تفاوت بورس كالاي ايران و جهان
بورس كالاي ايران كه در سال 86 با ادغام بورس فلزات و كشاورزي راه‌اندازي شد يك بازار سنتي است كه ساعات معاملات خاصي براي محصولات فلزي، فراورده‌هاي نفتي، كشاورزي و قرارداد آتي دارد و به لحاظ نوع و نحوه معامله ويژگيهاي خاص خود را دارد.
فارس، بورس فلزات در شهريور ماه سال 82 و پس از آن نيز بورس كالاي كشاورزي در شهريور ماه سال 83 شروع به فعاليت كرد و پس از آن بر اساس قانون جديد بازار اوراق بهادار و مصوبه شوراي عالي بورس در آذر ماه سال 85 موجبات تشكيل شركت بورس كالاي ايران با ادغام بورس فلزات و كشاورزي فراهم شد.
بنابراين بورس كالاي ايران پس از پذيره‌نويسي سهام از ابتداي مهر ماه سال 86 شروع و از سال 87 نيز معاملات آتي راه‌اندازي شد و در حال حاضر بورس كالا در حوزه‌هاي فرآورده‌هاي نفتي و پتروشيمي، فلزات، قرار اد‌هاي آتي و كشاورزي فعاليت مي‌كند.
بر اساس اين گزارش، معاملات فلزات هر روز از شنبه تا چهارشنبه ساعت10 و نيم صبح، معاملات كشاورزي ساعت 9 و نيم صبح، فراورده‌هاي نفتي و پتروشيمي از يكشنبه تا چهارشنبه ساعت 13:30 ظهر و معاملات سكه نيز ساعت 12 ظهر انجام مي‌شود.
معاملات آتي سكه و مفتول انس طلا نيز همه روزه انجام مي‌شود.
*مقايسه بورس كالاي ايران با ساير كشور‌ها درست نيست
بورس كالاي ساير كشور‌ها معاملات مبتني بر اوراق بهادار مشتق از كالا است در حالي كه در ايران خريد و فروش كالا فيزيكي است معاملات منجر به تحويل مي‌شود يعني كالا معامله و تحويل داده مي‌شود.
همچنين، در بورس‌هاي دنيا معاملات به شكل قرارداد آتي و قراردداد اختيار معامله است، بنابراين كالا به صورت فيزيكي معامله نمي‌شود و تنها بين نيم تا 3 درصد حجم معاملات منجر به تحويل كالا مي‌شود پس مقايسه بورس كالاي ايران با خارج درست نيست چون مكانيزم‌ها، حراج، روش تحويل و تسويه كالا در ايران با دنيا فرق مي‌كند.
بر اساس اين گزارش، بورس‌هاي بزرگ كالايي در دنيا ساعات معاملات رسمي آنها به شكل نشست‌هاي معاملاتي است ولي شبكه‌هاي الكترونيكي آنها اين امكان را فراهم كرده كه بتوانند خارج از اين نشست نيز سفارش بدهد و به خريد و فروش بپردازند، در اصل معاملات آنها 24 ساعته است.
در بورس فلزات لندن( Lme) براي معاملات خود سيستمي دارند كه 24 ساعته مي‌توانند معامله كنند و سفارش مي‌گيرند ولي قيمت‌ها در رينگ معاملات كشف مي‌شود و براي هر كالا رينگ‌هاي 3 تا 5 دقيقه‌اي در دو نوبت صبح و بعد از ظهر انجام مي شود. البته بايد به اين نكته اشاره كرد كه لندن اين نشست را فقط براي حفظ سنت برگزار مي‌كند.
به طور مثال، براي هر كالا همه دور هم جمع مي‌شود و 5 دقيقه آن را معامله مي‌كنند، همچنين امكان معاملات الكترونيك براي همه وجود دارد و فقط اين نشست‌ها براي حفظ سنت‌ها است.
بر اين اساس، در بورس كالاي شيكاگو و نيويورك عمده معاملات الكترونيك بوده و مانند بورس فلزات لندن نشست معاملاتي وجود ندارد و سفارشات به صورت الكترونيك انجام داده مي‌شود.
* آينده بورس كالاي ايران در سال 89
با توجه به اينكه روند معاملات تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار در بورس كالاي ايران با ساير كشور‌ها كاملاً فرق مي‌كند ولي به اين معني نيست كه قابل مقايسه نباشد بلكه مقايسه كردن آنها بايكديگر درست نيست.
بر اين اساس، بورس كالاي ايران كه با ادغام بورس كشاورزي و فلزات در سال 86 راه اندازي شد يك بازار سنتي است كه قرار است در سال 89 علاوه بر ورود كالا‌هاي جديد و توسعه بورس كالا، امكان معامله چند كالايي و امكان انجام معاملات خارج از تالار يعني در دفاتر كارگزاران را نيز ايجاد كند كه در صورت تحقق ، بورس ايران تا حدي به بورس‌هاي كالاي دنيا نزديك مي شود.
تفاوت بورس و فرا بورس با زبان ساده
تفاوت بورس و فرا بورس را می دانید؟ اگر شما هم علاقه مند به آشنایی با بورس و فرابورس و فرق بورس با فرابورس هستید، این مطلب برای شما بسیار مفید خواهد بود. چند دقیقه وقت بگذارید و آن را کامل مطالعه کنید. ابتدا بورس و فرابورس تعریف شده اند سپس تفاوت بین بورس فرابورس به زبان ساده توضیح داده شده است. در صورت نیاز به مشاوره حقوقی می توانید از وکیل بورس وکیل پرس کمک بگیرید.
همانطور که می دانیم به بازارهای مانند بازار فارکس، بازار اوراق بهادار، اوراق عرضه، بازار سهام و بازار مشتقات که در آنها اوراق بهادار معامله می شود، بازار مالی می گویند. بازارهای مالی نقش بسیار مهمی در اقتصاد تمام کشورها دارند. اکثر بازارهای مالی دنیا به ویژه بازار سهام، معاملات خود را با استفاده از بورس انجام می دهند.
بازارهای مالی با ساختار سازمانی و اقتصادی ویژه خود نقش زیادی در قیمت گذاری دارند. بورس مکانی است که در آنها فروشندگان و خریداران یا به بیانی دیگر افراد تولید کننده و مصرف کننده با یکدیگر به معامله می پردازند. همه افرادی که پا به عرصه سرمایه گذاری در بازارهای مالی می‌گذارند، محال است که با عبارت هایی مانند بورس و فرابورس مواجه نشوند.
با توجه به اوضاع اقتصادی ایران، در سال‌های اخیر سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار به یکی از بهترین راه‌های کسب سود تبدیل شده است. علاوه بر بازار بورس، بازار دیگری به نام فرابورس نیز وجود دارد. وقتی فردی می‌خواهد سهام بخرد، جلوی بعضی از سهم‌ها نماد سهام فرابورس و جلو برخی دیگر سهام بورس نوشته می‌شود. در این مقاله قصد داریم ابتدا بورس و فرابورس را توضیح دهیم و سپس به تفاوت بورس و فرابورس بپردازیم.
بورس چیست؟
برای آشنایی با تفاوت بورس و فرابورس ابتدا لازم است تعریفی از بورس بدانید. بازاری که در آن دارایی ها مورد معامله قرار می‌گیرند، بورس نامیده می‌شود. این بازار شامل سه دسته بازار بورس ارز، بازار بورس کالا و بازار بورس اوراق بهادار است. در بازار ارز پول‌های خارجی مانند دلار و یورو را معامله می‌کنند که البته این بازار در ایران فعالیتی ندارد.
در بورس کالا، کالاهایی معین و مواد اولیه‌ای مانند فلزات، محصولات کشاورزی، نفت و غیره معامله می‌شوند. در بورس اوراق بهادار اوراق مشارکت و سهام شرکت ها و غیره را معامله می کنند. در بورس اوراق بهادار منافع سرمایه پذیران و سرمایه‌گذاران حفظ می شود.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بورس به مطلب بورس چیست؟ مراجعه کنید.
فرابورس چیست؟
همه شرکت ها اجازه ورود به بازار بورس را ندارد زیرا ساختارها و قوانین موجود در بورس این اجازه را به تمام شرکتها نمی‌دهد. فرابورس موظف است که شرکت هایی را که به فعالیت در بازار سرمایه علاقه دارند و هنوز موفق به کسب شرایط ورود به بورس نشده‌اند را سازماندهی کند.
در بازار فرابورس ( OTC) سهام و اوراق بهادار شرکت ها طبق شرایط و قوانین ساده‌تر و بدون نظارت هیچ نهادی به طور مستقیم بین طرفین معامله می شوند. شرکت فرابورس با گرفتن مجوز شورای عالی بورس و زیر نظر سازمان عالی بورس اوراق بهادر فعالیت می کند. یکی از مزایای بازار فرابورس تنوع بیشتر و راحت بودن آن است. شاید برایتان این سوال پیش بیاید که تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال به ادامه مطلب توجه کنید.
تفاوت‌های بین بورس و فرابورس
همانطور که اشاره کردیم بورس و فرابورس تفاوت‌های زیادی دارند. در این بخش از مقاله قصد توضیح فرق بورس و فرابورس را داریم.
- اولین تفاوت بورس با فرابورس این است که در بازار بورس یک مکان خاص وجود دارد که افراد برای انجام معامله در آنجا به صورت فیزیکی دور هم جمع می‌شوند. اما در فرابورس چنین مکانی برای جمع شدن معامله گران وجود ندارد.
- دومین تفاوت بورس و فرابورس در بخش قوانین می‌باشد. قوانین وضع شده در بازار بورس ویژه هستند و طبق استاندارد‌های خاصی اجرا می‌شوند. اما قوانین فرابورس طبق توافق طرفین بوده و نسبت به قوانین بورس انعطاف‌پذیرتر و راحت تر می باشند.
- سومین فرق بین بورس و فرابورس این است که معاملات بازار بورس ریسک کمتری دارند و قیمت‌ها شفاف‌تر هستند. اما در بازار فرابورس به دلیل انجام معاملات با توافق طرفین، خبری از شفافیت قیمت و کاهش ریسک وجود ندارد.
- چهارمین تفاوت بورس با فرابورس میزان ساعت کاری می‌باشد. روش معامله در فرابورس و بورس تفاوت زیادی با هم ندارند. درست مانند خرید و فروش سهام در بورس می‌توانید سهام شرکتها در فرابورس را نیز معامله کنید. ساعات کاری بازار بورس از نه صبح شروع شده و تاتا دوازده و نیم ظهر ادامه دارد. اما ساعات کاری در فرابورس انعطاف بیشتری نسبت به ساعات کاری بورس دارد. انجام معاملات در فرابورس به صورت 24 ساعته انجام می‌شود زیرا سطع امکانات الکترونیکی در فرابورس بیشتر است. این موضوع یکی از مزایای مهم فرابورس به شمار می‌رود.
- پنجمین تفاوت بورس و فرابورس در بخش بازار می‌باشد. بورس دارای دو بازار اول و دوم می‌باشد. اما بازارهای فرابورس شامل پنج بازار به نام‌های بازار اول، دوم، سوم یا عرضه، بازار پایه و بازار ابزارهای نوین مالی می‌باشد. در بازار اول فرابورس سهام واحدهای صندوق سرمایه گذاری و شرکتها معامله می‌شوند. در بازار دوم فرابورس فقط سهام شرکتهای سهامی عام مانند شرکتهای تازه تاسیس وجود دارد. در بازار پایه نیز اوراق بهادار عرضه یا نقل و انتقال داده می‌شوند.
یکی دیگر از تفاوت‌های بین بورس و فرابورس روند پذیرش شرکتها می‌باشد. پذیرش شرکتها در بورس سخت‌تر از فرابورس است. شرایطی مثل حداقل سهام شناور، حداقل سرمایه، حداقل سابقه فعالیت شرکت، حقوق صاحبان سهام نسبت به سودآوری و دارایی‌ها، زیان انباشته و غیره در فرابورس معیارهای راحت‌تری نسبت به بورس دارند.
بازار فرابورس در ایران با جایگاهی خاص و ساختاری قانونی همانند بورس ایجاد شده است تا با شرایط پذیرشی راحت‌تر، باعث گسترش حوزه بازار سرمایه کشور شوند. فرابورس موظف است که بخشی از بازار سرمایه را که هنوز شرایط ورود به بورس را ندارند، سامان داده و هدایت کند تا با سرعت بیشتری وارد بازار شوند.
نبود حجم مبنا در فرابورس و کارمزر کمتر آن نسبت به بورس باعث شده که معاملات در بازار فرابورس ایران به راحتی انجام شوند و نقد شوندگی بالاتری داشته باشند. صف خرید و فروش سهام در فرابورس برخلاف بورس زیاد طولانی نیست.
فرق بین بورس و فرابورس به زبان ساده این است که تنوع شرایط پذیرش شرکتها و رویه‌های پذیرش آنها طوریست که شرکتها در کوتاه‌ترین زمان و با احراز کمترین شرایط می‌توانند وارد بازار سرمایه گذاری شده و از تمام مزایا و امکانات شرکتهای پذیرفته شده در اوراق بهادار بهر‌ه‌مند شوند.
در این مقاله تلاش کردیم فرق بورس با فرابورس را توضیح دهیم. با مقایسه تفاوت‌های بین بورس و فرابورس می‌توان به مزایا و معایب هر یک پی برد. امیدواریم مطالب ارائه شده در این مقاله برای شما مفید بوده باشد.
فرق بورس و فرابورس چیست؟
بورس و فرابورس هر دو زیر مجموعه‌ای از بازار سرمایه هستند، اما شرایط پذیرش شرکتها در بورس سخت‌گیرانه‌تر از فرابورس است.
به گزارش شهرآرانیوز، بازارهای مالی تشکیلات پیچیده‌ای هستند که ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند و نقش مهمی در قیمت‌گذاری بازار ایفا می‌کنند. به‌طور گسترده، به هر بازاری که در آن معاملات اوراق بهادار صورت می‌گیرد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات، بازارهای مالی گفته می‌شود. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصاد سرمایه‌داری بسیار حیاتی هستند. امروزه بسیاری از بازارهای مالی در سراسر جهان (مانند بازارهای سهام) معاملات خود را از طریق بورس انجام می‌دهند.
بورس، بازاری است که قیمت‌گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می‌شود که در ایران به سه بخش اوراق بهادار، بورس کالا و بورس انرژی تقسیم می‌شوند.
به بورسی که در آن دارایی‌های مالی یا به عبارتی دارایی‌های کاغذی معامله می‌شود، بورس اوراق بهادار و به بورسی که در آن ثروت‌های واقعی یا محصولات فیزیکی خرید و فروش می‌شود، بورس کالا گفته می‌شود. بورس انرژی هم به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالا‌های یادشده در آن وجود دارد.
البته مدل دیگری از بورس به اسم بورس ارز رایج است که هنوز در ایران این بورس راه نیافتاده است.
بازار فرابورس چیست؟
فرابورس مثل بورس بازاری است که در آن سهام شرکتها خرید و فروش شده و براساس عرضه و تقاضا قیمت‌گذاری می‌شود. بازا فرابورس فرایند پذیرش و خرید و فروش در آن راحت‌تر است و شرکتهای کوچک هم می‌توانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.
مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بنگاه‌های اقتصادی برای تأمین مالی از طریق بازار سرمایه است؛ از این‌رو شرکتها با احراز حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را دارند و می‌توانند از تمام مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.
فرابورس موجب یکپارچه شدن و هدایت قسمتی از بازار سرمایه که زمینه ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند یا می‌خواهند سریع‌تر به بازار ورود پیدا کنند، شده است. راحت‌تر بودن شرایط پذیرش در این بازار سبب شده دوره زمانی پذیرش شرکتها کاهش یابد.
همچنین سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکتهای بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.
فرابورس برای عرضه و نقل‌وانتقال اوراق بهادار، هفت بازار با نام‌های بازار یک، بازار دو، بازار سه (عرضه)، بازار ابزار نوین مالی، بازار پایه و بازار شرکتهای کوچک و متوسط دارد که در ایران بازار یک، دو و پایه رایج هستند.
اما تفاوت بورس و فرابورس در چیست؟
تقسیم‌بندی بازار:
بازار بورس به‌طور کلی به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود. عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است. به این صورت که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل خواهد شد و در مقابل اگر شرکتی در بازار دوم به خوبی عمل کند به بازار اول منتقل خواهد شد. ضمن اینکه اگر شرکتی در بازار دوم چندان رضایت بخش عمل نکند از بازار اخراج می‌شود. بازار فرابورس ایران دارای ۵ بازار، اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و پایه است. بنابراین اولین تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم‌بندی و تعداد این دو بازار است.
فرایند پذیرش در بازار بورس و فرابورس:
شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط ساده‌تر تشکیل شده تا شرکتهای کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. در جدول زیر می‌توانید تفاوت بورس و فرابورس را در خصوص شرایط پذیرش به خوبی مشاهده کنید:
| شرایط پذیرش | بازار بورس | بازار فرابورس | |||
| تابلو اصلی بازار اول | تابلو فرعی بازار اول | بازار دوم | بازار اول | بازار دوم | |
| حداقل سرمایه ثبت شده شرکت | ۱۰۰ میلیارد تومان | ۵۰ میلیارد تومان | ۲۰ میلیارد تومان | یک میلیارد تومان | ۱۰۰ میلیون تومان |
| حداقل سهام شناور | ۲۰ درصد | ۱۵ درصد | ۱۰ درصد | ۱۰ درصد | پنج درصد |
| حداقل تعداد سهام‌داران | هزار نفر | ۷۵۰ نفر | ۲۵۰ نفر | ۲۰۰ نفر | – |
| حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوط | سه سال | سه سال | دو سال | حداقل دو سال از زمان بهره‌برداری با ارائه خدمات گذشته باشد | حداقل یک سال از تأسیس آن گذشته باشد |
| زیان انباشته | نداشته باشد | نداشته باشد | نداشته باشد | نداشته باشد | برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از زیان داشته باشد |
| نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها | ۳۰ | ۲۰ | ۱۵ | ۱۵ | – |
| سودآوری | سه دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | دو دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | – |
- بورس اوراق بهادار مزایایی از قبیل شفافیت قیمت‌ها و کاهش ریسک را به همراه دارد، اما در بازار فرابورس به این علت که شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می‌گردد، این مزایا به صورت کامل وجود ندارد.
- دیگر تفاوت بورس و فرابورس، ساعات معامله‌ی این دو بازار است. بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲٫۳۰ (به غیر از تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار است.
مزایای پذیرش شرکتها در فرابورس:
پذیرش و درج شرکتهای سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار این باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکتها به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کند.
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خــود از مزایای تأمین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره ببرند. علاوه بر این امکان تأمین مالی از محل جذب سرمایه‌گذاران جدید و افزایش سرمایه را نیز دارا هستند.
شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس ایران از مزایای مالیاتی قابل توجهی برخوردار هستند. به این صورت که شرکت‌هایی که اقدام به عرضه سهام در فرابورس می‌کنند (به غیر از شرکتهای حاضر در بازار پایه) امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارا هستند.
سهام‌داران شرکتهای پذیرش شده در بازار فرابورس می‌توانند از طریق وثیقه‌گذاری سهام شرکت خود، برای اخذ تسهیلات اقدام کنند. چراکه شبکه بانکی، سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس ایران را به‌عنوان دارایی قابل قبول جهت وثیقه‌گذاری برای دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت می‌شناسد.
- امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی:
شرکتهای پذیرش شده در فرابورس می‌توانند با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرح‌های موردنظر را (حداکثر تا ۶۰ درصد سرمایه‌گذاری در طرح پروژه موضوع اوراق مشارکت) از طریق انتشار اوراق تأمین کنند.
اگر شرکتی تصمیم بگیرد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، در دستورالعمل پذیرش برای این موضوع راه‌حلی در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به‌سادگی امکان‌پذیر خواهد بود. ضمن اینکه شرکتهای حاضر در فرابورس ایران می‌توانند بسیار راحت‌تر به بازارهای دیگر انتقال پیدا کنند.
سهام مورد مبادله در بازارهای فرابورس ایران به دلیل نبود حجم مبنا با معاملات روان‌تر و نقد شوندگی بالاتری رو‌به‌رو هستند و عرضه و تقاضا برای این سهام به سرعت متعادل شده و معمولا صف خرید و فروش آنها برای مدت زیادی ادامه نمی‌یابد.
در نظر داشته باشید که سهام شرکتهای فرابورسی و بورسی با یک کد معاملاتی قابل خرید و فروش هستند. شما می‌توانید برای شروع انجام معامله، این کد را از کارگزاری‌های رسمی دریافت کنید.
فرق بورس و فرابورس چیست؟
بورس و فرابورس هر دو زیر مجموعه‌ای از بازار سرمایه هستند، اما شرایط پذیرش شرکتها در بورس سخت‌گیرانه‌تر از فرابورس است.
به گزارش شهرآرانیوز، بازارهای مالی تشکیلات پیچیده‌ای هستند که ساختار اقتصادی و سازمانی خاص خود را دارند و نقش مهمی در قیمت‌گذاری بازار ایفا می‌کنند. به‌طور گسترده، به هر بازاری که در آن معاملات اوراق بهادار صورت می‌گیرد، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات، بازارهای مالی گفته می‌شود. بازارهای مالی برای عملکرد صحیح اقتصاد سرمایه‌داری بسیار حیاتی هستند. امروزه بسیاری از بازارهای مالی در سراسر جهان (مانند بازارهای سهام) معاملات خود را از طریق بورس تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار انجام می‌دهند.
بورس، بازاری است که قیمت‌گذاری و خرید و فروش کالا و اوراق بهادار در آن انجام می‌شود که در ایران به سه بخش اوراق بهادار، بورس کالا و بورس انرژی تقسیم می‌شوند.
به بورسی که در آن دارایی‌های مالی یا به عبارتی دارایی‌های کاغذی معامله می‌شود، بورس اوراق بهادار و به بورسی که در آن ثروت‌های واقعی یا محصولات فیزیکی خرید و فروش می‌شود، بورس کالا گفته می‌شود. بورس انرژی هم به عنوان یک بورس کالایی است که امکان انجام معاملات حامل‌های انرژی و اوراق بهادار مبتنی بر کالا‌های یادشده در آن وجود دارد.
البته مدل دیگری از بورس به اسم بورس ارز رایج است که هنوز در ایران این بورس راه نیافتاده است.
بازار فرابورس چیست؟
فرابورس مثل بورس بازاری است که در آن سهام شرکتها خرید و فروش شده و براساس عرضه و تقاضا قیمت‌گذاری می‌شود. بازا فرابورس فرایند پذیرش و خرید و فروش در آن راحت‌تر است و شرکتهای کوچک هم می‌توانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند.
مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بنگاه‌های اقتصادی برای تأمین مالی از طریق بازار سرمایه است؛ از این‌رو شرکتها با احراز حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را دارند و می‌توانند از تمام مزایای شرکتهای پذیرفته شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند.
فرابورس موجب یکپارچه شدن و هدایت قسمتی از بازار سرمایه که زمینه ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند یا می‌خواهند سریع‌تر به بازار ورود پیدا کنند، شده است. راحت‌تر بودن شرایط پذیرش در این بازار سبب شده دوره زمانی پذیرش شرکتها کاهش یابد.
همچنین سازمان بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد ناظر بر فعالیت‌های مالی و عملیاتی شرکتهای بورس، فرابورس و بورس کالا نظارت کامل دارد.
فرابورس برای عرضه و نقل‌وانتقال اوراق بهادار، هفت بازار با نام‌های بازار یک، بازار دو، بازار سه (عرضه)، بازار ابزار نوین مالی، بازار پایه و بازار شرکتهای کوچک و متوسط دارد که در ایران بازار یک، دو و پایه رایج هستند.
اما تفاوت بورس و فرابورس در چیست؟
تقسیم‌بندی بازار:
بازار بورس به‌طور کلی به دو بازار اول و دوم تقسیم می‌شود. عملکرد این دو بازار به هم مرتبط است. به این صورت که اگر شرکتی در بازار اول عملکرد قابل قبولی نداشته باشد به بازار دوم منتقل خواهد شد و در مقابل اگر شرکتی در بازار دوم به خوبی عمل کند به بازار اول منتقل خواهد شد. ضمن اینکه اگر شرکتی در بازار دوم چندان رضایت بخش عمل نکند از بازار اخراج می‌شود. بازار فرابورس ایران دارای ۵ بازار، اول، دوم، سوم، ابزارهای نوین مالی و پایه است. بنابراین اولین تفاوت بورس و فرابورس در تقسیم‌بندی و تعداد این دو بازار است.
فرایند پذیرش در بازار بورس و فرابورس:
شرایط پذیرش سهام در بازار بورس کمی دشوار است، بازار فرابورس با شرایط ساده‌تر تشکیل شده تا شرکتهای کوچک هم بتوانند سهام خود را در بازار سرمایه عرضه کنند. در جدول زیر می‌توانید تفاوت بورس و فرابورس را در خصوص شرایط پذیرش به خوبی مشاهده کنید:
| شرایط پذیرش | بازار بورس | بازار فرابورس | |||
| تابلو اصلی بازار اول | تابلو فرعی بازار اول | بازار دوم | بازار اول | بازار دوم | |
| حداقل سرمایه ثبت شده شرکت | ۱۰۰ میلیارد تومان | ۵۰ میلیارد تومان | ۲۰ میلیارد تومان | یک میلیارد تومان | ۱۰۰ میلیون تومان |
| حداقل سهام شناور | ۲۰ درصد | ۱۵ درصد | ۱۰ درصد | ۱۰ درصد | پنج درصد |
| حداقل تعداد سهام‌داران | هزار نفر | ۷۵۰ نفر | ۲۵۰ نفر | ۲۰۰ نفر | – |
| حداقل سابقه فعالیت شرکت در صنعت مربوط | سه سال | سه سال | دو سال | حداقل دو سال از زمان بهره‌برداری با ارائه خدمات گذشته باشد | حداقل یک سال از تأسیس آن گذشته باشد |
| زیان انباشته | نداشته باشد | نداشته باشد | نداشته باشد | نداشته باشد | برنامه عملیاتی مناسبی برای خروج از زیان داشته باشد |
| نسبت حقوق صاحبان سهام به کل دارایی‌ها | ۳۰ | ۲۰ | ۱۵ | ۱۵ | – |
| سودآوری | سه دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | دو دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | یک دوره منتهی به پذیرش سودآور باشد | – |
- بورس اوراق بهادار مزایایی از قبیل شفافیت قیمت‌ها و کاهش ریسک را به همراه دارد، اما در بازار فرابورس به این علت که شرایط معاملات با نظر طرفین قرارداد تعیین می‌گردد، این مزایا به صورت کامل وجود ندارد.
- دیگر تفاوت بورس و فرابورس، ساعات معامله‌ی این دو بازار است. بازار بورس از شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۹ صبح تا ۱۲٫۳۰ (به غیر از تعطیلات رسمی) فعالیت می‌کند، اما ساعات کار فرابورس از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردار است.
مزایای پذیرش شرکتها در فرابورس:
پذیرش و درج شرکتهای سهامی عام در فرابورس ایران نسبت به بورس شرایط کمتری نیاز دارد و این باعث شده تا دوره زمانی پذیرش شرکتها به کمتر از یک ماه کاهش پیدا کند.
شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس این امکان را دارند تا از طریق فروش سهام خــود از مزایای تأمین مالی ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه بهره ببرند. علاوه بر این امکان تأمین مالی از محل جذب سرمایه‌گذاران جدید و افزایش سرمایه را نیز دارا هستند.
شرکتهای پذیرفته شده در بازار فرابورس ایران از مزایای مالیاتی قابل توجهی برخوردار هستند. به این صورت که شرکت‌هایی که اقدام به عرضه سهام در فرابورس می‌کنند (به غیر از شرکتهای حاضر در بازار پایه) امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خود را دارا هستند.
سهام‌داران شرکتهای پذیرش شده در بازار فرابورس می‌توانند از طریق وثیقه‌گذاری سهام شرکت خود، برای اخذ تسهیلات اقدام کنند. چراکه شبکه بانکی، سهام شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس ایران را به‌عنوان دارایی قابل قبول جهت وثیقه‌گذاری برای دریافت تسهیلات بانکی بــه رسمیت می‌شناسد.
- امکان انتشار اوراق بهادار در بازار ابزارهای نوین مالی:
شرکتهای پذیرش شده در فرابورس می‌توانند با ارائه مدارک لازم به سازمان بورس و اوراق بهادار منابع مالی طرح‌های موردنظر را (حداکثر تا ۶۰ درصد سرمایه‌گذاری در طرح پروژه موضوع اوراق مشارکت) از طریق انتشار اوراق تأمین کنند.
اگر شرکتی تصمیم بگیرد به هر دلیلی از فرابورس خارج شود، در دستورالعمل پذیرش برای این موضوع راه‌حلی در نظر گرفته شده است که با گذراندن فرآیند مشخصی امکان خروج از این بازار و حتی تبدیل شرکت به شرکت سهامی خاص به‌سادگی امکان‌پذیر خواهد بود. ضمن اینکه شرکتهای حاضر در فرابورس ایران می‌توانند بسیار راحت‌تر به بازارهای دیگر انتقال پیدا کنند.
سهام مورد مبادله در بازارهای فرابورس ایران به دلیل نبود حجم مبنا با معاملات روان‌تر و نقد شوندگی بالاتری رو‌به‌رو هستند و عرضه و تقاضا برای این سهام به سرعت متعادل شده و معمولا صف خرید و فروش آنها برای مدت زیادی ادامه نمی‌یابد.
در نظر داشته باشید که سهام شرکتهای فرابورسی و بورسی با یک کد معاملاتی قابل خرید و فروش هستند. شما می‌توانید برای شروع انجام معامله، این کد را از کارگزاری‌های رسمی دریافت کنید.
بازار بورس و فرابورس چه تفاوتی دارند؟
بازار بورس بازاری است که در آن دارایی‌های غیرفیزیکی و یا انواع کالای فیزیکی مورد معامله قرار می‌گیرند. به بازاری که درآن کالای فیزیکی معامله شود بورس کالا، به بازاری که در آن دارایی‌های غیرفیزیکی مانند اوراق بهادار معامله شود، بورس اوراق بهادار و به بازاری که درآن حامل‌های انرژی مورد معامله قرار می‌گیرند، بورس انرژی گفته می‌شود. علاوه بر بازارهای مذکور، بازار دیگری تحت عنوان بازار بورس ارز وجود دارد که در آن خرید و فروش ارز کشورها صورت می‌گیرد. این بازار در کشور ما وجود ندارد.
ساختار بورس اوراق بهادار تهران:
· شرکتها با توجه به کیفیت عملکرد، در بازار اول و دوم بورس قرار می‌گ یرند. در صورت بروز هر گونه تخلف و یا عملکرد ضعیف از بازار اول به بازار دوم منتقل می‌شوند . عکس این مطلب نیز صادق است یعنی با ارتقاء کیفیت عملکرد، از بازار دوم به بازار اول انتقال می‌یابند.
بازار فرابورس:
بازار فرابورس ساختاری مشابه بازار بورس دارد و درآن قیمت‌گذاری و خرید و فروش انواع کالا و سهام و اوراق بهادار صورت می‌گیرد؛ با این تفاوت که شرایط پذیرفته شدن در آن راحت‌تر بوده و شرکت‌هایی که قادر به پذیرفته شدن دربورس نیستند، از طریق این بازار می‌توانند سهام خود را عرضه نمایند.
ساختار بازار فرابورس:
· در بازار اول و دوم فرابورس معاملات شرکتهای سهامی عام انجام می‌شوند و تفاوت این دو بازار در شرایط پذیرش شرکت‌هاست.تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار
· در بازار سوم (بازار عرضه) معاملات شرکتهای سهامی به صورت عمده صورت می‌گیرد. پذیره‌نویسی اوراق بهادارشرکت‌هایی که در حال تاسیس هستند نیز در این بازار انجام می‌شود.
· در بازار ابزار نوین مالی هر گونه ابزارهای مالی بجز سهام و حق تقدم سهام، مانند اوراق مشارکت، اوراق صکوک و گواهی سرمایه گذاری پذیرش می‌شود.
· بازار SME جهت تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی کوچک، متوسط و دانش‌بنیان ایجاد شده است. معاملات این بازار در دو تابلوی رشد و تابلوی دانش‌بنیان انجام می‌شود.
· بازار پایه به منظور نقل و انتقال سهام شرکت‌هایی است که موفق به پذیرش در بازار بورس و سایر بازارهای فرابورس نشده‌اند. شرکتها بنا به درصد ریسک سرمایه‌گذاری در سه بازار زرد و نارنجی و قرمز قرار می‌گیرند.
مزایای ورود شرکت ها به بورس و فرابورس:
1- تامین مالی:
یکی از اصلی‌ترین مزایای ورود به بازار بورس و فرابورس، تامین مالی شرکتها از طریق انتشار سهام یا سایر اوراق بهادار می‌باشد.
2- تامین اعتبار از بازارهای داخلی و خارجی:
شرکتهای حاضر در بورس و فرابورس، دارای اعتبار بیشتری نزد بازارهای مالی داخلی و خارجی می‌باشند که علت این امر، رد شدن این شرکتها از فیلترهای قانونی سازمان بورس و اوراق بهادار، جهت عضویت در بورس و فرابورس است.
3- بهره‌مندی از معافیت مالیاتی:
معافیت مالیاتی 5 تا 10 درصدی برای شرکتهای عضو بازارهای بورس و فرابورس نیز یک مزیت جهت عضویت در این بازارها محسوب می‌شود.
4 - سهولت در انتشار اوراق مشارکت:
شرکتهای پذیرفته شده در بورس و فرابورس، بدون نیاز به مجوز بانک مرکزی و تنها با کسب مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار می‌توانند اقدام به انتشار اوراق مشارکت نمایند.
5 - سهولت در نقل و انتقال سهام:
فرآیند نقل و انتقال سهام در شرکتهای غیربورسی طولانی‌تر و با هزینه بیشتر نسبت به انتقال سهام در شرکتهای بورسی می‌باشد .
6-نقد شوندگی بالا:
یکی از مهم‌ترین مزایای عضویت در بورس و فرابورس، سرعت بالای فروش سهام و نقد شوندگی بالا می‌باشد.
تفاوت های بازار بورس و فرابورس:
· تفاوت‌های نحوه پذیرش در بازار بورس و تفاوت بورس کالا و اوراق بهادار فرابورس را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
· بازار فرابورس مانند بازار بورس از مکان فیزیکی خاصی جهت گردآوری و مبادله کالا برخوردار نیست.
· شفافیت قیمت‌ها در بورس بیشتر بوده و متعاقباً از ریسک کمتری برخوردار است درحالیکه به دلیل انعطاف قوانین و توافقی بودن آن در فرابورس، ریسک معاملات در فرابورس بیشتر است.
· بازه زمانی معاملات در فرابورس نسبت به بورس انعطاف پذیری بیشتری دارد.
· بازار فرابورس نسبت به بازار بورس از تنوع بیشتری برخوردار است.
از اهداف شرکتها برای ورود به بازار سرمایه، کسب اعتبار بالاتر نزد بازارهای مالی است لذا شرکتهای زیادی تمایل به حضور در این بازار را دارند. در این میان شرکت‌هایی که از بنیان و عملکرد قوی‌تر برخوردار باشند، با داشتن شرایط لازم و عبور از فیلترهای قانونی سازمان بورس و اوراق بهادار، وارد بازار بورس می‌شوند اما شرکت‌هایی که به دلیل نداشتن شرایط لازم، موفق به پذیرش در بورس نشده؛ در بازار دیگری تحت عنوان بازار فرابورس قرار گرفته و ساماندهی آنها و نقل و انتقال سهام این شرکتها بر عهده این بازار می‌باشد. در واقع بازار فرابورس با داشتن ساختاری مشابه بازار بورس، تنوع و انعطاف بیشتر و شرایط پذیرش آسان‌تر، بخشی از بازار سرمایه را هدایت می‌کند.
دیدگاه شما