفران در حال حاضر بیش از ۶۰۰ هزار موقعیت باز وجود دارد.
سامانه‌ها و زیرساخت‌های قوی معاملاتی؛ محاسن بزرگ بورس کالا
آراسته با بیان اینکه یکی از محاسن بزرگ بورس کالا، سامانه‌ها و زیرساخت‌های قوی معاملاتی است، اظهار کرد: سامانه‌های بورس کالا یک سامانه بومی و دانش بنیان است که تسویه و معاملات در همان فضا انجام می‌شود و در حوزه مدیریت ریسک بازار نیز تجربیات چندین ساله بورس کالا، بسیار ارزشمند و راهگشا است.
با طرح تسویه لحظه‌ای صف یا بازار جبرانی نخواهیم داشت
وی با اشاره به طرحی که مطالعات آن انجام شده، گفت: این طرح همان تسویه لحظه‌ای است؛ به گونه‌ای که در بازار فیوچرز اکنون هر ۳۰ دقیقه یک بار تسویه لحظه‌ای انجام می‌شود تا حاشیه سود مشتریان حفظ شود. این طرح در حال به‌روزرسانی است تا تسویه هر ۱۰ دقیقه یک بار به صورت خودکار انجام شود. با اجرای شدن این طرح، چیزی به اسم صف یا بازار جبرانی نخواهیم داشت و شرایط برای بهبود روند معاملات کالاها و دارایی‌های جدید که نوسان زیادی دارند، مهیاتر می‌شود.
آراسته بیان کرد: بازار اهرمی در همه جای دنیا ریسک‌های خود را دارد اما موضوع مهم آن است که توسعه زیرساخت و سامانه می‌تواند ریسک‌های معاملاتی را کاهش دهد و به پویایی هر چه بیشتر بازار کمک کند.
برنامه‌های بورس کالا برای گواهی سپرده و اختیار معامله شمش طلا
این مقام مسئول با اشاره به راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری طلا و موفقیت این ابزار در بازار، اظهار کرد: ارزش معاملات و بلوغ مشتریان نوید آینده‌ای روشن برای این ابزار را می‌دهد. در ادامه توسعه بازار مالی بورس کالا، برنامه‌هایی برای گواهی سپرده و فیوچرز شمش طلا داریم و انتظار می‌رود بازار خوبی برای آن شکل بگیرد.
مشکل مالیاتی گواهی سپرده تقریبا حل شده است
مدیر بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالا با تاکید این نکته که مشکل مالیاتی گواهی سپرده تقریبا حل شده است، گفت: برنامه‌ریزی شده گواهی سپرده پیوسته مس کاتد و آتی آن راه‌اندازی شود. همچنین راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده و آتی محصول‌هایی نظیر آلومینیوم، قیر، محصول‌های پتروشیمی و فلزات و همینطور صندوق‌های فلزات اساسی از دیگر برنامه‌هاست و با راه اندازی آنها انتظار بازارهایی پر عمق، جذاب معاملات برخط آتی راه‌اندازی شد و پویا را خواهیم داشت. کما اینکه صندوق‌های کالایی در چند وقت اخیر بازدهی خوبی را نصیب سرمایه‌گذاران کرده‌اند.
وی ادامه داد: مجوز دو صندوق چند کالایی از سازمان بورس و اوراق بهادار اخذ شده است تا به نوعی به رونق بخشی بیشتر بازار آتی کمک شود.
اقبال سرمایه‌گذاران به قراردادهای اختیار معامله
آراسته به قراردادهای اختیار معامله و آپشن نیز پرداخت و گفت: علت اصلی اقبال کم سرمایه‌گذاران به معاملات آپشن در سال‌های قبل، آنلاین نبودن این معاملات بود اما به مرور شاهد اقبال سرمایه‌گذاران و رشد حجم معاملات بودیم.
وی اضافه کرد: اگرچه بازار اختیار معامله پیچیدگی‌های خود را دارد اما به آینده پر رونق این بازار خوش‌بین هستیم؛ چون بلوغ خوبی در میان فعالان بازار طی چند سال اخیر شکل گرفته و شاهد ثبت رکوردهای جدیدی در بازار آپشن هستیم.
اجرایی شدن قراردادهای آتی شمش طلا و آپشن تا پایان سال
مدیر بازار مشتقه و صندوق های کالایی بورس کالای ایران گفت: با راه اندازی قراردادهای آتی شمش طلا، قراردادهای آپشن را روی فیوچرز شمش طلا اعمال خواهیم کرد تا با ایجاد یک بازار پویا، شاهد یک سبد کامل از ابزارهای مورد نیاز فعالان بازار و سرمایه‌گذاران با سلایق مختلف باشیم و امیدواریم این طرح‌ها تا آخر سال اجرایی شوند.
وی در بخش پایانی سخنرانی خود، بزرگ‌ترین چالش بازار مشتقه را عدم شناخت نسبت به کارکردها و مزایای این بازار عنوان کرد.
دیدگاه شما