بررسی بازار های موازی بورس

رقابت بورس با بازارهای موازی در کسب بازدهی در سال ۱۴۰۰

تهران- ایرنا- یک کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه بورس را می‌توان به عنوان یکی از بازارهای مناسب برای سرمایه‌گذاری در ۶ ماه دوم سال معرفی کرد، گفت: بازار سرمایه می‌تواند نسبت به سایر بازارهای موازی تا پایان امسال بازدهی معقولی را در اختیار سهامداران قرار دهد و رشد خوبی را تجربه کند.

"سهیل کلاهچی" امروز (دوشنبه) در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا به مقایسه سرمایه‌گذاری در بازار سهام با دیگر بازارها پرداخت و افزود: بورس تا پایان سال می‌تواند به رشدی معقول دست پیدا کند، چرا که فضای حاکم برای سرمایه‌گذاری در بازارهای مختلف آرام‌ است و اتفاقی در هیچ یک از بازارها (از جمله دلار، طلا و مسکن) برای سرمایه‌گذاری رخ نمی‌دهد.

وی اظهار داشت: همانگونه که معاملات بورس تحت تاثیر رکود ایجاد شده قرار می‌گیرد، روند معاملات دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری هم وارد فضای رکودی می‌شود و دیگر با معاملات چندان پر رونقی همراه نخواهند شد.

کلاهچی ضمن تاکید بر کاهش شدید تعداد معاملات بازار مسکن طی چند وقت اخیر خاطرنشان کرد: بازار ارز با افت و خیزهای اندکی همراه است، به نظر می‌رسد برآیند آن ناشی از تورم و فضای اقتصادی حاکم در کشور باشد اما نرخ ارز در بازار، کم‌شتاب به مسیر صعودی خود ادامه می‌دهد.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: با توجه به وجود چنین شرایطی، بازار سرمایه هم مسیری مانند دیگر بازارها را در پیش می گیرد و مسیری آرام را برای صعود در پیش می گیرد، این بازار در مسیر خود با افت و خیرهای زیادی همراه خواهد بود اما در نهایت رو به بالا حرکت می‌کند.

وی با بیان اینکه بازار سهام را می‌توان به عنوان یکی از بازارهای معقول برای سرمایه‌گذاری در ۶ ماه دوم سال معرفی کرد، گفت: بازار سرمایه نسبت به سایر بازارهای سرمایه گذاری می‌تواند تا پایان سال بازدهی معقولی را در اختیار سهامداران قرار دهد و نسبت به دیگر بازارها رشد خوبی را تجربه کند اما در این مدت سهامداران باید با توجه به تحلیل‌های انجام شده سهام مناسبی را برای بررسی بازار های موازی بورس سرمایه گذاری در نظر بگیرند.

کلاهچی تاکید کرد: به نظر می رسد رشدی که طی چند ماه گذشته در بازار رخ داد بیشتر به سمت سهام بزرگ و شاخص ساز بازار بود و این موضوع باعث شد تا حرکت بازار به سمت صعود با سرعت بیشتری صورت گیرد.

این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به صنایع بررسی بازار های موازی بورس پیشرو در نیمه دوم سال جاری، گفت: ممکن است در نیمه دوم سال بازار تغییر مسیر دهد، اقبال بازار به سمت سهام متوسط پیش رود و سهامی که به نوعی از رشد بازار عقب ماندند بازدهی مناسبی را در اختیار سهامداران قرار دهند.

وی اظهار داشت: به نظر می رسد صنعت سیمان و گروه بانکی بتوانند تا پایان سال، صنایع مناسب برای سرمایه گذاری و کسب بازدهی باشند؛ بنابراین می توان به این گروه ها نسبت به سایر صنایع توجه ویژه ای داشت و بر روی آنها سرمایه گذاری کرد.

کلاهچی خاطرنشان کرد: سهامداران در وضعیت فعلی بازار باید هدف قیمتی داشته باشند و دید سرمایه گذاری در بازار سهام را به صورت بلندمدت قرار دهند، همچنین سرمایه گذاران نباید انتظار کسب بازدهی های چشمگیر از بازار سهام همانند نیمه نخست سال گذشته را داشته باشند.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: سهامداران اگر در موقعیت مناسب اقدام به شناسایی سود نکنند در این بازار متضرر خواهند شد و سودهایی را هم که در زمان صعود بازار کسب کرده بودند از دست خواهند داد.

به گزارش ایرنا، شاخص کل بازار بورس روز گذشته (یکشنبه، ۱۸ مهرماه) با ۱۰ ‌هزار و ۴۲۰ واحد کاهش در جایگاه یک‌میلیون و ۴۵۵ هزار واحدی قرار گرفت.

بهترین سرمایه گذاری در زمان تورم

وقتی که از اقتصاد ایران صحبت می کنیم، ناخودآگاه مسئله تورم و بالا رفتن قیمت ها در ذهن ما شکل می گیرد. در سال های اخیر، به دلیل تحریم های اقتصادی، کسری بودجه و رشد نقدینگی، اقتصاد ایران همواره با تورم های سنگین همراه بوده است و بسیاری از افراد بخش عمده ای از قدرت خرید خود را از دست داده اند. در واقع در دوران تورم، ثروت ریالی افرادی که دارایی دارند، بیشتر می شود و آن دسته از مردم نیز که دارایی ندارند، در این دوران فقط نظاره گر هستند و بالا رفتن سطح عمومی قیمت ها زندگی آن ها را با اخلال مواجه می کند. اما سوالی که پیش می آید این است که چگونه می توان از تورم موجود در جامعه به نفع خود استفاده کرد؟ پاسخ این سوال بررسی بازار های موازی بورس را بایستی در سرمایه گذاری کردن جستجو کرد؛ به همین دلیل در ادامه مقاله به موضوع سرمایه گذاری در زمان تورم می پردازیم.

بهترین سرمایه گذاری در زمان تورم

بسیاری از فعالان بازارهای مالی، تنها راه در امان ماندن از طوفان های تورمی را سرمایه گذاری می دانند. همانطور که می دانید، بازارهای مختلفی برای سرمایه گذاری کردن وجود دارد و هر کدام از آن ها جزییات خاص خود را دارد. از جمله آن ها می توان به بازار سهام، اوراق قرضه (بدهی)، مسکن، طلا، خودرو و. اشاره کرد. لازم به ذکر است که سرمایه گذاری در زمان تورم، با سرمایه گذاری کردن در دوران رکود و یا رونق اقتصادی متفاوت است و هرکدام از بازارهای مالی را با توجه به شرایط تورمی اقتصاد بایستی مورد بررسی قرار داد.

بایستی خاطر نشان کرد که درآمد دولت در سال های اخیر کاهش یافته است و نمی تواند تمامی هزینه ها را تامین کند و این موضوع خود را در قالب کسری بودجه نشان می دهد و دولت برای تامین کسری بودجه، اقدام به چاپ پول بدون پشتوانه و بالا بردن نقدینگی در جامعه می کند و همین عامل باعث به وجود آمدن تورم و بالا رفتن سطح عمومی قیمت ها می شود؛ اولین قسمتی که اثرات تورمی را احساس می کند، نرخ دلار است و بلافاصله خود را با شوک های تورمی هماهنگ می کند.

بازار سهام

یکی از بهترین بسترها برای سرمایه گذاری در زمان تورم، بازار سهام است؛ چراکه عملکرد و ارزش گذاری شرکت های فعال در آن به شکل مستقیم و غیرمستقیم به نرخ دلار وابسته است و در دوران تورم که نرخ دلار رو به افزایش است، این بازار می تواند گزینه خوبی باشد. به طور کلی سهام شرکت های فعال در بازار سرمایه به لحاظ تاثیرپذیری از نرخ دلار را می توان به سهم های دلاری و ریالی تقسیم کرد.

سهم های دلاری

بسیاری از شرکت های فعال در بازار سرمایه، نه تنها از بالا رفتن نرخ دلار زیان نمی کنند، بلکه عملکرد آن ها بهتر می شود؛ در واقع عملکرد بخش عمده ای از شرکت ها که در گروه هایی مانند فلزات اساسی، محصولات شیمیایی، استخراج کانه های فلزی و. پذیرش شده اند، کاملا به نرخ دلار وابسته است. به این معنا که نرخ های فروش آن ها منطبق با بازارهای جهانی است و برای تبدیل نرخ های جهانی بایستی این اعداد را در نرخ دلار داخلی ضرب کنیم و در طرف دیگر نیز، اکثر هزینه های آن ها (دستمزد کارگر و. ) به ریال محاسبه می شود. بنابراین هزینه تولید آن ها به ریال است، اما نرخ های فروش آن ها متناسب با دلار ارزیابی می شود و برای سرمایه گذاری در زمان تورم می تواند گزینه خوبی باشد.

از طرف دیگر، بخش عمده ای از شرکت ها، دارایی های دلاری (ماشین آلات، تجهیزات، زمین، ساختمان و. ) دارند که در زمان تورم قیمت آن ها به شکل چشمگیری افزایش پیدا می کند و سهامداران این شرکت ها از این موضوع منتفع می شوند. بنابراین سرمایه گذاری در سهام به عنوان یکی از گزینه های سرمایه گذاری در زمان تورم، از دو سمت می تواند برای سرمایه گذاران سود داشته باشد.

سهم های ریالی

بخش دیگری از شرکت های بازار سرمایه را اصطلاحا سهم های ریالی می نامند؛ به این معنا که نرخ های فروش محصولات و خدمات آن ها متناسب با افزایش نرخ دلار نیست و محصولات آن ها هر چند وقت یکبار افزایش نرخ می گیرند. این دسته از شرکت ها که معمولا در گروه هایی مانند محصولات غذایی، قند وشکر و. فعالیت می کنند، برای سرمایه گذاری در زمان تورم مناسب نیستند و فعالان بازار سرمایه معتقدند که سرمایه گذاری در آن ها برای دوران رکود می تواند گزینه مناسبی باشد. به همین دلیل توصیه می شود که برای سرمایه گذاری در زمان تورم، سهم های دلاری را بررسی بازار های موازی بورس مدنظر قرار دهید.

بازار طلا

بعد از بالا رفتن نرخ دلار، اولین بازاری که تاثیر می پذیرد، بازار طلا و سکه است و به طور کلی نرخ طلا در بازار داخلی متاثر از 2 عامل است:

• قیمت طلای جهانی (اونس طلا)
• قیمت دلار در بازار داخل

تجربه ها نشان داده است که بازار طلا و سکه بازدهی خوبی را نسبت به بازارهای موازی از خود نشان داده است؛ بنابراین یکی از گزینه های خوب برای سرمایه گذاری در زمان تورم، طلا و سکه است که می تواند قدرت خرید افراد را در برابر سیکل های تورمی حفظ کند. این بازار اگرچه ممکن است در بازه کوتاه مدت نوسان داشته باشد، اما در فواصل چند ساله عملکرد خوبی داشته است.

بازار مسکن

هر نوع دارایی در جوامع تورمی، می تواند ارزش پول شما را حفظ کند و یکی دیگر از گزینه های مناسب برای سرمایه گذاری در زمان تورم، بازار مسکن است و با یک فاصله زمانی، خود را با نرخ دلار و تورم هماهنگ می کند. نوسانات در این بازار، نسبت به بازار سرمایه، دلار، طلا و سکه کمتر است و سیکل های آن به این شکل است که بعد از یک دوره افزایش قیمت و رونق، کاهش قیمت چشمگیری را تجربه نمی کند و اصلاح کردن آن به لحاظ زمان است. به عنوان مثال بازار مسکن پس از یک رشد 100 درصدی در قیمت ها، وارد فاز اصلاحی می شود و این موضوع به شکل کاهش قیمت نیست و این بازار ممکن است 2 سال در رکود باقی بماند.

از دیگر خصوصیات سرمایه گذاری در بازار مسکن می توان به نقدشوندگی پایین آن نسبت به بازار سهام و طلا اشاره کرد؛ به این معنا که فروش و نقدکردن دارایی ها در یک بازار مثل سهام، ممکن است چند روز طول بکشد (در سهم های بزرگ و پر حجم)، اما در بازار مسکن، فروش یک دارایی ممکن است چندین ماه زمان ببرد. بنابراین برای سرمایه گذاری در زمان تورم، بازار مسکن می تواند گزینه خوبی باشد.

بازار خودرو

در بسیاری از کشورهای جهان، خودرو یک کالای مصرفی است، اما در ایران به دلیل تورم و افت ارزش ریال، خودرو تبدیل به یک کالای سرمایه ای شده است و حتی خودروهای کارکرده و فرسوده نیز، افزایش قیمت را تجربه می کنند. بنابراین یکی دیگر از بازارها برای سرمایه گذاری در زمان تورم، بازار خودرو است که می تواند قدرت خرید شما را حفظ کند و بررسی بازدهی بازارهای مختلف در ایران، حاکی از این نکته است که بازار خودرو در مقایسه با بازار سرمایه سودآوری کمتری را داشته است.

از طرف دیگر، خرید خودرو و سرمایه گذاری کردن در این بازار، به شما سود سالیانه نمی دهد و منتفع شدن شما فقط از ناحیه بالا رفتن قیمت خودرو است؛ به عنوان مثال سرمایه گذاری کردن در سهام یک شرکت سودساز، علاوه بر حفظ دارایی در برابر تورم، در مجامع سالیانه این شرکت ها، سودهای تقسیمی خوبی را نیز نصیب شما می کند و یا اینکه در بازار مسکن، علاوه بر افزایش ارزش ملک، شما می توانید با اجاره دادن آن، به صورت ماهیانه نیز سود دریافت کنید. اما در بازار خودرو، چنین چیزی امکان پذیر نیست.

سپرده های بانکی

یکی دیگر از بخش ها برای سرمایه گذاری در زمان تورم، سپرده های بانکی است و معمولا افرادی که ریسک گریز هستند، سرمایه خود را در این سپرده ها قرار می دهند. با توجه به سیاست های پولی و بانکی در اقتصاد کشور، نرخ سود سپرده می تواند تغییر کند و در حال حاضر برای سپرده های یک ساله، عددی بین 14 تا 20 درصد است (اکثر بانک ها 18 درصد را در نظر می گیرند). اما با توجه به ساختار اقتصاد ایران که در سال های اخیر با تورم های بالای 40 درصد همراه بوده است، اعداد در نظر گرفته شده برای سود سپرده های بانکی نمی تواند قدرت خرید افراد را حفظ کند.

به عنوان مثال وقتی که تورم 45 درصد است و بانک ها برای سپرده های خود سود 20 درصد در نظر می گیرند، در واقع قدرت خرید سرمایه گذاران نه تنها افزایش پیدا نمی کند، بلکه با کاهش 25 درصدی همراه می شود. بنابراین، قرار دادن پول خود در سپرده های بانکی، یک استراتژی مناسب برای سرمایه گذاری در زمان تورم نمی تواند باشد.

اوراق

یکی دیگر از بخش ها برای سرمایه گذاری در زمان تورم، بازار اوراق است که شامل ابزارهایی مانند اوراق مرابحه، اسناد خزانه اسلامی (اخزا)، اوراق قرضه، اوراق مشارکت و. می شود؛ سودهای در نظر گرفته شده برای این اوراق، معمولا کمی بیشتر از سپرده های بانکی است؛ به عنوان مثال، در حال حاضر سود در نظر گرفته شده برای اسناد خزانه اسلامی (اخزا)، حدود 23 درصد است که اندکی از سود سپرده بیشتر است. اما با این وجود نیز، نمی تواند گزینه خوبی برای سرمایه گذاری در زمان تورم باشد و در زمان تورم، بازارهای سهام، طلا، مسکن و. عملکرد بهتری دارند.

جمع بندی

در سال های اخیر، اقتصاد ایران با تورم های سنگین همراه بوده است و افراد برای در امان ماندن از افت ارزش ریال، پول خود را به دارایی های مختلفی مانند سهام، املاک و مستغلات، طلا و. تبدیل می کنند و این روش را می توان به عنوان یکی از بهترین راه ها برای دوران تورم در نظر گرفت. از طرف دیگر، وقتی که به سیکل های تورمی نگاه می کنیم، متوجه می شویم که افراد برنده در این دوران، کسانی بوده اند که ریال های خود را به دارایی های دلاری تبدیل کرده اند و تجربه ها حاکی از این نکته است که در بازه های بلندمدت و چند ساله، بازار سرمایه عملکرد بهتری را از خود نشان داده است و به عنوان یکی از مناسب ترین گزینه ها برای سرمایه گذاری در زمان تورم شناخته می شود. بنابراین با شناسایی سهم های بنیادی و سود ساز می توانید سرمایه خود را در برابر تورم حفظ کنید.

مالیات بر بازار‌های موازی هم دردی از بازار سرمایه دوا نمی‌کند/ اعتماد را به بازار سهام بازگردانید

طرح مالیات برعایدی سرمایه به تائید کمیسیون اقتصادی مجلس رسیده و باید گفت این طرح در آستانه ورود به صحن علنی مجلس است. اگر مصوب شود، قانونی تحت عنوان مالیات برعایدی سرمایه در راستای اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم خواهد بود. نکته این اصلاحیه اینجاست که املاک تجاری و مسکونی، کلیه وسایل نقلیه که امکان شماره‌گذاری دارند، ارز و انواع فلزات گران‌قیمت شامل این مالیات می‌شوند. از سوی دیگر در بورس مبحث سهامدار حرفه‌ای مطرح می‌شود که این روز‌ها سروصدای زیادی به پا کرده است. همچنین با بررسی روند بازار در این روز متوجه اختلال در سامانه معاملات برخی کارگزاری‌ها شدیم.

دراین‌بین علی خسروشاهی، رئیس هیئت‌مدیره سبدگردان کارا در گفتگو با بورس نیوز، تشریح کرد: اخذ مالیات از معاملات در هر بازاری ضد مشوق سرمایه‌گذاری است، اما از سوی دیگر عدم اعتماد در بورس باعث می‌شود که نقدینگی به سمت بازار سهام تغییر مسیر ندهد. علاوه بر عدم اعتماد، ابهامات و مشکلات موجود در بازار سرمایه مرتفع نشده است ، درنتیجه اگر در دیگر بازار‌ها مالیات اخذ شود منجر به ورود نقدینگی به بازار سهام نمی‌شود.

وی با بیان این مطلب که طرح سهامدار حرفه‌ای اقدام خوبی است، تشریح کرد: مطابق با مصوبه هیئت‌مدیره شرکت فرابورس ایران، سرمایه‌گذار حرفه‌ای اشخاص حقیقی یا حقوقی هستند که حداقل یکی از شرایط اعلامی فرابورس را داشته باشند. دراین‌بین ، به نظر می‌رسد اگر سهام با قیمت و حجم های مختلف به سهامدار حرفه ای ارائه شود ، بهتر است. شروط احراز سهامدار حرفه‌ای نیز ناقص است، یعنی اقدامی درست به نحوی غلط انجام می‌شود. به‌عنوان‌مثال صندوق سرمایه‌گذاری که مدیر آن نهاد مالی است، خود نهاد مالی مدیر سبد نیز است که این موضوع یکی از نواقص این طرح به شمار می‌رود.

وی در پایان با اظهار بی‌اطلاعی از اختلال در سامانه معاملات برخی کارگزاری‌ها گفت: سامانه معاملات از حداقل‌های بازار سرمایه است و در صورت اختلال در آن بورس حداقل‌های خود را هم از دست می‌دهد.

تاثیر بازارهای موازی بر سقوط سنگین بورس

شاخص کل بورس در پایان معاملات امروز با افت بیش از ۲۷ هزار واحدی به عدد یک میلیون و ۵۱۴ هزار واحدی رسید.

در معاملات روز دوشنبه شانزدهم خرداد، شاخص کل بورس پایتخت با سقوط ۲۷ هزار و ۶۴۷ واحدی نسبت به روز چهارشنبه به رقم یک میلیون و ۵۱۴ هزار و ۳۳۱ واحد رسید. شاخص هم وزن بورس نیز با افت ۹ هزار و ۶۵۰ واحدی در سطح ۴۲۰ هزار و ۶ واحدی ایستاد. ریزش ۹ هزار واحدی بیشترین سقوط شاخص هم وزن در ۷ ماه اخیر است.

همچنین شاخص کل فرابورس (آیفکس) ۳۶۵ واحد پائین آمد و در سطح ۲۰ هزار و ۸۵۳ واحد قرار گرفت. امروز ارزش خالص تغییر مالکیت حقوقی به حقیقی بازار منفی شد و هزار و ۱۳۲ میلیارد تومان پول حقیقی از بورس خارج شد که نسبت به روز چهارشنبه نزدیک به ۵ برابر بیشتر شده است.

در معاملات روز دوشنبه بیشترین خروج پول حقیقی به سهام وبملت (بانک ملت) اختصاص داشت که ارزش تغییر مالکیت حقیقی به حقوقی آن ۵۴ میلیارد تومان بود. پس از وبملت، نماد‌های فملی (شرکت ملی صنایع مس ایران) و فغدیر (شرکت آهن و فولاد غدیر ایرانیان) بیشترین خروج پول حقیقی را داشتند.

امروز نماد‌های «فولاد»، «شپنا» و «نوری» بیشترین تأثیر را در افت شاخص کل بورس داشتند و در مقابل نماد‌های «بفجر»، «مبین» و «فارس» بیشترین تأثیر افزایشی را بر شاخص کل داشتند.

در فرابورس نیز نماد‌های «آریا»، «زاگرس» و «فغدیر» بیشترین تأثیر کاهنده را بر شاخص کل فرابورس داشتند و «کزغال»، «زقیام» و «حخزر» بیشترین تأثیر مثبت را بر شاخص داشتند.

در جدول پرتراکنش‌ترین نماد‌های بورس آسیاتک صدرنشین است و شستا و خودرو در رتبه‌های بعدی هستند. در فرابورس نیز ددانا، تجلی و آریا پرتراکنش‌ترین نماد‌ها هستند.

امروز ارزش معاملات کل بازار سهام به رقم ۱۵۵ هزار و ۱۰۰ میلیارد تومان رسید. ارزش معاملات اوراق بدهی در بازار ثانویه ۱۴۸ هزار و ۳۹۱ میلیارد تومان بود که ۹۶ درصد از ارزش کل معاملات بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد.

امروز ارزش معاملات خرد سهام با افزایش ۲۱ درصدی نسبت به روز کاری قبل به رقم ۴ هزار و ۹۸۹ میلیارد تومان رسید. در پایان معاملات امروز ارزش صف‌های فروش پایانی بازار نسبت به روز کاری قبل ۶۳۷ درصد افزایش یافت و ۴۱۳ میلیارد تومان شد. ارزش صف‌های خرید نیز نسبت به پایان روز کاری گذشته ۴۲ درصد افت کرد و در رقم ۶۰ میلیارد تومان ایستاد.

امروز نماد کایزد (شرکت فرانسوز یزد) با صف خرید ۴۰ میلیارد تومانی در صدر جدول تقاضای بازار قرار گرفت. پس از کایزد، نماد‌های آسیاتک (شرکت انتقال داده آسیاتک) و تکنو (شرکت تکنوتار) بیشترین صف خرید را داشتند.

بیشترین صف فروش بازار در پایان معاملات به نماد سآبیک (شرکت سیمان آبیک) تعلق داشت که ارزش آن ۵۲ میلیارد تومان بود. پس از سآبیک، نماد‌های حکشتی، خگستر، ددانا و سصف‌ها بیشترین صف فروش را داشتند.

در همین رابطه حمیدرضا میرمعینی در گفتگو با خبرنگار پول نیوز اظهار کرد: بازار امروز پس از دو روز تعطیلی شروع به کار کرد که با توجه به معملات هفته های گذشته، پیش بینی می شد که بازار با یک افت عظیمی همراه باشد.

میرمعینی گفت: امروزه بازارهای موازی دیگری بر بررسی بازار های موازی بورس بازار بورس تاثیر گذار هستند که نرخ دلار یکی از آن ها است اما انتظار می رود بازار در هفته آینده به روند مثبت خود ادامه دهد.

وی ابراز کرد: بازار سرمایه پس از دو روز بازگشایی از تغییر و تحولات نرخ دلار عقب مانده بود که انتظار می‌رود بازار سهام بتواند تورمی که در اقتصاد حاکم است را جبران کند.

گفتگوی اختصاصی صفحه اقتصاد با مریم مُحبی؛ تحلیلگر بازارهای مالی
تحلیل وضعیت بازارهای موازی «بورس»، «طلا و سکه»، «دلار» و «مسکن»

صفحه اقتصاد – در ایران، بازارهای مختلف بورس، ارز، طلا، سکه، خودرو، مسکن و سپرده بانکی، بازارهای مالی و اقتصادی رقیب و موازی بوده و بر حسب اتفاقاتی که در سطح داخلی و بین المللی رخ می دهد، این بازارهای موازی و رقیب، برای جذب سرمایه تلاش می کنند.

در حالی که در روزهای اخیر، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، پیش نویس جدید توافقی برای جایگزینی برجام ارائه کرده و امکان دارد توافق هسته ای جدیدی بین ایران با آمریکا ، اتحادیه اروپا، چین و روسیه به امضاء برسد، « صفحه اقتصاد » در گفتگو با دکتر مریم محبی (تحلیلگر بازارهای مالی)، وضعیت کنونی بازارهای مالی رقیب داخلی ایران و دورنمای بازارهای مختلف در صورت حصول توافق هسته ای جدید را به بحث گذاشته است.

*شاخص کل بورس در روز دوشنبه 10 مرداد 1401 به یک میلیون و 427 هزار واحد رسید. در روز سه شنبه 11 مرداد هم شاخص کل با 3 هزار واحد افزایش، به یک میلیون و 430 هزار واحد رسید و در مجموع، شاخص کل بورس در سال 1401 فقط حدود 4 درصد نسبت به آخر سال 1400 رشد داشته است. در روزهای اخیر، ارزش کل معاملات روزانه در حد 2 هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به رقم بالای 20 هزار میلیارد تومان سال 1399 و زمان اوج بورس، ناچیز است.

در خرداد 1401 یعنی زمانی که قطعنامه آژانس بین المللی انرژی اتمی علیه ایران، به تصویب رسید، شما گفته بودید خروج سرمایه از بورس اتفاق می افتد و سرمایه ها به بازارهای موازی سکه، طلا و مسکن می روند. در مدت حدود 2 ماهی که از زمان صدور قطعنامه آژانس گذشته، بازارهای مختلف چه تغییراتی داشته اند و چه اتفاقاتی در این بازارها رخ داد؟

-آن چیزی که پیش بینی می شد دقیقاً اتفاق افتاد و اثر هیجانی صدور آن قطعنامه، بر بازار گذاشته شد. در چند ماه اخیر، اخبار بدی که مخابره شده، چندان اخبار مهم و با اهمیتی نبودند، اما هر ضربه ای که به پیکره بیمار بورس وارد می شود، می تواند بدنه آسیب پذیر آن را اذیت کند.

به دلیل این که بورس، بیمار است این اثرهای منفی را از اتفاقات غیر مهم می گیرد و ما شاهد بودیم که همین حالت رخ داد. در این مدت، یک سلسله خبرهای نامناسب، اثر خودشان را گذاشتند و اعتماد مردم نسبت به بورس، کم و کمتر شد و پول ها از بورس خارج شد. این پول ها به سمت بازارهای موازی رفت و بیش از همه، این پول ها به سمت بازار مسکن رفت.

*در همان زمان صدور قطعنامه به این موضوع اشاره کرده بودید که این خروج سرمایه از بورس، یک اتفاق کوتاه مدت است. الان فکر می کنید که این اتفاق در آن زمان و بعد از آن، کوتاه مدت بوده یا این که اتفاقاتی افتاد که خروج سرمایه تداوم پیدا کرد؟

-این اتفاق ها کوتاه مدت است، اما به طور مکرر و پشت سر هم، این اتفاقات تکرار می شود. بعد از این که بحث پرونده هسته ای ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی تمام شد، انتشار گزارش های مالی شرکت های بورسی را داشتیم.

گزارش های تعدیل شده هم منتشر شدند ولی گزارش ها در حد مطلوبی که فکر می کردیم نبودند، یعنی گزارش های مالی نتوانستند اثر مطلوبی بر بازار بورس داشته باشند. در ادامه، بحث نرخ بالای بین بانکی مطرح شد. تمام این اتفاقات، مسائل بسیار پیش پا افتاده و غیر مهم هستند ولی این نوع اتفاقات به طور پی در پی رخ دادند.

بازار سرمایه ما، هر هفته یا هر دو هفته یکبار، یک خبر ناامید کننده را می شنود و با این که هنوز اثر منفی خبر قبلی تمام نشده، خبر جدید دریافت می شود. برای مثال، فصل مجامع عمومی شرکت های بورسی تمام شد و وارد ماه مرداد شده ایم ولی هیچ اتفاق و تحول خاصی در بورس نیفتاده است. در این میان، شایعه تسویه کارگزاری ها در پایان شهریور ماه مطرح شده و به هر حال، این نوع اتفاقات می تواند تاثیر منفی بگذارد.

*ایران، به طور قطعی دیدگاه آژانس بین المللی انرژی اتمی را در آن قطعنامه قبول نکرد. از طرفی، اجلاس بعدی آژانس در شهریور ماه سال جاری و پیش رو برگزار می شود. آیا باز تصور می کنید وضعیت بازارها، همان وضعیت زمان صدور قطعنامه در خرداد ماه است یا این که وضعیت بازارهای موازی تغییر می کند؟

-بازارهای موازی قطعاً تغییر خواهند کرد چرا که دوره ها یا سیکل های رونق و رکورد متعدد در بازارهای مختلف داریم. برای مثال، به صورت سنتی این طور است که در فصل تابستان، معمولاً بازار مسکن رونق بیش تری دارد نسبت به مثلاً فصل پاییز. با این حال، هیچ تضمینی در این زمینه وجود ندارد که همان سیکل قبلی، در بازار مسکن تکرار شود.

ما در اقتصاد کشور برخی عوامل مکرر و اثرگذار را می بینیم که سیکل ها را تغییر می دهند. به این صورت که این عوامل اثرگذار، دوره های رونق را کوتاه تر و دوره های رکود را بلندتر و طولانی تر می کنند. در نتیجه، پول ها بیش تر به سمت بازارهای سرمایه ای مصرفی می روند مثل مِلک و خودرو که دولت در بخش تقاضای آنها مداخله کمتری می کند.

*پیش بینی می شد در ماه مرداد جاری و همزمان با شروع ماه محرم، تقاضا برای خرید طلا و سکه کاهش پیدا کند و احتمال کاهش قیمت طلا و سکه داده می شد. در عمل، کاهش قیمت جدی در روزهای اخیر در بازار طلا و سکه اتفاق نیفتاد.

الان قیمت سکه 14 میلیون و 850 هزار تومان است و کاهش قیمت سکه و طلا، محسوس نیست. به نظر شما چرا الان وضعیت بازار طلا و سکه این طور است؟

-بازار طلا و سکه از دو عامل تاثیر می گذرد و یک عامل، قیمت طلا در سطح جهانی است. انتظار می رفت قیمت اونس طلا، دچار تغییر و تحول شود. چرا که قرار بود جلسه فدرال رزرو آمریکا برگزار شود و پیش بینی می شد نرخ بهره بانکی آمریکا به دلیل سیاست های انقباضی این کشور، حدود یک درصد افزایش پیدا کند.

این مقدار افزایش نرخ بهره آمریکا، می توانست فشار فروش بر کامودیتی ها از جمله طلا را زیاد کند، اما آن چیزی که اتفاق افتاد، این بود که نرخ بهره فقط به اندازه هفتاد و پنج صدم درصد افزایش پیدا کرد. در حالی که اثر این مقدار افزایش نرخ بهره آمریکا، توسط بازار پیشخور شده بود. به همین دلیل، بازار نتوانست رفتار منطقی خودش را در خصوص کاهش قیمت طلا در سطح جهان، ادامه بدهد.

از طرف دیگر، در داخل ایران انتظارات تورمی بالایی به وجود آمده. با وجود این که تقریباً نرخ دلار در ایران ثابت مانده و فقط بین عددهای 30 تا 32 هزار تومان در حال نوسان است، اما بازار انتظارات تورمی بالایی دارد. در نتیجه، بازار به استقبال قیمت های بالاتر رفته است.

دومین عامل اثرگذار بر بازار طلای داخلی، همین نرخ دلار است. با بالا رفتن نرخ دلار، ما می توانیم انتظار افزایش قیمت طلا و سکه را داشته باشیم. به همین دلیل، زمانی که قیمت طلا در داخل ایران افزایش پیدا کرد و قیمت جهانی طلا کاهشی نشد، ما فقط شاهد کاهش حباب قیمتی بودیم ولی کاهش قیمت واقعی اتفاق نیفتاد.

در این مدت، سکه طلا به استقبال قیمت های بالای اونس طلا و نرخ دلار رفته بود. ما الان ری-اکشن یا این واکنش را در قالب کم شدن حباب مثبت سکه طلا می بینیم.

*در روزهای اخیر کوچک شدن حباب سکه یک مقدار اتفاق بررسی بازار های موازی بورس افتاده ولی حباب سکه در روزهای گذشته تا حدود 2 میلیون تومان افزایش پیدا کرده بود. الان یک مقدار کاهش پیدا کرده و حدود یک میلیون و 800 هزار تومان شده.

همین حباب حدود یک میلیون و 800 هزار تومان، یک حباب بزرگ بوده و معمولاً گفته می شود وقتی حباب سکه بالای 10 درصد می رود خرید سکه خطرناک است. در حال حاضر، معامله گران بازار داخلی چگونه ریسک می کنند و سکه را با حباب بیش از 10 درصد خریداری می کنند؟

-معامله گران، سکه حباب دار نمی خرند. اساساً معامله گران، بیش تر روی خرید طلای آبشده، طلاهای شکسته و طلاهای خام تمرکز دارند و روی سکه چندان معامله نمی کنند. معامله سکه، بیش تر مربوط به افرادی است که پول ترسو دارند. این افراد در بازار سهام، از کاهش بیشتر قیمت سهام خودشان می ترسند. در نتیجه سهام خودشان را می فروشند و وارد بازار سکه شده و سکه معامله می کنند.

بنابراین، این نوع افراد، هم در بازار سهام، ریسک کرده و زیان دیده اند و هم در بازار طلا. به دلیل این که این نوع افراد، از عوامل مختلف اثرگذار بر قیمت طلا شناخت کاملی ندارند و یک دارایی گران را می خرند.

در صورتی که در همان بازار طلا، زمانی که حباب مثبت و بالای 10 درصد در سکه داریم، مقدار حباب در بازار طلای خام به مراتب، بررسی بازار های موازی بورس کوچک تر است. این افراد، به دلیل نا آگاهی، به دلیل نداشتن تجربه و این که نمی دانند طلای خام را از جای معتبر خریداری کنند، مجبور هستند به سمت بازارهایی بروند که حباب مثبت دارند، گران هستند و خرید کالای گران نیز، همواره دارای ریسک است.

*یک بحث این است که خرید طلای آبشده، یک کار تخصصی است. به غیر از ورود به بازار سکه، آیا ممکن است همان افرادی عادی بتوانند کار دیگری انجام بدهند؟

-کسانی که اطلاعات تخصصی در مورد یک بازار ندارند، باید سعی کنند با مطالعه، بازارهای مختلف را بشناسند. برای مثال، این نوع افراد می توانند به سمت طلاهای دست دوم بیا سکه پارسیان بروند.

پول هایی که این افراد دارند، کم هست و امکان دارد مثلاً نتوانند 10 عدد سکه طلا بخرند. به همین دلیل سراغ سکه های ارزان قیمت تر یا حتی ربع سکه می روند. در مجموع، رفتارهای متفاوتی وجود دارد و افراد مختلف با توجه به شرایط، دانش و میزان ریسک پذیری، رفتارهای مختلف دارند و به سمت بازارهای مختلف می روند.

*حباب نیم سکه و ربع سکه، خیلی بیشتر از حباب سکه کامل بوده و حباب سکه های کوچک بین 30 تا 40 درصد است. از طرف دیگر بحث این است که خرید سکه ای که حباب بالای 10 درصد دارد خطرناک است.

در وضعیت فعلی، خرید سکه کامل که کمی بیش از 10 درصد حباب قیمتی دارد خطرناک تر است یا این که خرید ربع سکه و نیم سکه خطر بیش تری دارد؟

-خرید سکه با حباب زیاد، ریسک بیش تری دارد. در اقتصاد و در معاملات گفته می شود ریسک، عدم دستیابی به هدف در زمان یا قیمت مورد انتظار است، یعنی چه از نظر زمانی و چه از نظر قیمتی، اگر ما به هدف نرسیم ریسک را متقبل شده ایم.

یک فرد که الان سکه کامل می خرد، یعنی این که این فرد، الان سکه را با 10 درصد بالاتر از قیمت واقعی خریداری می کند. اگر قیمت سکه به اندازه 10 درصد در بازار سکه افزایش پیدا کند، تازه این فرد به قیمت سر به سر و قیمت تعادلی می رسد.

اگر بازار ما 20 درصد قیمت سکه را افزایش بدهد و سایر عوامل اقتصادی هم ثابت بمانند، این نوع افراد به 10 درصد سود می رسند. البته رسیدن به این مقدار سود، زمان زیادی می خواهد. تازه آن هم در بازاری که دولت به طور مستقیم، آن را مدیریت و کنترل می کند و در برخی موارد قیمت ها را متناسب با شرایط بازار کم و زیاد می کند.

*در سال های قبل، رکود 32 هزار تومان در نرخ دلار بازار آزاد شکسته شده بود…

-در همین سال 1401 هم نرخ دلار به 32 هزار تومان رسید.

*در روزهای قبل نرخ دلار به 32 هزار تومان و بالاتر از آن رفت و به سقف تاریخی خودش در جهش قبلی رسید. با این حال، نرخ دلار در محدوده بالای 32 هزار تومان تثبیت نشد و به کانال 31 هزار تومان آمده و الان 31 هزار و 700 تومان است.

بعضی تحلیلگران رقم های 35 هزار تومان و حتی 40 هزار تومان را برای نرخ دلار پیش بینی می کردند. شما این کاهش نرخ دلار را چگونه تحلیل می کنید و چه شرایطی فراهم شده که نرخ دلار نتوانسته بالای 32 هزار تومان تثبیت شود؟

-یکی از مهم ترین مسائلی که توانست به کاهش قیمت دلار کمک کند، دستیابی دولت به درآمد حاصل از فروش نفت است و همچنین قیمت انرژی در جهان گران شده. این وضع باعث شده دست دولت به درآمدهای ارزی برسد.

در وضعیت فعلی، یک مقدار ذخایر ارزی دولت بیش تر شده و هم این که کسری بودجه سال 1401 کمتر از انتظار شود. با توجه به این که دولت از طریق صادرات نفت درآمد کسب کرد، بخشی از این پول ها را به بازار تزریق کرد.

*در مرداد سال 1400 که دولت از آقای روحانی به آقای رئیسی منتقل شده، بانک مرکزی 8 میلیارد دلار ذخایر دلاری به صورت اسکناس در داخل ایران داشته است. از نظر شما، آیا همان منابع هست که امروزه در قالب ارز سهمیه ای و به ازای هر نفر 2 هزار دلار داده می شود یا این که احیاناً دولت پول جدیدی دریافت کرده است؟

-کشور به طور مستمر، درآمد حاصل از صادرات دارد و وقتی درآمد حاصل از صادرات، افزایش پیدا می کند دسترسی دولت به این منابع هم بیش تر می شود. به نظر می رسد در 3 ماهه انتهایی سال 1400 و 4 ماه نخست سال 1401، قیمت انرژی به سطح مطلوبی رسید و درآمدهای ارزی ایران افزایش پیدا کرد.

طبق آمار بانک مرکزی 88 درصد فروش پیش بینی شده نفت، محقق شده، اما صرفاً 18 درصد از درآمدها حاصل شده. با این حال، درآمدها کسب شده و نفت با قیمت بالای 90 دلار بابت هر بشکه صادر می شود. بنابراین، قیمت های بالای حامل های انرژی در سطح جهان، به دولت ایران کمک کرد.

*بعد از مذاکرات هسته ای در کشور قطر، در مورد اجرای دوباره برجام نا امیدی ایجاد شد. در روزهای اخیر، آقای بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا یک پیش نویس جدید برای توافق و چیزی شبیه برجام، به کشورهای طرف مذاکراه برجام تحویل داده است.

ارائه این پیش نویس امیدواری هایی ایجاد کرده و آقای کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه ایران از تلاش آقای بورل تقدیر کرده و این کار را مثبت دانسته است. فکر می کنید در وضعیت فعلی ممکن است قبل از همان جلسه شهریور آژانس بین المللی انرژی اتمی، توافق حاصل شود؟

-امکان توافق هر لحظه وجود دارد ولی آن چیزی که مهم است، این است که اقتصاد ما و بورس ما، به عدم توافق عادت کرده است. بنابراین بازارهای مالی ایران به اخبار منفی برجام چندان واکنش نشان نمی دهد، اما اخبار مثبت مثل حصول توافق و امضای آن و نه شایعات شروع مجدد مذاکرات، می تواند اثر مثبت بر بازار ما داشته باشد.