آشنایی با قوانین و مقررات بورس

افزایش سود سهام‌داران و حمایت از دارایی‌های آن‌ها از جمله مهم‌ترین دلایل تشکیل شورای عالی سازمان بورس اوراق بهادار ایران به شمار می‌رود.

دانلود دفترچه استخدامی سازمان بورس و اوراق بهادار 1401

سازمان بورس و اوراق بهادار در سال 1401 جهت تکمیل نیروی انسانی و جذب نیروی متخصص اقدام به برگزاری آزمون استخدامی می‌نماید.

(اطلاعیه شماره 1)

سازمان بورس و اوراق بهادار جهت تکمیل نیروی انسانی و جذب نیروی متخصص اقدام به برگزاری آزمون استخدامی در رشته‌های زیر می‌نماید:

ردیفگروه تحصیلیشرایط اختصاصی1حسابداری-مدیریت مالیآشنایی با قوانین و مقررات بازار سرمایه/ آشنایی با تحلیل صورت‌های مالی، بازارها، ابزارها، و امور ما‌لی شرکتی/ دانش در زمینه محاسبه سود، بازده، ریسک، نرخ سود و ارزش‌گذاری و تجزیه و تحلیل اوراق بهادار/ تسلط بر قوانین و مقررات حوزه معاملات و آشنایی با سایر مقررات بازار سرمایه.2حسابداری-حسابرسیتسلط بر قوانین و مقررات بازار سرمایه/ تسلط بر قانون تجارت/ تسلط بر استانداردهای حسابداری و حسابرسی/ تسلط بر قانون مالیات.

* لازم به ذکر است متقاضیان محترم در دو گروه تحصیلی مجاز به ثبت نام می‌باشند.

شرایط عمومی داوطلبان

• عدم اشتغال به تحصیل در زمان ثبت نام
• دارا بودن کارت پایان خدمت و یا معافیت دائم برای آقایان
• آشنایی به زبان انگلیسی بر اساس معیارهای سازمان
• تسلط بر رایانه و مهارتهای ICDL
• متولد سال 1369 و پس از آن

مراحل آزمون استخدامی

• شرکت و قبولی در آزمون الکترونیکی (برگزاری در شهر تهران)
• شرکت در تست شخصیت‌شناسی
• مصاحبه‌های عمومی و تخصصی

* زمان برگزاری آزمون 30 مهرماه 1401 می‌باشد.

* تنها داوطلبانی که در مقطع کارشناسی، کارشناسی ارشد یا دکتری از رشته‌های قید شده در جدول فوق فارغ التحصیل شده‌اند امکان شرکت در آزمون را خواهند داشت. در صورت عدم تطابق مدرک تحصیلی با رشته مورد نظر در هر مرحله از فرآیند آزمون و استخدام حضور داوطلب کن‌لم‌یکن تلقی شده و داوطلب حق هیچگونه اعتراضی را نخواهد داشت.

* جهت کسب اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام در آزمون استخدامی به نشانی testcenter.semedco.ir مراجعه نمایید همچنین می‌توانید با مرکز ارتباط بازار سرمایه به شماره ۹۱۰۷۷۴۴۰ (۰۲۱) تماس حاصل نمایید.

* متقاضیان محترم می‌توانند جهت ثبت‌نام آزمون استخدامی مورد نظر در سامانه آزمون‌ها، نام آزمون مورد نظر خود را در بخش "آزمون‌های قابل انتخاب"، قسمت "جستجوی نام آزمون" جستجو نمایند.

آشنایی با رشته «بورس و اوراق بهادار» در شاخه کاردانش

رشته «بورس و اوراق بهادار» در گروه بازرگانی و امور اداری از زمینه خدمات شاخه کاردانش می‌باشد. در این گروه رشته هایی مانند «امور اداری» و «حسابداری مالی» قرار دارد.

رشته «بورس و اوراق بهادار» در گروه بازرگانی و امور اداری از زمینه خدمات شاخه کاردانش قرار دارد. در این گروه رشته هایی مانند «امور اداری» و «حسابداری مالی» قرار گرفته است.

با توجه به نقش کلیدی بازار سرمایه در اقتصاد کشور، لزوم تربیت کارشناسان و نیروهای کارآمد برای فعالیت در این بخش از مهم‌ترین ضروریات است.

سازمان بورس و اوراق بهادار نیز در راستای ایفای رسالت خود در زمینه توسعه فراگیر آموزش‌های مرتبط با بازار سرمایه و یا درک شرایط حاکم بر بازار سرمایه، برای نخستین بار در کشور با همکاری شرکت اطلاع‌رسانی و خدمات بورس (وابسته به سازمان بورس اوراق بهادار) اقدام به طراحی این رشته مرتبط با بازار سرمایه نموده است.

سطح آموزشی مهارت‌ها

قابلیت‌ها و توانمندی‌های حرفه‌ای فارغ‌التحصیلان:

- شناخت قونین و مقررات معامله‌گری

- انجام کار با نرم‌افزار معاملات

- شناخت ابزارهای مالی

- شناخت قوانین و مقررات معامله‌گری

- تجزیه و تحلیل مالی و اقتصادی بنگاه و بازارهای داخلی و بین‌المللی

- پیش‌بینی روند شاخص‌ها و قیمت‌ها بر اساس روش‌های کمی

- انجام کار با نرم‌افزارهای تحلیل و پیش‌بینی

- شناخت قوانین و مقررات سبدگردانی

- مدیریت ریسک با بهره‌گیری از ابزارهای مالی

- ارزش‌گذاری اوراق بهادار

هنرجویان در این رشته علاوه بر گذراندن دروس عمومی و پایه مشترک، مهارت‌های زیر را می‌آموزند:

- حسابداری عمومی مقدماتی

- کاربر نرم افزار اداری

- حسابدار عمومی تکمیلی

- بورس و اوراق بهادار

آینده تحصیلی و شغلی

فارغ‌التحصیلان این رشته با تسلط به مباحث تئوری مدیریت مالی در حوزه‌های مختلفی همچون سرمایه‌گذاری و بانکداری و بیمه و مدیریت ریسک و مهندسی مالی(ارائه روش‌های نوین مالی)، تأمین مالی و اعتباری و . می‌توانند در پست‌های مرتبط سازمانی از جمله معاونت مالی(در مفهوم جدید آن) و معاونت سرمایه‌گذاری و تأمین مالی اعتبارات مالی در بانک‌ها و ارزیابی اقتصادی پروژه‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بورس اوراق بهادار و غیره مشغول به کار شوند.

این رشته در حال حاضر دارای آینده شغلی بسیار مناسبی است امکان ادامه تحصیل در این رشته وجود دارد.

ساعت آموزش

رشته «بورس و اوراق بهادار» دارای ۱۰۸ ساعت آموزش به شرح زیر است:

42 ساعت دروس عمومی (دینی، عربی، فارسی، زبان خارجه، جغرافی، تاریخ، علوم اجتماعی، تربیت بدنی، انسان و محیط زیست، تفکر و سواد رسانه‌ای، سلامت و بهداشت، آمادگی دفاعی، مدیریت خانواده و سبک زندگی)

53 ساعت شایستگی‌های فنی (درس‌های مهارتی)

4 ساعت شایستگی‌های پایه فنی (ریاضی)

9 ساعت شایستگی‌های غیرفنی (الزامات محیط کار، کارگاه نوآوری و کارآفرینی، مدیریت تولید، اخلاق حرفه‌ای). این درس‌ها به صورت پودمانی ارائه می‌شوند.

جدول مواد درسی و ساعت‌های تدریس هفتگی رشته «بورس و اوراق بهادار» را در فایل ضمیمه ببینید.

آشنایی با بورس و مفاهیم آن/ کارایی های بورس کدامند؟ (قسمت اول)

برای شروع بکار در هر زمینه‌‌ای نیاز به یادگیری یک سری مفاهیم و اصطلاحات اولیه و پایه‌ای وجود دارد و ما در این مقاله قصد داریم به تبیین مسایل مربوط به خرید از بورس و آشنایی با مفاهیم آن بپردازیم.

بورس، بازاری است که فرایند خرید و فروش در آن شکل می‌گیرد؛ در کل بورس متصل کننده عرضه کنندگان و متقاضیان می‌باشد. از انواع بورس می‌توان به بورس ارز ، بورس اوراق بهادار و بورس کالا اشاره کرد.

بازار بورس ارز یا Foreign Exchange به بازاری گفته می‌شود که در آن ارزها در مقابل یکدیگر معامله می‌شوند و به ‌نوعی میزان ارزش آنها نسبت به یکدیگر در این بازار موجب می‌شود این بازار پویا باشد. معاملات بازار بورس ارز تا سال ۱۹۹۸ به ‌صورت تلفنی انجام می‌شد و بعد از آن با به وجود آمدن نرم‌افزار Meta Trader بازار به‌صورت عام گسترش یافت و از آن‌ پس نحوه برقراری ارتباط با بازار ارز در دنیا از طریق این نرم‌افزار صورت ‌گرفت .

بازیگران قدیمی بورس ارز بانک‌ها بودند، اما در حال حاضر شرکت‌های بزرگ، صادرکنندگان، واردکنندگان و مردم عادی نیز به بازار بورس ارز دسترسی داشته و در آن به معامله می‌پردازند. البته باید یادآور شد که همچنان بانک‌های مرکزی کشورهای مختلف نقش اساسی را در این بازار ایفا می‌کنند و می‌توانند تاثیرات مهمی را در این بازار ایجاد کنند. بازار معاملات ارز با میانگین گردش معاملاتی تقریبا هفت تریلیون دلار در روز، بزرگ‌ترین بازار تجاری جهان است. معامله ارز به معنی خرید همزمان یک ارز و فروش ارز دیگر است و ارزها همواره به‌صورت دوتایی معامله می‌شوند. مانند یورو-دلار .

برعکس بازارهای سهام که مکان فیزیکی مشخصی دارند، معاملات در بازار جهانی ارز در مکان خاصی متمرکز نشده است. در واقع بازار بورس ارز یک بازار بین‌‌ بانکی است که ارتباطات بین طرفین از طریق تلفن یا شبکه الکترونیکی هدایت و کنترل می‌شود .

بازار بورس ارز دارای تفاوت‌هایی با دیگر بورس‌هاست. اولین تفاوت این است که در بازار بورس سهام شما با پرداخت مقداری پول، سهام یک شرکت را خریداری می‌کنید و مالک آن می‌شوید ولی در بازار بورس ارز اگرچه شما خرید و فروش می‌کنید ولی مالک آن ارز نیستید و در حقیقت سود و ضرری که از نوسان قیمت ارزها به دست می‌آورید بر سرمایه شما می‌افزاید .

بورس اوراق بهادار :

بورس اوراق بهادار به معنای یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است، که در آن سهام شرکت‌ها و اوراق مشارکت، تحت ظوابط و مقررات خاص، مورد معامله قرار می‌گیرد .

بازار متشکل و رسمی است که در آن خرید و فروش سهام شرکت‌ها یا اوراق قرضه دولتی یا خصوصی تحت ضوابط معین انجام می‌شود. مشخصه مهم آن حمایت قانونی از صاحبان پس اندازها یا سرمایه‌های راکد است. بورس اوراق بهادار به معنای یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است، که در آن سهام‌های شرکت‌ها و اوراق مشارکت، تحت ظوابط و مقررات خاص، مورد معامله قرار می‌گیرد. بورس مرجع رسمی و مطمئنی است برای جذب سرمایه افراد و بخش خصوصی به منظور تأمین مالی پروژه‌های سرمایه گذاری بلندمدت. در بازرگانی داخلی ایران اصطلاح بورس به بازارهای اختصاصی کالاهای سرمایه‌ای واسطه‌ای یا مصرفی اطلاق می‌گردد که در یک محدوده جغرافیایی واقع شده و تعداد زیادی از عناصر عمده فروشی و خرده فروشی آن کالای خاص را دارند مانند بورس فرش در بازار تهران، بورس آهن و .

علل پیدایش بورس اوراق بهادار :

پیدایش بورس در دنیا با دو پدیده پیدایش شرکت‌های سهامی با مسئولیت محدود و پیدایش شرکت‌های سهامی عام مرتبط است .
در گذشته تجار زیاد خطر و زیان می‌دیدند و همواره به دنبال شریکی بودند که با آن سود وزیان خود را تقسیم کنند و هر کس بنا به سرمایه‌ای که آورده در سود و زیان شریک شود. اما فرم تکامل یافته آن به صورت سهام عام بود یعنی سهام را به عموم مردم می‌فروخت و کار خود را با سرمایه مردم انجام می‌دهد. اولین کمپانی که از این روش استفاده کرد کمپانی هند شرقی بود که در تاریخ تجارت دنیا ثبت شد .

بورس کالا، بازار منسجمی است که تعداد زیادی از عرضه‌کنندگان، کالای خود را عرضه می‌کنند و کالای مربوطه پس از بررسی‌های کارشناسی و قیمت‌گذاری توسط کارشناسان بورس کالا، به خریداران عرضه می‌شود .

در بورس کالا معمولاً کالاهای خام و فرآوری نشده مانند فلزات، پنبه، گندم، برنج و. داد و ستد می‌شوند. یکی از مزایای بورس کالا، حضور نهادهای نظارتی و تنظیم‌کننده بازار است که تمامی تولیدکنندگان، مصرف‌کنندگان و تجار کالا با حضور این نهادها، از مزایای قوانین و مقررات حاکم بر بورس برخوردار می‌شوند .

در بورس کالا، به طور منظم کالاهای مشخصی با روش های معینی برای فروش مورد معامله قرار می‌گیرند. در این بازار حوزه‌هایی مانند رینگ‌های فلزات، پتروشیمی و معاملات مشتقه که فعلاً منحصر به معاملات آتی سکه طلا می‌باشد، در حال فعالیت هستند. این معاملات از طریق کارگزان منتخب بوسیله تعداد بیشماری عرضه‌ کننده و متقاضی در حال انجام است.

در قانون تأسیس بورس چهار رکن اصلی برای اداره امور سازمان بورس تعیین گردیده‌اند :

شورای بورس: وظیفه تعیین مقررات و همچنین نظارت بر حسن اجرای قوانین ومقررات مربوط را دارد .

هیأت پذیرش اوراق بهادار: به منظور اخذ تصمیم نسبت به قبول یا رد اوراق بهادار در بورس یا حذف آنها از لیست اوراق بهادار پذیرفته شده است .

سازمان کارگزاران بورس و دبیر کل: وظیفه آن ایجاد تسهیلات لازم جهت خرید و فروش اوراق بهادار، نظارت بر انجام معاملات، مراقبت در حسن جریان امور و روابط بین کارگزاران و مشتریان

هیأت داوری: این هیأت به اختلاف بین کارگزاران با یکدیگر و فروشندگان و خریداران اوراق بهاداربا کارگزاران که از معاملات در بورس ناشی می شود رسیدگی می‌کند .

بر اساس ارزیابی‌های تحلیلگران آهن اینفو، يكي از مشكلات مهم در بازارهاي كالا نبود ساز و كار مشخص و تضمين‌هایي است كه خريداران و فروشندگان در بازارهاي سنتي با آن مواجه‌اند. اما جدا از موارد بالا نکته مهم، کارایی بالای بورس در امر خرید و فروش بین عرضه کننده و متقاضی می‌باشد و باعث ایجاد آرامش و اطمینان در این بازار بزرگ می‌گردد. این خرید و فروش ها چه در حجم خرده چه در کلان می بایست به هر دو گروه اطمینان دهد و با اعتماد به آمار و اطلاعات خروجی سازمان بورس معاملات انجام بگیرد.

-1 کسب سود : سهامداران از دو محل دریافت سود نقدی و افزایش قیمت سهام، سود بدست می‌آورند. به دلیل غیرقابل پیش‌بینی بودن رشد و افت قیمت سهام شرکت‌ها، نمی‌توان میزان سود احتمالی بورس را توضیح داد با این حال، در بورس پتانسیل زیادی برای کسب سود وجود دارد و به همین خاطر است که افراد بسیاری به سمت آن جذب می‌شوند. به دلیل وجود رابطه ریسک و بازده ، احتمال ضرر سنگین نیز هست .

-2 برخورداری از حمایت قانونی : بورس بازاری قانونی است، بنابراین کلیه افرادی که در بورس سرمایه‌گذاری می کنند، از حمایت قانونی برخوردار هستند . سازمان بورس بر معاملات بورس تهران نظارت می‌کند و اجازه فعالیت به افراد حقیقی و حقوقی متخلف را نمی‌دهد .

شورای عالی بورس چیست و چه وظایفی را به عهده دارد؟

زمانی که هر یک از ما تصمیم می‌گیریم در بستری همچون بورس سرمایه‌گذاری کنیم، ممکن است با سوالات گوناگونی مواجه شویم. شاید اولین پرسش‌مان این باشد که «آیا می‌توانم به بورس اعتماد کنم و دارایی‌ام را در این بازار سرمایه‌گذاری کنم؟» اگر پاسخ مثبت است چه کسانی بر عملکرد این سازمان نظارت دارند و چه اقداماتی را برای بهبود آن انجام می‌دهند. در پاسخ باید به شورای عالی بورس و اوراق بهادار اشاره کرد. این شورا از اعضای خبره و برجسته‌ای تشکیل شده است که نظارت بر سیاست‌گذاری‌های بورس را بر عهده دارد. اما این همه‌ی مسئله نیست. این‌ که وظایف شورای عالی بورس چیست و اعضای آن چه کسانی هستند مسائلی است که در این مقاله از اخبار بورس آن‌ها را بررسی خواهیم کرد.

فهرست مطالب با دسترسی سریع

شورای عالی بورس چیست؟

شورای عالی بورس تشکلی است که نقش بسیار پررنگی در تصمیم‌گیری‌های بازار و هم‌چنین تجدیدنظر در قوانین بورس را به عهده دارد. به عنوان مثال ممکن است که در برهه‌ای از زمان دامنه‌ی نوسان تغییر کند، یا ممکن است که حجم مبنا حذف شود. به طور کلی در پشت هر تغییری که در قوانین و دستورالعمل‌های بورس رخ می‌دهد، می‌توان ردپای این شورا را یافت. سیاست‌گذاری‌های کلان بازار بورس امری خطیر است و از این رو این شورا مسئولیت بسیار مهمی به عهده دارد. پس شورای عالی بورس همان ناظر سازمان بورس است. در نتیجه می‌توان دریافت که جایگاه این شورا تا چه اندازه مهم است. چرا که تصمیم‌های این شورا بر سرمایه‌ی سرمایه‌گذاران اثر می‌گذارد.

شورای عالی سازمان بورس مهم‌ترین رکن بازار بورس ایران است که وظایفی هم‌چون نظارت بر بازار و تصویب سیاست‌ها و قوانین مختلف را در این بستر به عهده دارد.

مسائل مختلف بازار بورس در جلسات این شورا بررسی می‌شوند و در نهایت اعضا در خصوص این موارد با هم به بحث و گفتگو می‌نشینند. در نتیجه تصمیم‌ نهایی را می‌گیرند و اگر تغییراتی لازم باشد از طریق مصوبه‌های جدید به گوش سرمایه‌گذاران خواهد رسید.

اگر بخواهیم نگاهی به فلسفه‌ی وجودی و دلیل تشکیل این شورا بیندازیم، باید به یک هدف مهم یعنی حمایت از حقوق سرمایه‌گذاران اشاره کنیم. این شورا تشکیل شده است تا علاوه بر عمل به این وظیفه، یک بازار کارا و شفاف را توسعه دهد که در آن جانب انصاف رعایت می‌شود. این شورا وظایف و اختیارات خاصی دارد که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهیم شد.

وظایف شورای عالی بورس

پس از آشنایی با شورای عالی بورس می‌خواهیم ببینیم که وظایف این رکن مهم بازار سرمایه چیست. مهم‌ترین وظیفه‌ی این شورا، نظارت بر عملکرد بورس است؛ با این همه وظایف دیگری نیز برای این شورا در نظر گرفته شده است که می‌توان در قالب سه زیرمجموعه آن‌ها را بررسی کرد.

• نظارت بر بازار سرمایه
• نظارت بر سازمان بورس
• سایر وظایف

در بخش‌های بعدی هر یک از این دسته‌بندی‌ها را بررسی خواهیم کرد.

نظارت بر بازار سرمایه

مهم‌ترین وظیفه‌ی این شورا نظارت بر بازار سرمایه است. اما منظور از نظارت چیست و این مسئله چه مواردی را در بر می‌گیرد؟ با هم چند مورد مهم‌تر را در این بخش بررسی می‌کنیم.

• تعیین سیاست‌های کلی بازار به منظور بهبود بورس ایران و توسعه‌ی آن
• نظارت بر اجرای قوانین تصویب‌شده
• پیشنهاد آیین‌نامه به هیئت وزیران
• وضع قوانین جدید برای بازار سرمایه تا جایی که در حیطه‌ی اختیارات این شوراست
• بحث و بررسی ابزارهای مالی جدید به منظور استفاده در بورس و تصویب آن‌ها
• صدور مجوزهای جدید برای فعالیت در بورس‌ها، شرکت‌های سپرده‌گذاری و تسویه‌ی وجوه و شرکت‌های تامین سرمایه؛ هم‌چنین تعلیق یا لغو این مجوزها نیز از جمله وظایف شورای عالی سازمان بورس است.

نظارت بر سازمان بورس

این وظیفه نیز همچون مورد قبلی خود زیرمجموعه‌های زیادی را در بر می‌گیرد. به عنوان مثال:

• عزل و نصب اعضای هیئت مدیره سازمان
• تعیین رئیس هیئت مدیره با توجه به نظر اعضای شورا
• تصویب صورت‌های مالی و بودجه‌ها
• تعیین بازرس و حسابرس و مشخص کردن حق‌‌الزحمه‌ی آن‌ها
• تصویب و نظارت بر میزان وصولی‌های سازمان و نوع آن‌ها
• بررسی فعالیت‌ها و پیگیری شکایاتی که از سازمان می‌شود
• انتخاب اعضای غیرقضایی هیئت داوری و مشخص کردن حق‌الزحمه‌ی آن‌ها (این هیئت مرجعی است برای رسیدگی به اختلافات در بازار سرمایه)
• اعطای مجوز به منظور انجام معاملات اوراق خارجی
• اعطای مجوز به معامله‌گران غیرایرانی

سایر وظایف

از این دو وظیفه‌ی مهم که بگذریم، هم‌چنان وظایف دیگری نیز برای شورای عالی سازمان بورس تعریف شده است که آن‌ها نیز اهمیت زیادی دارند که ممکن است در مواقع اضطراری مورد توجه قرار گیرند. از جمله‌ی این وظایف می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تصمیم‌گیری در خصوص ادامه‌ی تعطیلی بورس در شرایط خاص
• توقف معاملات در برخی شرایط
• تعیین مصادیق تشکل‌های خودانتظام هم‌چون بورس سهام یا بورس کالا
• تدوین و تهیه‌ی اساس‌نامه‌ی سازمان و تصویب آن در جلسه‌ی هیئت وزیران

اعضای شورای عالی بورس

حال زمان آن رسیده است تا دریابیم این شورا از چه افرادی تشکیل شده است و هر کدام چه سمتی دارند. شورای عالی سازمان بورس و اوراق بهادار ایران ۱۲ عضو دارد که به این شرح هستند:

1. وزیر امور اقتصاد و دارایی
2. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار
3. رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
4. وزیر بازرگانی
5. رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران
6. رئیس اتاق تعاون
7. دادستان کل کشور یا معاون او
8. یک نماینده از طرف کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران و کانون کارگزاران
9. سه نفر خبره‌ی مالی از بخش خصوص که با نظر تشکل‌های حرفه‌ای بازار اوراق بهادار و به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی معرفی می‌شوند و هیئت وزیران آن‌ها را تایید و تصویب می‌کنند
10. یک نفر خبره از بخش خصوصی که وزیر مربوطه او را پیشنهاد می‌کند و هیئت وزیران برای هر بورس کالایی آن‌ها را تصویب و تایید می‌کنند

اعضای سه دسته‌ی هشت و ۹ و ۱۰ به مدت پنج سال در سمت خود فعالیت خواهند داشت. هم‌چنین باید توجه داشت که این اعضا نباید جزو هیئت مدیره یا کارکنان سازمان بورس باشند. به علاوه تنها می‌توان حداکثر برای دو دوره این اعضا را در سمت‌شان ابقا کرد و پس از آن باید افراد جدیدی جایگزین شوند. سایر اعضا نیز با توجه به عزل و نصب‌های دوره‌ای ممکن است زمان حضور متفاوتی داشته باشند.

در زمان نگارش این مقاله، آخرین ترکیب اعضای شورای عالی بورس ایران بعد از روی کار آمدن دولت سیزدهم به شرح زیر است:

چارت سازمانی شورای عالی بورس

حالا که با اعضای شورای عالی بورس آشنا شدیم، باید به جایگاه هر یک از آن‌ها نیز اشاره کنیم. وزیر امور اقتصاد و دارایی ریاست شورا را به عهده دارد. سخنگو و دبیر این شورا نیز، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار است. نمایندگان بورس‌ کالا نیز تنها در جلساتی حاضر خواهند شد که مربوط به مسائل همان بورس‌ باشد.

مطابق قوانین، مصوبات به منظور اجرایی شدن نیاز به تایید رئیس شورا دارند. اگر رئیس شورا به هر دلیلی مصوبه‌ای را تایید نکند، دیگر نمی‌توان آن را اجرایی کرد. اما سوالی که در این‌جا پیش می‌آید این است که چرا باید وزیر اقتصاد (که نماینده‌ای معتبر از دولت است.) در تصمیم‌های بازار سرمایه نقشی به این پررنگی داشته باشد؟ آیا این مسئله مانع از آن نمی‌شود که بورس به عنوان یک سازمان مستقل به فعالیت خود ادامه دهد؟ آیا آزادی عمل بورس به این ترتیب زیر سوال نمی‌رود؟

افزایش سود سهام‌داران و حمایت از دارایی‌های آن‌ها از جمله مهم‌ترین دلایل تشکیل شورای عالی سازمان بورس اوراق بهادار ایران به شمار می‌رود.

پاسخ این سوال‌ها منفی است. چرا که به منظور جلوگیری از تصمیم‌های جهت‌داری که ممکن است به نفع قشر خاصی باشد، اعضای شورا باید فعالیت‌های دو سال اخیرشان را به سمع و نظر رئیس قوه‌ی قضاییه برسانند. به این ترتیب صحت عملکرد اعضا و در نتیجه شورا مشخص خواهد شد. هم‌چنین در صورت بروز تخلفاتی نظیر استفاده‌ی‌ مستقیم یا غیرمستقیم از اطلاعات نهانی، قانون با متخلفان برخورد خواهد کرد. اکنون می‌توان دریافت که ساختار سلسله‌مراتبی این شورا به گونه‌ای طراحی شده است که جلوی هرگونه تخطی یا اعمال سلایق شخصی را می‌گیرد.

روش دسترسی به مصوبات شورای عالی بورس

به منظور آگاهی از سایر مصوبات شورا هم می‌توانید به پایگاه قوانین و مقررات بازار سرمایه ایران مراجعه کنید و مراحل زیر را انجام دهید:

ابتدا از منوی سمت راست واقع در بالای صفحه، جستجوی پیشرفته را انتخاب کنید.

پس از آن در فیلد نهاد تصویب‌کننده گزینه‌ی «شورای عالی بورس و اوراق بهادار» را انتخاب کنید. در صورتی که تمایل داشته باشید می‌توانید سایر گزینه‌ها را نیز مطابق میل خود تنظیم کنید.

در پایان با فشردن دکمه‌ی «جستجو» می‌توانید لیست مصوبات را در جدول پایین صفحه مشاهده کنید.

جمع‌ بندی

بورس یکی از ارکان مهم در جامعه‌ی مالی هر کشوری است و بورس ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. پس مهم است که نظارت بر این بازار به عالی‌ترین شکل ممکن انجام شود. به همین منظور تشکلی با نام شورای عالی سازمان بورس و اوراق بهادار به وجود آمده است که وظایف متعددی را بر عهده دارد. عمده‌ی مسئولیت این شورا آن است که با اتخاذ تصمیم‌ها و تصویب سیاست‌های سالم و شفاف، سرمایه‌ی افراد را حفظ کند. بر همین اساس ۱۲ نفر از خبرگان و مسئولان مهم کشور در قالب این شورا گرد هم جمع می‌شوند تا بر عملکرد بازار سرمایه نظارت کنند. هم‌چنین در مواقع لزوم نیز تصمیم‌های جدیدی خواهند گرفت و یا ممکن است مصوبات قبلی را تغییر دهند.

سوالات متداول با پاسخ‌های کوتاه

یکی از ارکان نظارت بر بازار بورس است که وظیفه‌ی بررسی صحت و سلامت عملکرد قوانین مصوب بازار سرمایه را به عهده دارد.

این شورا ‍۱۲ عضو دارد. وزیر امور اقتصاد و دارایی کشور ریاست این شورا را به عهده دارد. رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار نیز به عنوان دبیر این شورا فعالیت می‌کند.

به طور کلی این شورا وظیفه‌ی نظارت بر بازار سرمایه و سازمان بورس ایران را به عهده دارد. این وظایف خود شامل زیرمجموعه‌های دیگری هم‌چون تصویب قوانین و ابزارهای مالی جدید، تغییر قوانین فعلی به منظور بهبود آن‌ها، تصویب صورت‌های مالی، اعطای مجوزهای لازم و … است.

بازار سرمایه در کنار بازارهای پولی و بیمه، بخش عمده ای از اقتصاد هر کشوری را تشکیل می دهد و به عنوان یک بازار مالی بلند مدت، وظیفه جمع آوری و تهیه منابع مالی موجود و هدایت آن به سمت سرمایه گذاری را دارد. در این بازار به ویژه بازار اوراق بهادار، اطلاعات ارزشمندترین دارایی هاست؛ به نحوی که عموم سرمایه گذاران،بر مبنای همین اطلاعات تصمیم گیری می کنند. در یک بازار کارآمد و شفاف بورسی، اطلاعات با سرعت و دقت زیادی منتشر شده و در اختیار عموم سرمایه گذاران قرار می گیرد؛ از این رو مقامات ناظر بازار، باید فرصت برابر دسترسی به اطلاعات و در نتیجه تصمیم گیری عادلانه را برای عموم سرمایه گذاران فراهم نمایند. اطلاعاتی در بازار بورس دارای اهمیت است که در تصمیم سرمایه گذاران و تعیین قیمت سهام تاثیرگذار باشد. بخشی از این اطلاعات مربوط به اطلاعات مهم شرکت هایی است که سهامشان در بازار در معرض خرید و فروش قرار دارد. اصطلاحاً به این اطلاعات مهم، «اطلاعات نهانی» گفته می شود؛ به عبارت دیگر،«اطلاعات نهانی هرگونه اطلاعات افشاء نشده برای عموم است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم، به اوراق بهادار، معاملات یا ناشر آن مربوط می شود و در صورت انتشار بر قیمت یا تصمیم سرمایه گذاران برای معامله اوراق بهادار مربوطه تأثیر می گذارد»[1]به نظر می رسد نویسندگان این قانون، چنین تعریفی را از بند 1 ماده 7 دستورالعمل سوء استفاده از بازار اتحادیه اروپا در مورد معاملات با استفاده از اطلاعات نهانی اقتباس کرده باشند؛ چرا که در تعریف این ماده از اطلاعات نهانی نیز، عناصر مشابهی برای شناسایی اطلاعات نهانی بر شمرده شده است. این اطلاعات درون شرکت ها وجود دارد و نخستین اشخاصی که بنا به موقعیت شغلی و حرفه ای خود از آن ها مطلع می شوند، مدیران و مقامات همان شرکت ها هستند.

در قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384، تبصره 1 ماده 46، اشخاصی را به عنوان دارندگان اطلاعات نهانی معرفی می کند که از جمله آن ها می توان به اشخاصی مانند مدیران شرکت، بازرسان، حسابداران، مشاوران، سهامداران و .. اشاره کرد

با توجه به نقش اساسی بازار سرمایه در نظام اقتصادی کشورها و اهمیت انتشار صحیح و به موقع اطلاعاتی که می تواند بر قیمت اوراق بهادار و تصمیم سرمایه گذاران برای ورود به بازار تأثیر بگذارد، بررسی ماهیت و ویژگی های این گونه اطلاعات و شناسایی آن از مفاهیم مشابه ضروری به نظر می رسد،

مفهوم اطلاعات نهانی

در بازار اوراق بهادار مفهوم اطلاعات مفهومی خاص و متفاوت دارد. اطلاعات در بازار اوراق بهادار به مثابه یکی از ارزشمند ترین و حساس ترین دارایی ها و به تعبیری “چراغ راهنمای بازارسرمایه“است .[7]

در بازار سرمایه اطلاعات مبنای اساسی تصمیم گیری سرمایه گذاران برای سرمایه گذاری و فعالیت است. به ویژه در بازار اوراق بهادار که محلی برای معاملات اوراق بهادار است ، همانند هر بازار دیگر عموم مردم و سرمایه گذاران به شرط رسیدن به این باور که قیمت های موجود در آن ،بیانگر ارزش واقعی اوراق بهادار است فعالیت خواهند نمود. سرمایه گذاران با پذیرش ریسک و به خطر انداختن سرمایه های خود ، به اطلاعاتی که آشنایی با قوانین و مقررات بورس از طرف شرکت ها منتشر می شود تکیه می کنند. اطلاعاتی که باید به موقع و صحیح و به گونه ای قابل فهم که تجزیه و تحلیل اطلاعات را برای آنان ممکن سازد ؛منتشر شود تا سرمایه گذاران بتوانند با اعتماد به اطلاعات منتشر شده از سوی ناشران بازار ، سرمایه گذاری و فعالیت کنند.

ویژگی های”اطلاعات نهانی “در بازار سرمایه ایران و اتحادیه اروپا

نخستین تعریف از اطلاعات نهانی در نظام حقوقی ایران توسط قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران مصوب 1384 به عمل آمد .قانون اخیر الذکر در بند 32 ماده 1 اطلاعات نهانی را این گونه تعریف می کند :«هر گونه اطلاعات افشا نشده برای عموم که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم به اوراق بهادار ، معاملات یا ناشر آن مربوط می شود و در صورت انتشار ، بر قیمت و یا تصمیم سرمایه گذاران برای معامله اوراق بهادار مربوط تأثیر می گذارد».

به نظر می رسد این تعریف از اطلاعات نهانی تا حد زیادی متاث دسر از تعریفتورالعمل اتحادیه اروپا در رابطه با منع معاملات متکی بر اطلاعات نهانی و سوء استفاده از بازار باشد.جدیدترین دستورالعمل اتحادیه اروپا در رابطه با منع معاملات متکی بر اطلاعات نهانی و سو استفاده از بازار ،در ماده 7 اطلاعات نهانی و ویژگی های آن را بررسی می کند .

بنا به قول برخی مولفان ،مصوبه اتحادیه اروپا معتبرترین تعریف را از اطلاعات نهانی ارائه داده و برای تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا نیز الزام آور است؛برخلاف حقوق ایالات متحده آمریکا که علی رغم توجه زیاد به مباحث مالی و پیشرو بودن ایالات متحده در تدوین قوانین مرتبط با بازار اوراق بهادار ، هیچ قانونی برای اطلاعات نهانی ندارد و تفسیر دراین باره را به کمیسیون اوراق بهادار واگذارده است. 3

نحوه شناسایی دارندگان اطلاعات نهانی

به منظور تسهیل شناسایی دارندگان اطلاعات نهانی و تعیین تکالیف و مسئولیت های آنان در برابر مقام ناظر و ارتقای سطح شفافیت و اعتماد عمومی در بازار، لازم است نحوه شناسایی دارندگان اطلاعات نهانی مشخص گردد تا امکان نظارت بر رفتار و معاملات آن ها توسط مقامات ناظر و نهادهای بازرسی فراهم آید ، در این راستا در قوانین بورس کشورهای مختلف از جمله اتحادیه اروپا ، مقررات و دستورالعمل های خاصی در خصوص اعلام و افشای اسامی دارندگان اطلاعات نهانی پیش بینی شده است. دستورالعمل اتحادیه اروپا مصوب 2014 نیز در راستای ایجاد ابزار مفیدی برای مقررات گذاران و تنظیم کنندگان بازار به منظور شناسایی دقیق تر سو استفاده های احتمالی بازار و کنترل جریان اطلاعات نهانی ، در ماده 18، برای دولت های عضو این تکلیف را مقرر می کند که ناشران اوراق بهادار یا اشخاصی که از طرف یا به حساب آن ها کار می کنند، باید لیستی از اشخاصی که طبق یک قرارداد استخدام، برای آن ها کار می کنند و به اطلاعات نهانی دسترسی دارند مانند مشاوران و حسابدارن تهیه نمایند ؛ لیست مزبور باید مرتبا به روز شده و هر زمان که مقامات صالح آن را مطالبه کنند، فوراً در اختیار آنان قرار بگیرد.

در نظام حقوقی ایران، مانند اتحادیه اروپا چنین نظام جامعی برای نظارت بر کار دارندگان اطلاعات محرمانه و شناسایی و مقابله با سوء استفاده از اطلاعات نهانی یا معاملات متکی بر آن توسط آنان وجود ندارد ؛ با این وجود ، به منظور ارتقای سطح شفافیت بازار و تسهیل جریان اطلاعات و کنترل امکان بهره برداری یا سوء استفاده از اطلاعات نهانی ناعادلانه به ضرر سایر فعالان بازار، هیئت مدیره سازمان بورس اوراق بهادار دستورالعملی اجرایی با عنوان « نحوه گزارش دهی دارندگان اطلاعات نهانی » در تاریخ 11/10/1386 به تصویب رسانید.

تمایز اطلاعات نهانی از مفاهیم مشابه

اطلاعات نهانی، همانگونه که مشاهده کردیم ؛ از حساس ترین و مهم ترین موضوعات در بازار سرمایه کشورها به شمار می روند چرا که قیمت اوراق بهادار و تصمیم گیری اشخاص دارای اطلاعات نهانی و سرمایه گذاران به شدت به این اطلاعات آشنایی با قوانین و مقررات بورس وابسته است. هم چنین به منظور دسترسی برابر و منصفانه سرمایه گذاران و ذی نفعان بازار به اطلاعات برای ورود به معاملات سهام ، اجتناب از ریسک های عمده و قابل توجه در معاملات، تقارن اطلاعاتی و کارایی بیشتر بازار، اطلاعات نهانی باید دقیقا تعریف و ماهیت آن روشن شود و مرز آن با مفاهیم مشابهی مانند اطلاعات مهم ، درونی ، شایعات و احتمالات مشخص گردد. قانون گذار ایران، با توجه به ابهامات موجود در این زمینه و ضرورت تعریف دقیق اطلاعات نهانی در قانون جدید، در بند 32 ماده 1 قانون بازار مصوب 1384 ، اطلاعات نهانی را این گونه تعریف نموده است :«اطلاعات نهانی هر گونه اطلاعات افشا نشده ای برای عموم است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به اوراق بهادار ، معاملات یا ناشر آن مربوط می شود و در صورت انتشار بر قیمت و یا تصمیم سرمایه گذاران برای معامله اوراق بهادار اثر می گذارد».

ماده 46 قانون بازار آشنایی با قوانین و مقررات بورس نیز که به بیان جرایموضمانت اجراهای مقرر برای جرایمی از جمله معاملات متکی بر اطلاعات نهانی می پردازد به نوعی نشان از حمایت قانون گذار از این اطلاعات و افزایش بعد نظارتی و تقنینی در قانون جدید دارد.

نتیجه گیری

با توجه به ماهیت خاص معاملات اوراق بهادار در بازار سرمایه و آسیب پذیری بیشتر بازارهای بورس در مقابل اطلاعات نادرست و گمراه کننده نسبت به سایر بازارها ، اطلاعات در این بازارها نقشی بسیار مهم تر دارد . شفافیت اطلاعات در این بازارها اصلی ترین عامل اعتماد سرمایه گذاران به بازار و در نتیجه ارزش اوراق بهادار مورد معامله است ؛ لذا ایجاد ساختار نظارتی جامعی جهت وضع قوانین و مقررات کارآمد به منظور تضمین حمایت از سرمایه گذاران و در نظرگرفتن الزامات بیشتر و اعمال ضمانت اجراهای سنگین تری برای نقض تکالیف مرتبط با افشای اجباری اطلاعات توسط ناشران اوراق بهادار نسبت به موارد ذکر شده در قانون فعلی بازار اوراق بهادار ایران ضروری به نظر می رسد. علاوه بر این ، سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان مقام ناظر بازار ، می تواند استانداردهای قانونی مشخصی را در زمینه افشای صحیح و کامل اطلاعات و حذف رویه های متضمن سوء استفاده از اطلاعات نهانی و معاملات متکی بر آن وضع و اعمال نماید.

تعریف قانون آشنایی با قوانین و مقررات بورس گذار از اطلاعات نهانی در بند32 ماده 1 قانون بازار اوراق بهادار ، در مقایسه با تعریف دستورالعمل سوء استفاده از بازار اتحادیه اروپا ، مبهم و مجمل به نظر می رسد و بهتر است به این شکل اصلاح گردد: « اطلاعات نهانی ، اطلاعاتی با ماهیت دقیق است که به طور مستقیم یا غیر مستقیم به اوراق بهادار ، معاملات یا ناشر آن مربوط می شود و در صورت انتشار ، تأثیر مهمی بر قیمت اوراق بهادار مربوطه می گذارد».

چرا باید از خدمات ابزارحقوق استفاده کنیم

برای انعقاد هر نوع قراردادی، وکالتنامه، اظهارنامه، تعهدنامه، دادخواست، شکوائیه و… باید نسبت به قوانین آن به صورت کامل آگاه باشیم. عدم رعایت هر یک از موارد قانونی، باعث به وجود آمدن خسارت‌های سنگین برای هر یک از طرفین قرارداد خواهد شد. لذا انعقاد چنین اوراقی باید توسط وکلا یا کارشناسان حقوقی صورت پذیرد. ضمناً استفاده از پیش‌نویس های آماده هر اوراقی‌ باعث صرفه جویی در وقت و هزینه می گردد.